ZESZYTY NAUKOWE Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie EKONOMIKA i ORGANIZACJA GOSPODARKI i ORGANIZACJA EKONOMIKA EKONOMIKA i ORGANIZACJA Ż YWNO GOSPODARKI Ś CIOWEJ NR 104 (2013) ŻYWNOŚCIOWEJ ISSN 2081-6979 2081 6979 NR 104 (2013) RADA NAUKOWA Ernst Berg (Faculty of Agriculture, University of Bonn), Štefan Bojnec (University of Primorska), Wojciech Józwiak (IERiGŻ-PIB), Bogdan Klepacki (SGGW), Binshan Lin (Business School, Louisiana State University), Jacek Kulawik (IERiGŻ-PIB), Walenty Poczta (Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu), Ludwig Theuvsen (Georg- -August Universit of Goettingen) KOMITET REDAKCYJNY Maria Zajączkowska (redaktor naczelna), Alina Daniłowska (redaktor tematyczny – makroekonomia), Michał Pietrzak (redaktor tematyczny – mikroekonomia), Henryk Runowski (redaktor tematyczny – zarządzanie i organizacja), Izabella Sikorska-Wolak (redaktor tematyczny – turystyka), Joanna Szwacka-Mokrzycka (redaktor tematyczny – marketing), Aldona Zawojska (redaktor tematyczny – polityka gospodarcza i społeczna), Wiesław Szczesny (redaktor statystyczny), Aneta Mikuła (sekretarz), Joanna Wrzesińska-Kowal (sekretarz) RECENZENCI W 2013 ROKU (NUMERY 101–104) Stanisław Bagieński, Marta Błąd, Krystyna Brzozowska, Alina Daniłowska, Tadeusz Dudycz, Beata Filipiak, Stanisław Flejterski, Justyna Franc-Dąbrowska, Andrzej Gą- sowski, Zbigniew Gołaś, Barbara Gołębiewska, Jarosław Gołębiewski, Jerzy Handschke, Jan Hybel, Jolanta Iwin-Garzyńska, Wojciech Józwiak, Sławomir Juszczyk, Stanisław Kasiewicz, Adam Kopiński, Iwona Kowalska, Jakub Kraciuk, Krystyna Krzyżanowska, Janusz Lewandowski, Teresa Lubińska, Tomasz Michalski, Walenty Poczta, Henryk Ru- nowski, Izabella Sikorska-Wolak, Stanisław Stańko, Tomasz Siudek, Elżbieta Szymań- ska, Dariusz Wędzki, Ludwik Wicki, Wojciech Ziętara Redaktor – Agata Kropiwiec Redaktor techniczny – Krystyna Piotrowska Korekta – Anna Dołomisiewicz ISSN 2081-6979 Wydawnictwo SGGW ul. Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa tel. 22 593 55 20 (-22, -25 – sprzedaż), fax 22 593 55 21 e-mail: [email protected] www.wydawnictwosggw.pl Druk: Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Grzegorczyk, www.grzeg.com.pl Spis treści Dorota Czerwińska-Kayzer Inklinacje rolników indywidualnych do realizacji inwestycji rzeczowych w gospodarstwach rolnych ............................................................................. 5 Magdalena Mądra-Sawicka, Marzena Ganc Możliwość wykorzystania ulgi inwestycyjnej w indywidualnych gospodarstwach rolnych w sytuacji wprowadzenia podatku dochodowego .. 15 Joanna Florek Nakłady inwestycyjne w polskim przemyśle spożywczym w latach 2000–2011 ....................................................................................... 29 Leonard Smolarski Wpływ dopłat bezpośrednich na strukturę użytkowanej ziemi w gospodarstwach rolników indywidualnych ................................................ 41 Paweł Ważniewski Skala i rentowność inwestycji w gospodarce odpadami ................................ 55 Sławomir Juszczyk, Rafał Balina Prognozowanie ryzyka bankructwa przedsiębiorstw z branży transportu drogowego towarów ..................................................................... 65 Serhiy Zabolotnyy Możliwości poprawy polityki zarządzania kapitałem obrotowym spółek giełdowych z sektora agrobiznesu w opiniach zarządzających .......... 81 Maria Zuba Zmiany działalności kredytowej banków spółdzielczych w Polsce i w Europie w latach 2007–2011 .................................................................... 93 Katarzyna Boratyńska, Magdalena Lenarcik Obciążenia podatkowe wybranego przedsiębiorstwa sektora motoryzacyjnego ............................................................................... 107 Krzysztof Nuszkiewicz Odpady grupy trzeciej jako źródło energii odnawialnej ................................ 119 Dorota Komorowska Czynniki kształtujące efektywność gospodarstw ekologicznych o różnej wielkości .......................................................................................... 125 Emil Ochnio Polityka dywidendowa zakładów ubezpieczeń notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie na przykładzie Towarzystwa Ubezpieczeń EUROPA S.A. .................................................... 145 Tomasz Zalega Mieszkanie i warunki lokalowe miejskich gospodarstw domowych w Polsce ......................................................................................................... 157 Ganna Levytska, Joanna Wrzesińska-Kowal Społeczna odpowiedzialność biznesu w działalności przedsiębiorstw gastronomicznych w Polsce ........................................................................... 