Biblioteczny Ośrodek Informacji Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Josepha Conrada-Korzeniowskiego Gdańsk, tel. 557-29-52 e-mail: [email protected] KALENDARIUM ROCZNIC I WYDARZEŃ NA ROK 2019 (ogólne i pomorskie – wybór) Rok 2019 ogłoszono: Rokiem Gustawa Herlinga-Grudzińskiego w 100 rocznicę urodzin. (Sejm) Rokiem Anny Walentynowicz w 90 rocznicę urodzin (Sejm) Rokiem Stanisława Moniuszki (Sejm) Rokiem Unii Lubelskiej (Sejm) Rokiem Powstania Śląskiego w 100 rocznicę wybuchu(Sejm) *W kalendarium uwzględniono pierwszą rocznicę śmierci, a także rocznice urodzin i śmierci oraz wydarzeń od dziesiątej rocznicy i potem w porządku co pięć lat czyli wspomniana została dziesiąta rocznica, piętnasta, dwudziesta, dwudziesta piąta, trzydziesta, trzydziesta piąta itd. Rocznica Data Wydarzenie 100 1.01.1919 Ur. Daniił Aleksandrowicz Granin , właśc. Gierman, rosyjski i radziecki powieściopisarz i eseista; (Poszukiwacze; Księgi blokady(wspólnie zAlesiem Adamowiczem) zm. 4.07.2017. 100 1.01.1919 Ur. Jerome David Salinger, amerykański pisarz; (Buszujący w zbożu; Franny i Zooey; Seymore introdukcja; Wyżej podnieście strop cieśle…);zm. 27.01.2010. 90 1.01.1929 Ur. Zbigniew Nienacki, polski powieściopisarz, autor książek dla młodzieży i dramatopisarz; (cykl przygód Pana Samochodzika; Raz do roku w Skiroławkach; Dagome Iudex);zm. 23.09.1994. 80 1.01.1939. Zm. Zofia Urbanowska, polska powieściopisarka, autorka książek dla dzieci i młodzieży; (Gucio zaczarowany; Księżniczka; Róża bez kolców; Złoty pierścień); ur. 15.05.1849. 75 1.01.1944 Ur. Teresa Torańska, polska dziennikarka i pisarka; (Oni; My; Są; Jesteśmy; Smoleńsk); zm. 2.01.2013. 80 2.01.1939 Zm. Roman Dmowski, polityk, mąż stanu, pisarz polityczny, czołowy ideolog polskiego nacjonalizmu i przywódca Narodowej Demokracji; (memoriał Zagadnienia środkowo i wschodnioeuropejskie; Myśli nowoczesnego Polaka; Niemcy, Rosja i kwestia polska; Polityka polska i odbudowa państwa; Separatyzm Żydów i jego źródła; Dziedzictwo; Przewrót); ur. 9.08.1864. 30 3.01.1989 Zm. Jan Trepczyk, kaszubski pisarz i działacz społeczny; (Moja stegna; Odecknienié); ur. 22.10.1907. 10 3.01.2009 Zm. Wincenty Bolesław Różański, znany jako Witek, polski poeta, outsider; był przyjacielem Edwarda Stachury, który uczynił go również jednym z bohaterów swojej powieści Cała Jaskrawość; (Wiersze o nauce nawigacji między kamieniami; Dziecko idące jak włócznia śpiewało; Światłolubne; Bądź pozdrowiona chwilo...; Chciałem zmienić świat; Ręce Marii Magdaleny; Wędrujemy do Szeol; Posrebrzane pola słów); ur. 12.07.1938. 15 4.01. 2004 Zm. Dorota Terakowska, polska dziennikarka oraz powieściopisarka; (Tam, gdzie spadają anioły; Władca Lewawu; Lustro pana Grymsa; Ono; Poczwarka); ur. 30.08.1938. 1 4.01.2018 Zm. Aharon Appelfeld, wł. Erwin Appelfeld, izraelski pisarz i poeta tworzący w języku hebrajskim; (Badenheim 1939; Droga żelazna): zm. 16. 02. 1932. 1 5.01. 2018 Zm. Wacław Tkaczuk, polski dziennikarz, krytyk literacki, poeta; (Na więcej, na przepadłe; Skrzydło liścia); ur. 30.03. 1942. 95 6.01.1924 Ukazał się pierwszy numer „Wiadomości Literackich”. 