ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ COĞRAFYA ANABİLİM DALI Salih BİRİNCİ EYNESİL İLÇE MERKEZİ’NİN COĞRAFYASI YÜKSEK LİSANS TEZİ TEZ DANIŞMANI Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZAMAN ERZURUM–2007 II TEZ KABUL TUTANAĞI SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE Bu çalışma, Coğrafya Anabilim Dalının Beşeri ve İktisadi Coğrafya Bilim Dalında jürimiz tarafından Yüksek Lisans Tezi olarak kabul edilmiştir. Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZAMAN Danışman/Jüri Üyesi Prof. Dr. Saliha KODAY Yrd. Doç. Dr. İ.Fevzi ŞAHİN Jüri Üyesi Jüri Üyesi Yukarıdaki imzalar, adı geçen öğretim üyelerine aittir. 15.08.2007. Prof. Dr. Vahdettin BAŞÇI Enstitü Müdürü I İÇİNDEKİLER Sayfa No ÖZET ...................................................................................................................................... IV ABSTRACT .............................................................................................................................V ÖNSÖZ ................................................................................................................................... VI TABLOLAR LİSTESİ .........................................................................................................VII ŞEKİLLER LİSTESİ ............................................................................................................ IX FOTOĞRAFLAR LİSTESİ ................................................................................................. XI GİRİŞ.........................................................................................................................................1 1.1. Araştırma Sahasının Yeri ve Sınırları.........................................................................1 1.2. Araştırmanın Amacı ve Metodu .................................................................................3 BİRİNCİ BÖLÜM ....................................................................................................................5 1. DOĞAL ÇEVRE ÖZELLİKLERİ .....................................................................................5 1.1. Jeomorfolojik Özellikler.............................................................................................5 1.1.1. Aşınım yüzeyleri ve tepelik alanlar................................................................7 1.1.2. Vadiler ............................................................................................................9 1.1.3. Heyelan ve toprak akmaları..........................................................................10 1.1.4 Kıyılar............................................................................................................12 1.2 İklim ..........................................................................................................................15 1.2.1 Giriş ...............................................................................................................15 1.2.2 İklim elemanları.............................................................................................17 1.2.2.1 Sıcaklık ..............................................................................................17 1.2.2.2 Atmosfer basıncı ve rüzgârlar............................................................22 1.2.2.3 Nem ve bulutluluk .............................................................................26 1.2.2.4 Yağış..................................................................................................30 1.2.3 Yağış etkinliği ...............................................................................................36 1.3. Hidrografya Özellikleri.............................................................................................39 1.3.1. Akarsular ......................................................................................................39 1.3.2. Kaynaklar .....................................................................................................42 1.3.3. Karadeniz......................................................................................................42 1.4. Toprak Özellikleri ....................................................................................................43 1.5. Bitki Örtüsü ..............................................................................................................45 II İKİNCİ BÖLÜM ....................................................................................................................49 2. BEŞERİ COĞRAFYA ÖZELLİKLERİ ..........................................................................49 2.1 Nüfus .........................................................................................................................49 2.1.1 Nüfusun başlıca özellikleri ............................................................................49 2.1.2 Nüfusun tarihi gelişimi ..................................................................................50 2.1.3 Nüfus miktarları ve artış-azalışları ................................................................51 2.1.4 Nüfus hareketleri ...........................................................................................55 2.1.4.1 Doğumlar ve ölümler.........................................................................55 2.1.4.2 Göçler ................................................................................................56 2.1.4.2.1 İç göçler ..............................................................................57 2.1.4.2.2Dış göçler.............................................................................60 2.1.5 Nüfusun sosyo-kültürel özellikleri ................................................................62 2.1.5.1 Nüfusun yaş ve cinsiyet durumu .......................................................62 2.1.5.2 Eğitim ve kültür durumu ...................................................................68 2.1.5.3 Ortalama aile büyüklükleri ................................................................71 2.1.5.4 Nüfusun dağılışı ve yoğunlukları ......................................................72 2.2 Yerleşme....................................................................................................................75 2.2.1 Yerleşmenin başlıca özellikleri .....................................................................75 2.2.2 Yerleşmenin tarihi gelişimi ...........................................................................75 2.2.3 Yerleşme şekilleri..........................................................................................78 2.2.4 Eynesil’in ekonomik fonksiyonları ve fonksiyonlara göre arazi kullanım durumu....................................................................................................................80 2.2.4.1 Hizmetler fonksiyonu ........................................................................81 2.2.4.1.1 Yönetim fonksiyonu ...........................................................82 2.2.4.1.2 Ticaret fonksiyonu..............................................................83 2.2.4.1.3 Ulaşım ve haberleşme fonksiyonu......................................84 2.2.4.1.4 Eğitim fonksiyonu ..............................................................85 2.2.4.2 Tarım fonksiyonu ..............................................................................86 2.2.4.3 Sanayi fonksiyonu .............................................................................87 2.2.5 Eynesil’in fonksiyonel sınıflandırmadaki yeri ..............................................88 2.2.6 Konutlar.........................................................................................................91 2.2.6.1 Doğal çevre şartları ve konutlar.........................................................92 2.2.6.2 Sosyo-ekonomik şartlar ve konutlar..................................................93 III ÜÇÜNCÜ BÖLÜM.................................................................................................................96 3. EKONOMİK COĞRAFYA ÖZELLİKLERİ .................................................................96 3.1 Tarım .........................................................................................................................96 3.1.1 Tarımın başlıca özellikleri.............................................................................96 3.1.2 Topraktan yararlanma durumu ve bölünüşü..................................................97 3.1.3 Parsel büyüklüğü ve mülkiyet durumu..........................................................98 3.1.4 Tarım ürünlerinin ekiliş sahaları ve üretim durumu......................................99 3.1.4.1 Çay tarımı ........................................................................................101 3.1.4.2 Fındık tarımı ....................................................................................104 3.1.4.3 Mısır tarımı......................................................................................107 3.1.4.4 Sebze tarımı .....................................................................................109 3.1.4.5 Diğer meyveler ................................................................................110 3.2 Hayvancılık..............................................................................................................110 3.2.1 Hayvancılık faaliyetlerinin başlıca özellikleri.............................................110 3.2.2 Hayvan türleri..............................................................................................111 3.2.2.1 Büyükbaş hayvancılık......................................................................111