01 JAARVERSLAG 2016 02 03 Gezicht op het IJ en ’s Lands Zeemagazijn te Amsterdam (1664) door Reinier Nooms (1623/24) Olieverf op linnen, 51 x 66 cm, aankoop 2016 04 05 Jaarverslag Het Scheepvaartmuseum 2016 inhoud Voorwoord 06 Profiel 08 Het Scheepvaartmuseum in 2016 12 Educatie en participatie 24 Financiële positie 26 Collectie en publicaties 29 Organisatie 34 Vooruitblik 36 Verslag van de Raad van Toezicht 38 Jaarrekening 2016 32 Het Scheepvaartmuseum, juni 2017 Alle rechten voorbehouden www.hetscheepvaartmuseum.nl 06 07 Jaarverslag VOORWOORD Jaarverslag Het Scheepvaartmuseum Het Scheepvaartmuseum 2016 2016 “HET SCHEEPVAARTMUSEUM voorwoord BEHEERT EEN VAN ‘S WERELDS BELANGRIJKSTE MARITIEME COLLECTIES.” Het afgelopen jaar was voor Het exposities en activiteiten, zoals de teld. Hierin belicht het museum het via diverse omzwervingen in de stad maritieme collecties. Dit geeft ons, Scheepvaartmuseum in meerdere exposities ‘The Ultimate Sailor’ en belang van de scheepvaart vanuit uiteindelijk in 1973 haar definitieve plek in een team van ruim 100 enthousiaste opzichten een belangrijk jaar. We ‘Drijfveer’. Hiermee positioneert het Europees perspectief. In juni open- ’s Lands Zeemagazijn. Juist deze locatie professionals, elke dag energie om Het ontwikkelden niet alleen interes- museum zich als relevante culturele den we de fototentoonstelling ‘The is uitermate geschikt om de historie en Scheepvaartmuseum te laten bruisen. sante nieuwe tentoonstellingen, instelling waarin verleden, heden Ultimate Sailor’ waarin vier eigen- relevantie van de scheepvaart voor ons activiteiten en publieksprogram- en toekomst met elkaar verbonden tijdse fotografen hun visie deelden land te illustreren. Hier zijn wij op onze ma’s, maar zijn er ook in geslaagd zijn. op het stereotiepe beeld van de plek. Het schilderij van Reinier Nooms Michael Huijser om met het activiteitenplan zeeman. VOC-schip Amsterdam van 1664 geeft dit nog maar eens prach- Directeur Het Scheepvaartmuseum “Blauwdruk” een basis voor de De Vereeniging Nederlandsch lag afgelopen jaar 25 jaar aan de tig weer. Wij zijn verheugd dat dit werk toekomst neer te leggen. Hiermee Historisch Scheepvaartmuseum steiger, reden om deze bijzondere het afgelopen jaar, dankzij steun van vele hebben wij de BIS-subsidie voor vierde haar 100-jarige bestaan, verjaardag te vieren met een heuse begunstigers, is toegevoegd aan onze de planperiode 2017-2020 zeker waarmee de collectie dit jaar overnachting op het schip. In 2016 collectie. gesteld. In het nieuwe plan is sterk precies 100 jaar bestond. Dit trof het museum de voorbereidingen ingezet op een programmering jubileumjaar is op verschillende om de bibliotheek van het museum In 2016 begon ik als nieuwe directeur rondom jaarthema’s gericht op momenten gevierd met onder an- weer doordeweeks open te stellen van het museum aan de meest gewel- brede doelgroepen. Als toonaan- dere de tentoonstelling ‘Drijfveer’. voor publiek. Dat lukte. Vanaf dige baan die ik mij kan voorstellen. Op gevend maritiem kennisinstituut Alhoewel het museum vanwege het afgelopen 8 mei 2017 zijn de ruim een moment dat het museum opnieuw zoekt het museum in haar nieuwe gastheerschap voor de EU-top 60.000 boeken weer elke werkdag haar basis legde, zijn wij in staat geweest plannen steeds aansluiting met gedurende drie perioden van circa te bewonderen. afgelopen jaar bijna 300.000 bezoekers, actuele maatschappelijke ontwik- een week niet toegankelijk was vele begunstigers en partners aan ons te kelingen en (nieuwe) samenwer- voor publiek, hebben wij met het De Stichting Nederlands Scheep- binden. Wij zijn hen zeer erkentelijk voor kingspartners. Deze doelstelling Pop-Up museum voor de deur en vaartmuseum kent een lange ge- hun steun en bezoek. Samen ‘maken’ wij is meteen in 2016 in de praktijk rondleidingen door de buurt, toch schiedenis. De collectie werd vanaf het museum. Het Scheepvaartmuseum gebracht met verschillende het verhaal van het museum ver- 1916 opgebouwd. Het museum vond beheert een van ‘s werelds belangrijkste 08 09 Jaarverslag Het Scheepvaartmuseum 2016 profiel De Stichting Nederlands Scheepvaartmuseum Amsterdam, statutair gevestigd te Amsterdam is op 16 december 1994 opgericht. De stichting heeft als doel om bij een zo breed mogelijk publiek de belangstelling voor, en het inzicht in, alle aspecten van de Nederlandse maritieme cultuur, geschiedenis en kunst, mede in internationaal verband, te bevorderen. handhaven van vrede, internationale handel, en over de relatie met andere VISIE volkeren en culturen. 