GMINA RUTKI PROGRAM USUWANIA AZBESTU I WYROBOW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST Z TERENU GMINY RUTKI NA LATA 2013-2032 Gmina Rutki, listopad 2012 r. Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Rutki na lata 2013-2032 DOKUMENT OPRACOWANO W RAMACH REALIZACJI ZADA Ń WYNIKAJ ĄCYCH Z RZ ĄDOWEGO „PROGRAMU OCZYSZCZANIA KRAJU Z AZBESTU NA LATA 2009-2032” Podstaw ą opracowania „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest dla Gminy Rutki” jest umowa zawarta pomi ędzy Gmina Rutki z siedzib ą w Rutkach-Kossakach, ul. 11 Listopada 7, reprezentowan ą przez Wójta, a Stowarzyszeniem „Czysty Świat” Białystok, ul. Stra żacka 13. Przedmiotem umowy było sporz ądzenie programu usuwania azbestu wraz z przeprowadzeniem szczegółowej inwentaryzacji w terenie. Stowarzyszenie Popierania i Rozwoju Wiedzy o Ochronie Środowiska e-mail: [email protected] „CZYSTY ŚWIAT” tel.: + 48 691 33 60 10 ul. Stra żacka 13 tel.: + 48 85 654 30 30 15-687 Białystok Zespół autorski: mgr in ż. Monika Filipiuk-Obałek mgr Marcin Obałek Gmina Rutki, listopad 2012 r. 2 Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Rutki na lata 2013-2032 Spis tre ści 1.WPROWADZENIE…………………………………………………………………………………...… ...5 2. CEL I ZADANIA PROGRAMU……………………………………………………………………...…...6 3. CHARAKTERYSTYKA GMINY RUTKI................……………………………………..........................8 3.1. Poło żenie Gminy Rutki.........................................................................................................................8 3.2. Demografia...........................................................................................................................................8 3.3. U żytkowanie i własno ść gruntów.........................................................................................................8 3.4. Ochrona przyrody i krajobrazu.............................................................................................................8 4. BUDOWA, POCHODZENIE I CHARAKTERYSTYKA ZASTOSOWANIA AZBESTU………….......9 4.1 Podstawowe informacje i krótka historia azbestu………………………………………... ………....9 4.2 Klasyfikacja wyrobów zawieraj ących azbest…………………………………………….. ………. 11 4.3 Zastosowanie wyrobów azbestowych w przemy śle i budownictwie…………………….. ………. 13 5. SZKODLIWO ŚĆ AZBESTU………………………………………………………………...…………. 15 5.1. Zagro żenia dla człowieka zwi ązane z azbestem…………………………………….......................15 5.2. Post ępowanie z odpadami zawieraj ącymi azbest i wst ępne zapobieganie ich szkodliwemu działaniu……………………………………………………………………………………………......18 6. PODSTAWOWE REGULACJE PRAWNE W ZAKRESIE U ŻYTKOWANIA I USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST………………………………………………….............21 6.1. Dyrektywy Unii Europejskiej…………………………………………………………………….. 21 6.2. Ustawy………………………………………………………………………………………….... 26 6.3. Rozporz ądzenia…………………………………………………………………………………... 27 7. INWENTARYZACJA WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST NA TERENIE GMINY RUTKI (01 VII 2012 – 30 X 2012)………..……………………………….................……………….............. 31 8. PROGRAM USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJACYCH AZBEST ORAZ UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW AZBESTOWYCH………………………………………....... 47 8.1. Cele programu……………………………………………………………………………………...47 8.2. Zało żenia programu…………………………………………………………………….................. 47 9. UWARUNKOWANIA REALIZACJI PROGRAMU………………………………………………….. 52 10. MONITORING REALIZACJI PROGRAMU………………………………………………………… 54 10.1. Wska źniki monitorowania efektywno ści planu……………………………………………......…. 56 11. HARMONOGRAM REALIZACJI PROGRAMU USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST Z TERENU GMINY RUTKI NA LATA 2011-2032 ........................ 57 12. KOSZTY USUWANIA WYROBÓW AZBESTOWYCH Z TERENU GMINY RUTKI..................... 58 13. FINANSOWE ASPEKTY REALIZACJI PROGRAMU……………………………………………... 60 3 Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Rutki na lata 2013-2032 14. WYTYCZNE DOTYCZACE PRZEPISÓW BHP W ZAKRESIE BEZPIECZNEGO USUWANIA WYROBÓW AZBESTOWYCH……………………………………………………………………… 72 15. WYTYCZNE DLA JEDNOSTEK SAMORZ ĄDU, WŁA ŚCICIELI, ZARZ ĄDCÓW NIERUCHOMO ŚCI I WYKONAWCÓW PRAC POLEGAJ ĄCYCH NA ZABEZPIECZENIU I USUWANIU WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST………………………………….....…...76 16. PODSUMOWANIE I WNIOSKI……………………………………………………………………… 81 16.1. Podsumowanie……………………………………………………………………………………….. 81 16.2. Wnioski………………………………………………………………………………………………. 82 16.3. Weryfikacja i aktualizacja Programu………………………………………………………………... 83 16.4. Prognozy……………………………………………………………………………………...……… 83 17. ZAŁ ĄCZNIKI Zał ącznik Nr 1: Procedury dotycz ące post ępowania z wyrobami i odpadami zawieraj ącymi azbest……... 85 Zał ącznik Nr 2: Ankieta – informacja o wyrobach zawieraj ących azbest (wysyłana do przedsi ębiorstw prowadz ących działalno ść na terenie gminy Rutki)…………………………...