P A Ń STWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY OPRACOWANIE ZAMÓWIONE PRZEZ MINISTRA Ś R O D O W I S K A OBJA ŚNIENIA DO MAPY GEO ŚRODOWISKOWEJ POLSKI 1:50 000 Arkusz BLEDZEW (427) Warszawa 2006 Autorzy: Wojciech Bobi ński *, Izabela Bojakowska *, Przemysław Dobek * Anna Pasieczna *, Hanna Tomassi-Morawiec *, Główny koordynator MGsP: Małgorzata Sikorska-Maykowska * Redaktor regionalny: Jacek Ko źma * Redaktor regionalny planszy B: Olimpia Kozłowska * Redaktor tekstu: Sylwia Tarwid-Maciejowska * * - Pa ństwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa ISBN Copyright by PIG and M Ś, Warszawa 2006 Spis tre ści I. Wst ęp - W. Bobi ński .......................................................................................................... 4 II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza - W. Bobi ński ............................................. 5 III. Budowa geologiczna - W. Bobi ński ................................................................................... 8 IV. Zło ża kopalin - W. Bobi ński ............................................................................................ 11 1. Surowce ilaste .............................................................................................................. 11 2. Kruszywa naturalne...................................................................................................... 14 V. Górnictwo i przetwórstwo kopalin - W. Bobi ński ........................................................... 15 VI. Perspektywy i prognozy wyst ępowania kopalin - W. Bobi ński ...................................... 16 VII. Warunki wodne - W. Bobiński ......................................................................................... 17 1. Wody powierzchniowe................................................................................................. 17 2. Wody podziemne.......................................................................................................... 19 VIII. Geochemia środowiska ................................................................................................... 21 1. Gleby - A. Pasieczna, P. Dobek ................................................................................... 21 2. Osady - I. Bojakowska .................................................................................................. 24 3. Pierwiastki promieniotwórcze - H. Tomassi-Morawiec ............................................... 26 IX. Składowanie odpadów - W. Bobi ński .............................................................................. 28 X. Warunki podło ża budowlanego - W. Bobi ński ................................................................ 34 XI. Ochrona przyrody i krajobrazu - W. Bobi ński ................................................................. 35 XII. Zabytki kultury - W. Bobi ński ......................................................................................... 39 XIII. Podsumowanie - W. Bobi ński .......................................................................................... 40 XIV. Literatura ......................................................................................................................... 42 I. Wst ęp Arkusz Bledzew Mapy geo środowiskowej Polski w skali 1:50 000 (MGsP) został wy- konany w Oddziale Dolno śląskim Pa ństwowego Instytutu Geologicznego w 2006 roku. Przy jego opracowywaniu wykorzystano materiały archiwalne i informacje zamieszczone na arku- szu Bledzew Mapy geologiczno-gospodarczej Polski w skali 1:50 000, wykonanej w roku 2000 w Przedsi ębiorstwie Geologicznym SA w Krakowie (Woli ński, 2000). Niniejsze opra- cowanie powstało zgodnie z instrukcj ą opracowania MGsP (Instrukcja..., 2005). Mapa geo środowiskowa Polski zawiera dane zgrupowane w sze ściu warstwach infor- macyjnych: kopaliny, górnictwo i przetwórstwo kopalin, wody powierzchniowe i podziemne, ochrona powierzchni ziemi (warstwy tematyczne: geochemia środowiska, składowanie odpa- dów), warunki podło ża budowlanego oraz ochrona przyrody i zabytków kultury. Mapa adresowana jest przede wszystkim do instytucji, samorz ądów terytorialnych i administracji pa ństwowej zajmuj ących si ę racjonalnym zarz ądzaniem zasobami środowiska przyrodniczego. Analiza jej tre ści stanowi pomoc w realizacji postanowie ń ustaw o zagospo- darowaniu przestrzennym i prawa ochrony środowiska. Informacje zawarte w mapie mog ą by ć wykorzystywane w pracach studialnych przy opracowywaniu strategii rozwoju wojewódz- twa oraz projektów i planów zagospodarowania przestrzennego, a tak że w opracowaniach eko- fizjograficznych. Przedstawiane na mapie informacje środowiskowe stanowi ą ogromn ą po- moc przy wykonywaniu wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony śro- dowiska oraz planów gospodarki odpadami. Przy