2. Nederland als maritieme natie: dit Het zeewaartse verhaal is het verhaal is het perspectief om met de collectie dat gaat over reizen naar het onbekende, verhalen te vertellen over de door de over ontdekking en interactie met maritieme sector sterk beïnvloedde uiteenlopende nieuwe culturen, onder- Nederlandse identiteit. nemerschap en durf. Maar ook dilemma’s 3. De zee als bron van inspiratie: die hiermee gepaard gaan, zijn onderdeel hoe lieten en laten kunstenaars, foto- van dit verhaal. Het Scheepvaartmuseum grafen en filmmakers zich inspireren vertelt dit zeewaartse verhaal. Dat doet door de maritieme sector en het museum aan de hand van een mari- omgekeerd? tieme topcollectie, via vernieuwende 4. De zee als nieuwe uitdaging: presentaties en prikkelende verhalen. innovatie in de maritieme sector en Hiermee brengt het museum het de betekenis van de pleziervaart en verleden tot leven, biedt het inspiratie watersport; voor de toekomst en zet het aan tot 5. Amsterdam als havenstad: nadenken. verhalen over de Amsterdamse havens, rederijen, het gebouw ’s Het zeewaartse verhaal wordt inhoudelijk Lands Zeemagazijn en de rol van het gedragen door vijf hoofdthema’s: Marineterrein door de eeuwen heen. 1. Nederlanders en de wereld: vanuit In onze veranderende samenleving wil een internationaal perspectief wordt Het Scheepvaartmuseum een belangrijke de Nederlandse maritieme geschie- positie innemen als relevante erfgoed- denis benaderd. Het Scheepvaart- instelling: een museum dat zich bewust museum vertelt het verhaal over de is van het verleden en hedendaagse ont- historische en actuele relatie van wikkelingen en vastlegt wat geschiedenis Nederlanders met andere naties, het betekent voor de toekomst. 10 11 Jaarverslag PROFIEL PROFIEL Het Scheepvaartmuseum Jaarverslag 2016 Het Scheepvaartmuseum 2016 en daarnaast ook technologische grote aantal werken uit de vroeg- Het Scheepvaartmuseum heeft vooruitgang, interactie tussen ver- moderne tijd. De collectie Crone voor deze tijdelijke tentoonstelling, MISSIE schillende culturen en de reflectie is bijvoorbeeld ongeëvenaard als LOCATIE samen met Daan Roosegaarde, van de maritieme identiteit van het gaat om de vroege Europese Kunstenaar van het jaar, een zaal Het Scheepvaartmuseum wil een Nederland in de kunst. navigatiegeschiedenis. Het Scheepvaartmuseum is geves- ingericht. Deze zaal werd door de groot en breed publiek inspireren tigd in ’s Lands Zeemagazijn. Dit bezoekers van het Pop-Up Museum en verrijken met het zeewaartse Het Scheepvaartmuseum beheert monumentale gebouw uit 1656 werd als één van de beste beoordeeld. verhaal. “ I have visited the een collectie van verschillende ontworpen door Daniel Stalpaert HET MUSEUM TREKT Museum many times 66% BINNENLANDSE vaartuigen, waaronder de als pakhuis van de Admiraliteit van EN 34% BUITENLANDSE and worked closely Koningssloep en één groot varend Amsterdam. Een centraal gelegen Profiel doelgroepen BEZOEKERS. with it on a range of monument; het in 1900 gebouwde pakhuis dat de nieuwe oorlogsvloot projects over more directieschip en ijsbreker van Rijks- snel moest kunnen bevoorraden. In Van het totaal aantal bezoekers aan POSITIONERING than twenty years. waterstaat de Christiaan Brunings. het pakhuis lagen kanonnen, zeilen, Het Scheepvaartmuseum zijn 82.330 In onze veranderende samenleving The Museum is custo- vlaggen en scheepsuitrusting op- bezoekers 17 jaar of jonger. Het mu- wil Het Scheepvaartmuseum een dian to one of the geslagen. Het Scheepvaartmuseum seum trok maar liefst ruim 97.000 belangrijke positie innemen als world’s truly great bevindt zich in hartje Amsterdam, buitenlandse bezoekers, 34% van relevante en erfgoedinstelling: een maritime heritage midden in de levendige Plantage- het totaal aantal bezoekers. In museum dat zich bewust is van het collections, being FELLOWSHIPS buurt en het Oosterdok. 2015 trok het museum nog 30% verleden, de hedendaagse ontwik- especially strong in buitenlandse bezoekers, dit aandeel kelingen en vastlegt wat geschiede- the fields of the Dutch Het Scheepvaartmuseum is ook een neemt derhalve toe. Verder bestaat nis betekent voor de toekomst. Golden Age, navigation kennisinstituut. Het wetenschap- 29% van het totaal aantal bezoekers 289.666 and cartography and pelijke fellowshipprogramma, dat uit cultuurliefhebbers, 28% uit BEZOEKERS IN 2016 shipbuilding.” sinds 2007 bestaat, wordt uitge- BEZOEKERS- gezinnen, en 9% onderwijs-gerela- breid door samenwerking met het PROFIEL teerde bezoekers. De gemiddelde Dr. Kevin Fewster, directeur Maritiem Museum Rotterdam en waardering van het museum door van Royal Museums Greenwich COLLECTIE- enkele universiteiten. Niet alleen zal Bezoekersaantallen bezoekers is een 8,2. Dit is hoger het museum meer fellows werven dan voorgaande jaren, te verklaren PROFIEL De instrumenten- en globecollec- en begeleiden, maar zal het ook Het Scheepvaartmuseum trok in door een stijging van de groep De collectie bestaat uit meer tie is de tweede ter wereld wat stageplaatsen aanbieden aan 2016 in totaal 289.666 bezoekers. buitenlandse