245 7.01.1774 Zm. Józef Andrzej Załuski, polski bibliograf, historyk, poeta, dramatopisarz, tłumacz, edytor, kaznodzieja, polityk, organizator życia literackiego, współzałożyciel biblioteki publicznej w Warszawie; niektóre źródła podają datę śmierci 9.01; ur. 12.08.1702. 90 7.01.1929 Ur. Janusz Pasierb, ks. katolicki, polski historyk sztuki sakralnej, poeta i eseista; (Ochrona zabytków sztuki sakralnej; Malarz gdański Herman Han; Katedra w Pelplinie; Czarna skrzynka; Gałęzie i liście; Czas otwarty); zm. 15.12.1993. 1 7.01. 2018 Zm. Bjorg Vik, norweska pisarka, dramatopisarka, dziennikarka i działaczka feministyczna; (Podróż do Wenecji); ur. 11.09.1935 135 8.01.1884 Ur. Kornel Makuszyński, polski powieściopisarz, poeta, felietonista, krytyk teatralny, autor książek dla dzieci i młodzieży; (opowiadania: Rzeczy wesołe; Romantyczne historie; Awantury arabskie; Bardzo dziwne bajki; Bezgrzeszne lata; O dwóch takich, co ukradli księżyc; Listy zebrane; Przyjaciel wesołego diabła; Panna z mokrą głową; Przygody Koziołka Matołka; Małpka Fiki Miki; Wielka brama; Awantura o Basię; Szatan z siódmej klasy; Szaleństwa panny Ewy; Kartki z kalendarza; Legendy krakowskie; Poezje wybrane); zm. 31.07.1953. 125 8.01.1894 Ur. Rajmund Kolbe, imię zakonne Maksymilian Maria, św., franciszkanin, kapłan i męczennik, założyciel klasztorów w Niepokalanowie i Nagasaki; kanonizowany w 1982 r.; (Wybór pism; Myśli i rozważania); zm. 14.08.1941. 80 8.01.1939 Senat gdański podpisał umowę z władzami Gminy Żydowskiej w Wolnym Mieście Gdańsku, regulującą zasady przejmowania majątku żydowskiego przez administrację miasta. 10 8.01.2009 Zm. Ziemowit Fedecki, polski tłumacz z j. rosyjskiego, białoruskiego i francuskiego, satyryk, publicysta, współtwórca Studenckiego Teatru Satyryków; (współaut. Gościnny występ : teksty; Niewolnica; Piosenki kolegi : składanka słowno-muzyczna; Casanova w Warszawie; Marsz do kąta! : operetki obywatelskie z repertuaru STS); ur. 24.09.1923. 10 8.01.2009 Zm. Zbigniew Podlecki, polski żużlowiec, członek kadry narodowej, czołowy zawodnik GKS Wybrzeże, mistrz Europy (1964) i drużynowy mistrz świata (1965); ur. 19.01.1940. 1 8.01. 2018 Zm. Stefan Grochowski, polski architekt, malarz, członek SARP O. Wybrzeże (od 1958 r.). Członek Pomorskiej Okręgowej Izby Architektów RP. Projektant w biurze Miasto-projekt w Gdańsku. Między innymi współautor projektu osiedla mieszkaniowego ZASPA w Gdańsku (1974-90), kościoła pw św. Brata Alberta w Gdańsku - Przymorze wraz z zespołem duszpastersko-mieszkalnym (1988); zwycięzca na projekt koncepcyjny zagospodarowania przestrzennego terenów byłego lotniska w Gdańsku (1969); ur. około 1930. 210 19.01.1809. Ur. Edgar Allan Poe, amerykański prozaik, poeta i krytyk literacki; (nowele: Ligeja; Zagłada domu Usherów; Studnia i wahadło; opowiadania: Zabójstwo przy rue Morgue; Złoty żuk; Skradziony list; Zabójstwo Marii Roget; polskie wybory: Opowieści nadzwyczajne; Arabeski; Groteski; Opowiadania; Poezje wybrane); zm. 7.10.1849 80 10.01.1939 Ur. Wiesław Kazanecki, polski poeta i prozaik; (poezje: Kamień na kamieniu; Portret z nagonką; Węzeł; Pejzaże sumienne; Cały czas w orszaku; Śmierć uśmiechu Giocondy; Koniec epoki barbarzyńców; List na srebrne wesele; opowiadania: Jeden dzień); zm. 1.02.1989. 