opracowaniu niniejszego arkusza, wykorzystano materiały z Centralnego Archi- wum Geologicznego Pa ństwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie, Archiwum Wy- działu Ochrony Środowiska Urz ędu Wojewódzkiego w Gorzowie oraz w Zielonej Górze, Urz ędu Marszałkowskiego w Gorzowie oraz w Zielonej Górze, Urz ędów Powiatowych w Go- rzowie Wielkopolskim, Sul ęcinie i Mi ędzyrzeczu, z Instytutu Upraw, Nawo żenia i Glebo- znawstwa w Puławach, urz ędów gmin oraz Nadle śnictw Lasów Pa ństwowych. Zebrane informacje zostały zweryfikowane i uzupełnione zwiadem terenowym. Dane do- tycz ące złó ż surowców mineralnych zostały zestawione w postaci kart informacyjnych, opra- cowanych dla potrzeb komputerowej bazy danych o złożach, ści śle zwi ązanej z realizacj ą Mapy geośrodowiskowej Polski. 4 II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza Obszar arkusza Bledzew wyznaczaj ą współrz ędne 15 o15’ i 15 o30’ długo ści geograficz- nej wschodniej oraz 52 o30’ i 52 o40’ szeroko ści geograficznej północnej. Administracyjnie omawiany obszar le ży w cało ści w województwie lubuskim. Północ- no zachodnia cz ęść nale ży do gminy Deszczno w powiecie gorzowskim, południowo zachod- nia do gminy Lubniewice w powiecie sul ęci ńskim, pozostała do miasta i gminy Skwierzyna oraz do gminy Bledzew w powiecie mi ędzyrzeckim. Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Kondrackiego (1998) obszar arkusza wchodzi w skład prowincji Ni ż Środkowoeuropejski, podprowincji Pojezierza Południowo- bałtyckie. Jego północna i północno-wschodnia cz ęść nale ży do makroregionu Pradolina To- ru ńsko-Eberswaldzkia, obejmuj ąc fragment mezoregionu Kotlina Gorzowska. Cz ęść połu- dniowo-zachodnia i środkowa nale ży do makroregionu Pojezierze Lubuskie, mezoregionu Pojezierze Łagowskie. Cz ęść południowo-wschodnia nale ży do makroregionu Pojezierze Wielkopolskie, mezoregionu Pojezierze Pozna ńskie (fig. 1). Kotlina Gorzowska zajmuje północno wschodni ą cz ęść obszaru arkusza. Składa si ę z dwóch mikroreginów – Obornickiej Doliny Warty i Mi ędzyrzecza Warty i Noteci. Dolina Warty ma szeroko ść 2-4 km. Jej dno jest płaskie, zaj ęte przez ł ąki, natomiast na wy ższych tarasach po obu stronach rosn ą bory sosnowe. Mi ędzyrzecze Warty i Noteci le ży na północ od Doliny Warty. Obejmuje wysokie tarasy lodowcowo-rzeczne, zni żaj ące si ę ku zachodowi. Charakterystyczn ą cech ą s ą wydmy kilkumetrowej wysoko ści. Prawie cały obszar pokrywa bór sosnowy zwany Puszcz ą Noteck ą. Wi ększ ą cz ęść obszaru arkusza obejmuje Pojezierze Łagowskie. Ma ono pagórkowat ą powierzchni ę z licznymi wzniesieniami i zagł ębieniami bezodpływowymi. Wyst ępuj ą tu za- burzenia glacitektoniczne powstałe pod naciskiem lodowca. Zaburzone osady czwartorz ędo- we i trzeciorz ędowe, tworz ą wysokie wzniesienia, porozcinane gł ębokimi rynnami wypełnio- nymi jeziorami. Najpi ękniejsze z nich (jezioro Krajnik) wyst ępuje w rejonie Lubniewic. Pra- wie cały ten teren porastaj ą bory sosnowe. Pojezierze Pozna ńskie zajmuje niewielki fragment we wschodniej cz ęś ci arkusza. Sta- nowi przedłu żenie Pojezierza Łagowskiego i zbudowane jest z moren czołowych o mniejszej wysokości. Bory sosnowe i u żytki rolne tworz ą malownicz ą mozaik ę. Najwy ższym wzniesieniem w obr ębie arkusza jest pagór moreny czołowej na północny zachód od Osiecka o wysoko ści 111,5 m n.p.m., natomiast najni żej le ży taras zalewowy War- ty – około 21,0 m n.p.m. 5 Klimatycznie obszar arkusza nale ży do regionu lubusko-dolno śląskiego. Rejon ten zali- czany jest do obszarów najcieplejszych w Polsce. W Słubicach (50 km na zachód) notowane s ą najwy ższe maksymalne temperatury w Polsce. Średnia temperatura roczna z wielolecia wynosi około 8,0 oC. Średnie sumy opadów atmosferycznych w okresie rocznym kształtuj ą si ę na po- ziomie 500-600 mm. Rocznie notowane s ą 100-110 dni z przymrozkami, a śnieg le ży 40-80 dni. Wiatry wieją przewa żnie z kierunku zachodniego i południowo zachodniego (Wo ś, 1999). Fig. 1. Poło żenie arkusza Bledzew na tle jednostek fizycznogeograficznych wg J. Kondrackiego (1998) 1 – granice makroregionów, 2 – granice mezoregionów, 3 – wi ększe jeziora Podprowincja Pojezierza Południowobałtyckie: Makroregion Pojezierze Południowopomorskie: 314.61 – Równina Gorzowska, 314.62 – Pojezierze Dobiegniewskie; Makroregion Pradolina Toru ńsko-Eberswaldzka: 315.33 – Kotlina Gorzowska; Makroregion Pojezierze Lubuskie: 315.42 – Pojezierze Łagowskie, 315.43 – Równina Torzymska, 315.44 – Bruzda Zb ąszy ńska; Makroregion Pojezierze Wielkopolskie: 315.51 – Pojezierze Pozna ńskie Na terenie arkusza dominuj ą gleby brunatne i piaszczyste, wykształcone z piasków lu ź- nych i słabogliniastych. Wyst ępuj ą one na Pojezierzu Lubuskim, w pasie pojeziernym (rejon Zemska) i wzdłu ż doliny Warty. Pod wzgl ędem bonitacyjnym warto ść tych gleb odpowiada II, III