171 Dorota Czerwińska-Kayzer Katedra Finansów i Rachunkowości Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Inklinacje rolników indywidualnych do realizacji inwestycji rzeczowych w gospodarstwach rolnych1 Wstęp Podstawowym warunkiem zapewnienia jednostce gospodarczej (w tym tak- że gospodarstwu rolnemu) pozycji na rynku jest nie tylko sprawność bieżącego działania, lecz także właściwe podejmowanie decyzji dotyczących inwestycji i źródeł ich fi nansowania. Od trafności tych decyzji zależy bowiem perspekty- wiczna konkurencyjność podmiotu, jego udział w rynku i możliwość generowa- nia zysku [Sierpińska, Jachna 2007, s. 457]. Rozwój jednostki gospodarczej do- konuje się zasadniczo poprzez realizację działań inwestycyjnych, które powinny wpływać na kształtowanie możliwości produkcyjnych oraz determinować jego pozycję na rynku. W literaturze ekonomiczno-fi nansowej pojęcie inwestycji nie jest jednolicie defi niowane. Kamerschen i in. [1991, s. 654] określają inwestycje jako zakup dóbr kapitałowych, tj. wyposażenia, budynków produkcyjnych oraz zmian zapa- sów, które mogą być używane w produkcji innych dóbr i usług. Brandes i Odening [1992, s. 6] oraz Dotkuś [2005, s. 283] inwestycje defi niują jako wydatkowanie środków fi nansowych w celu nabycia innych aktywów, których posiadanie lub eksploatacja zapewni jednostce gospodarczej w przyszłości określone korzyści. Takie ujmowanie inwestycji jest bardzo szerokie i pozwala wyróżnić różne kate- gorie działań inwestycyjnych. Gawron [1997, s. 30] dokonał podziału inwestycji na trzy grupy, tj.: rzeczowe, polegające na zakupie nowych lub modernizacji już posiadanych rzeczowych środków trwałych, fi nansowe, obejmujące operacje na rynku fi nansowym, np. zakup akcji, obligacji, lokowanie środków na rachunkach 1Artykuł został przygotowany w ramach programu wieloletniego „Ulepszenie krajowych źródeł białka roślinnego, ich produkcji, systemu obrotu i wykorzystania w paszach”. Zadanie 5: Ekono- miczne uwarunkowania rozwoju produkcji, infrastruktury rynku i systemu obrotu, a także opła- calności wykorzystania roślin strączkowych na cele paszowe w Polsce. 6 bankowych, i niematerialne, związane z kształceniem kadry oraz z badaniami i rozwojem. Obecnie w gospodarce polskiej największe znaczenie w nakładach inwe- stycyjnych mają inwestycje rzeczowe oraz coraz częściej inwestycje fi nansowe [Dotkuś 2005, s. 285]. Z badań Czerwińskiej-Kayzer [2001, s. 38] wynika, że w gospodarstwach rolnych największy udział w nakładach inwestycyjnych mają wydatki na inwestycje rzeczowe, tj. na zakup nowych lub ulepszenie już istnie- jących rzeczowych środków trwałych. W niniejszej pracy inwestycje w gospodarstwie rolnym będą rozumiane jako powiększenie potencjału wytwórczego poprzez zakup ziemi rolniczej, zwierząt hodowlanych, budowę lub rozbudowę budynków gospodarczych i budowli, za- kup maszyn i urządzeń rolniczych w celu stworzenia, powiększenia lub odtwo- rzenia zużytych składników majątku trwałego w gospodarstwie. Celem pracy było określenie inklinacji rolników indywidualnych do realiza- cji rzeczowych inwestycji w gospodarstwach rolnych oraz wskazanie czynników wpływających na podejmowanie decyzji inwestycyjnych. W pracy odniesiono się przede wszystkim do inwestycji wykonywanych w gospodarstwach indy- widualnych, ponieważ stanowią one decydującą część polskiego rolnictwa. By wzbogacić aspekt badawczy w pracy podjęto próbę typologizacji tych gospo- darstw i identyfi kacji ich charakterystyki. Kryterium delimitacji był fakt wyko- nania inwestycji2 w rzeczowe aktywa trwałe w latach 2009–2011. Materiały i metody badawcze Materiały źródłowe do realizacji postawionego problemu pozyskano pod- czas badań w formie wywiadu standaryzowanego przeprowadzonych w 2012 roku wśród 311 rolników indywidualnych w dwóch województwach, tj.: wielko- polskim i kujawsko-pomorskim. Dobór próby był celowy, nie miał zatem waloru reprezentatywności w sto- sunku do całej populacji gospodarstw rolnych w kraju. Jednak zastosowanie od- powiednich metod statystycznych pozwoliło zrealizować postawiony cel i uogól- nić stawiane wnioski na znaczną część populacji gospodarstw indywidualnych. Do realizacji nakreślonego celu wykorzystano analizę logitową, która po- zwala opisać zależności między częstościami występowania poszczególnych wariantów zmiennej objaśnianej, a wybranymi zmiennymi objaśniającymi [No- 2W niniejszej analizie za inwestycję przyjęto wydatek poniesiony w latach 2009–2011 na zakup lub rozbudowę albo modernizację rzeczowych środków trwałych, o wartości 10 500 zł (obliczony jako iloczyn 3500 zł, tj. kwoty, od której w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych składnik majątku zalicza się do środków trwałych i liczby badanych lat (3). 7 wak 1998, s. 139–144]. Model logitowy jest rodzajem regresji nieliniowej, który można wyrazić równaniem [Chow 1995, s. 307–311; Poczta, Czerwińska-Kay- zer 2001, s. 34–46]: exp(EE01122xx E ... Enn x yi 1exp(EE01122xx E... Enn x ) gdzie: yi – zmienna objaśniana, x1 –