…………100 Zał ącznik Nr 3: Ocena stanu i mo żliwo ści bezpiecznego u żytkowania wyrobów zawieraj ących azbest…101 Zał ącznik Nr 4: Informacja o wyrobach zawieraj ących azbest i miejscu ich wykorzystywania……….....104 Zał ącznik Nr 5: Informacja o wyrobach zawieraj ących azbest, których wykorzystywanie zostało zako ńczone……………………………………...................................……......................106 Zał ącznik Nr 6: Wzór oznakowania wyrobów, odpadów i opakowa ń zawieraj ących azbest lub wyroby zawieraj ące azbest, a tak że miejsc ich wyst ępowania……………….................…...........108 Zał ącznik Nr 7: Wzór karty ewidencji odpadu…………………………………………………………….109 Zał ącznik Nr 8: Wzór karty przekazania odpadu………………………………………………….......…..111 Zał ącznik Nr 9: Wniosek o udzielenie pomocy finansowej na usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest z nieruchomo ści poło żonych na terenie gminy Rutki........... .……………………….….....112 Zał ącznik Nr 10: Wykaz przykładowych firm specjalistycznych posiadaj ących zezwolenie na zbieranie i transport odpadów azbestowych na terenie gminy Rutki...............…………..............…. 113 Zał ącznik Nr 11: Składowiska przyjmuj ące odpady zawieraj ące azbest……………………...…………. 114 Zał ącznik Nr 12: Warunki dofinansowania przez WFO ŚiGW w Białymstoku i NFO ŚiGW zada ń z zakresu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest………………………..…….......................….116 4 Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Rutki na lata 2013-2032 1. WPROWADZENIE Niniejszy dokument sporz ądzony jest zgodnie z wytycznymi „Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” znowelizowanego przez uchwał ę Rady Ministrów 15 marca 2010 r. Według wytycznych Programu wszelkie wyroby azbestowe znajduj ące si ę na terenie naszego kraju musz ą by ć usuni ęte do 31 grudnia 2032 r. Obowi ązek opracowania „Programu usuwania wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Rutki ” wynika bezpo średnio z powy ższych zapisów. Podstaw ą prawn ą stworzenia realizacji Programu s ą: • Przyj ęcie przez Sejm RP Rezolucji z dnia 19 czerwca 1997 r. w sprawie programu wycofywania azbestu z gospodarki, w której RM zobowi ązano do opracowania programu zmierzaj ącego do wycofywania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski, • Przyj ęcie przez Rad ę Ministrów Rzeczpospolitej Polskiej w dniu 14 maja 2002 r. „Krajowego programu usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski” • „Rz ądowy Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 – 2032” – uchwalony 14 lipca 2009 r. - zaktualizowany w 2010 r. jako Zał ącznik do uchwały Rady Ministrów Nr 39/2010 z dnia 15 marca 2010 r. • „Program Usuwania Wyrobów Zawieraj ących Azbest z Województwa Podlaskiego na lata 2008 – 2032” • Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest oraz odpowiednich przepisów wykonawczych do tej ustawy, • Krajowy Plan Gospodarki Odpadami • Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami W zwi ązku z zagro żeniem, jakie niesie za sob ą obecno ść włókien azbestu w wdychanym przez człowieka powietrzu, Program ten stał si ę priorytetem dla ochrony zdrowia ludzi i środowiska. Przy tak du żym nagromadzeniu si ę wyrobów azbestowych w obiektach budowlanych i w infrastrukturze towarzysz ącej ich wyeliminowanie ze środowiska jest niew ątpliwie procesem długotrwałymi i bardzo kosztownym. 5 Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Rutki na lata 2013-2032 Azbest przez dziesi ątki lat wykorzystywany był do produkcji m.in.: pokry ć dachowych (tzw. eternit płaski i falisty), płyt balkonowych i elewacyjnych, rur kanalizacyjnych, wodoci ągowych, centralnego ogrzewania, materiałów wykorzystywanych do izolacji cieplnej, kotłów, bojlerów, przewodów centralnego ogrzewania, ognioodpornych kocy azbestowych. Nale ży u świadomi ć społecze ństwu, i ż zagro żenie, jakie niesie za sob ą wyst ępowanie w otoczeniu wyrobów azbestowych nasila si ę wraz z wydłu żaniem okresu ich u żytkowania. Bardzo wa żną rzecz ą jest wi ęc jednoznaczne okre ślenie strategii działa ń podejmowanych w celu pozbycia si ę szkodliwych produktów. 2. CEL I ZADANIA PROGRAMU Celem programu jest stworzenie na terenie Gminy Rutki sprawnego systemu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest, zgodnego z obowi ązuj ącymi przepisami prawa w zakresie ochrony zdrowia ludzi i środowiska naturalnego. Realizacja działa ń okre ślonych w niniejszym Programie zmierza do: stopniowego pozbywania si ę wyrobów zawieraj ących azbest z terenów nieruchomo ści zlokalizowanych w granicach administracyjnych Gminy Rutki , a ż do ich całkowitego usuni ęcia do 2032 r., wyeliminowania negatywnych skutków oddziałania wyrobów azbestowych na zdrowie mieszka ńców Gminy, sukcesywnej likwidacji negatywnych skutków oddziaływania wyrobów azbestowych