20 10.01.1999 Zm. Juliusz Żuławski, polski poeta, prozaik, eseista, krytyk literacki, tłumacz; (Wyprawa o zmierzchu; Skrzydło Dedala; Pole widzenia; Wiersze z notatnika; Byron nie upozowany; Kartki z drogi); ur. 7.10.1910. 100 12.01.1919 Ur. Jan Józef Szczepański, polska prozaik, eseista, tłumacz i autor scenariuszy filmowych, taternik, inicjator i współzałożyciel SPP; (Polska jesień; Rafa; Przed Nieznanym Trybunałem; Kadencja; Ultima Thule; Maleńka encyklopedia totalizmu; Wszyscy szukamy; Dzienniki; scenariusze m.in.: Wolne miasto; Westerplatte; Z dalekiego kraju; reportaże m.in.: Zatoka Białych Niedźwiedzi; Koniec westernu; Nasze nie nasze); zm.20.02.2003 95 12.01.1924 Zm. Wincenty Rapacki, polski powieściopisarz i dramaturg; (dramaty: Wit Stwosz; Bogusławski i jego scena; Odsiecz Wiednia; powieści: Grzechy królewskie; Hanza; Trefniś: nowele, obrazki i szkice; Sto lat sceny polskiej w Warszawie); ur. 22.01.1840. 35 12.01.1984 Zm. Edmund Zdanowski, polski artysta fotografik, współzałożyciel Liceum Sztuk Plastycznych w Gdyni Orłowie ur. 1905. 85 14.01.1934 Ur. Marek Hłasko, polski prozaik; (Pierwszy krok w chmurach; Nawrócony w Jaffie; Piękni dwudziestoletni; Sowa córka piekarza; Następny do raju); zm. 14.06.1969. 20 14.01.1999 Zm. Jerzy Grotowski, polski aktor i reżyser, badacz i reformator sztuki aktorskiej; współzałożyciel i kierownik Teatru Laboratorium; w 1982 r. wyemigrował z Polski; ur. 11.08.1933. 1 14.01.2018 Zm. Basri Çapriqi, albański poeta, publicysta i eseista; (Na koniec lata; Dziwaczne owoce);ur. 15.01.1960 150 15.01.1869 Ur. Stanisław Wyspiański, polski dramatopisarz, poeta, malarz i reformator teatru; współtwórca projektu przebudowy wzgórza wawelskiego i uczynienia z niego Akropolis; autor projektów witraży do katedry wawelskiej, portretów i pejzaży; (dramaty: Wesele; Wyzwolenie; Warszawianka; Noc listopadowa; Bolesław Śmiały; Klątwa); zm. 28.11.1907. 100 15.01.1919 Zm. Andrzej Małkowski, współtwórca polskiego skautingu, instruktor i teoretyk harcerstwa, działacz polskich organizacji młodzieżowych i niepodległościowych; ur. 31.10.1888; W Zakopanem w dn. 18.05.2001 rozpoczęło działalność Muzeum Harcerskie im. Olgi i Andrzeja Małkowskich. 100 15.01.1919 Grupa skrajnie prawicowych oficerów niemieckich zamordowała w Berlinie Różę Luksemburg i Karla Liebknechta, działaczy ruchu komunistycznego, współzałożycieli Związku Spartakusa. 65 15.01.1954 W granice administracyjne Gdańska włączono: Niegowo, Migowo, Lipce, Piecki, Płonię Małą i Oliwę Leśną. 40 15.01.1979 Zm. Olga Małkowska, współtwórczyni polskiego skautingu, instruktorka harcerska, działaczka polskich organizacji młodzieżowych i niepodległościowych; ur. 1.09.1888. W Zakopanem w dn. 18.05.2001 rozpoczęło działalność Muzeum Harcerskie im. Olgi i Andrzeja Małkowskich 100 16.01.1919 Utworzenie rządu Ignacego Paderewskiego. 90 17.01.1929 Ur. Stanisław Mrozek prof. zw. dr hab., polski prozaik, znawca dziejów starożytnego Rzymu, długoletni kierownik Zakładu Historii Starożytnej Uniwersytetu Gdańskiego; (Stosunki społeczne w rzymskich kopalniach złota w Dacji w II wieku n.e.; Dewaluacje pieniądza w starożytności grecko-rzymskiej; Parabellum; Między gruszą a wojnami; Szczupakiem do piekieł; Tczewski genius loci; Miałki czas);