Drodzy Czytelnicy „Okrętów Wojennych” SPIS TREŚCI Półtora roku temu opublikowaliśmy numer specjalny 37 zatytułowany „Z dziejów floty ja- pońskiej”. Ogromne zainteresowanie z Waszej Krzysztof Dąbrowski strony z jakim nasz pomysł się wówczas spotkał Krążowniki typu „Matsushima” czyli pancernik 2 skłoniło Redakcję do kontynuacji przedsięwzięcia w częściach i ponownego zmobilizowania kompetentnego ze- społu autorskiego do prac nad częścią drugą. Po- deszliśmy do sprawy z pewną obawą, zdając so- Jakub Polit bie sprawę, jak wysoko zawiesiliśmy poprzeczkę 14 Sojusz brytyjsko-japoński: narodziny, wzlot w części pierwszej. Możemy mieć jedynie nadzie- i kres ję, że efekt naszych wysiłków zostanie przez Czy- telników oceniony jako niezgorszy. Zgodnie ze sprawdzoną już koncepcją, na ła- Jarosław Jastrzębski mach opracowania, które właśnie trzymacie Pań- Bitwa pod Chemulpo 9 lutego 1904 roku 19 stwo w ręku znalazły się teksty poruszające tema- ty od początków Japońskiej Marynarki Wojennej, poprzez jej szczytowe momenty rozwoju, aż do jej tragicznego końca. Nie poprzestając na tym, się- Krzysztof Dąbrowski gnęliśmy również do dziejów Japońskich Mor- 26 Umikaze i Yamakaze. Pierwsze duże skich Sił Samoobrony, które współcześnie konty- niszczyciele japońskiej floty nuują najświetniejsze tradycje Nippon Kaigun. Postaraliśmy się o zróżnicowanie tematycz- ne tekstów. Obok monografii okrętów wojennych Tomasz Borówka lub ich typów, Czytelnik znajdzie też opisy kilku Długa Lanca – tajna broń Cesarskiej Floty 37 bitew, charakterystykę bodajże najsłynniejszej broni japońskich niszczycieli – śmiercionośnej Długiej Lancy, niezwykle interesującą analizę so- juszu brytyjsko-japońskiego, którego funkcjono- Jarosław Jastrzębski waniu Imperium Wschodzącego Słońca zawdzię- 48 Bitwa pod Kuantanem 10 grudnia 1941 roku cza nieomal swe narodziny oraz syntetyczny zarys pierwszej fazy Wojny na Pacyfiku – okre- su przewagi japońskiej – od Pearl Harbor do Mi- dway. Mamy zatem ogromną nadzieję, że i tym Jarosław Jastrzębski razem każdy znajdzie coś dla siebie i nasz naj- 62 nowszy „specnumer” zagości w każdym domo- Wojna na Pacyfiku. Okres przewagi japońskiej wym księgozbiorze. 7 XII 1941-6 VI 1942 W tym miejscu Redakcja chciałaby wyrazić swoją ogromną wdzięczność i gorące podzię- Michał A. Piegzik kowania dla Tohru Kizu - redaktora „Ships of 85 the World” za udostępnienie cennego materia- Nieznany epizod wojny na Pacyfiku łu ikonograficznego, który wzbogacił nasz nu- mer specjalny. Redakcja i cały zespół autorski życzą miłej i pożytecznej lektury. Łukasz Stach Zmarnowany potencjał? 92 Jarosław Jastrzębski Jarosław Malinowski Michał A. Piegzik 113 Bitwa w Zatoce Cesarzowej Augusty 2 listopada 1943 roku Z dziejów floty japońskiej Łukasz Stach ISBN 978-83-61069-22-5 Ocalał tylko jeden. Okręty podwodne 125 ISSN 1231-014X typu „K6” w walkach na Pacyfiku Nakład 1500 egz. Roman Kochnowski Redaktor numeru: Jarosław Jastrzębski 130 Shinano. Od superpancernika Opracowanie graficzne: Jarosław Malinowski do superlotniskowca Skład, druk i oprawa: Drukpol, Tarnowskie Góry © by Wydawnictwo „Okręty Wojenne” 2013 Maciej S. Sobański Wszelkie prawa zastrzeżone. All rights reserved. Japońskie eskortowce Zimnej Wojny 137 Przedruk i kopiowanie jedynie za zgodą wydawnictwa. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść publikowanych artykułów, które prezentują wyłącznie opinie i punkt widzenia ich autorów. Andrzej Nitka Okład­ka: Japoński bombowiec nurkujący D3A1 152 Niszczyciele rakietowe typu „Akizuki” z lotniskowca Sōryū w czasie walk o Celebes w lutym 1942 roku w fazie ataku. Mal. Krzysztof Brandt Krzysztof Dąbrowski Itsukushima na portretowej fotografii Tekst z 1896 roku. Fot. „Ships of the World” Krążowniki typu „Matsushima” czyli pancernik w częściach Wstęp Sytuacja ta była wielce niepożądana granicznych stoczniach zamówienia na Po wyrwaniu z wielowiekowej izola- z punktu widzenia Japonii, gdyż kraj ten szereg nowych okrętów w tym krążowni- cji Japonia przystąpiła do szybkiej mo- obok nowoczesnej techniki przejął od „za- ki Naniwa i Takachiho4.Jednostki te, choć dernizacji, obejmującej między innymi morskich barbarzyńców” również założe- bardzo udane, to jednak ustępowały najsil- utworzenie nowoczesnych sił zbrojnych, nia polityki zagranicznej, które nakazy- niejszym okrętom potencjalnego przeciw- w tym marynarki wojennej. W połowie wały ekspansję kosztem słabszych państw. nika zarówno pod względem siły ognia jak lat 70-tych XIX wieku Japończycy zamó- Takim słabym krajem, mającym jeszcze tę też opancerzenia. Dlatego też problem jak wili w Wielkiej Brytanii trzy okręty: fre- zaletę, że leżał blisko, była Korea. Jednak zrównoważyć chińską przewagę na morzu gatę pancerną (w istocie parowo-żaglo- zasadniczą przeszkodę na drodze do re- nadal pozostawał otwarty. Warto odnoto- wy pancernik kazamatowy) Fusō1 oraz alizacji hegemonistycznych zapędów sta- wać, że Japończycy czynili starania aby po- posiadające opancerzenie na linii wod- nowił fakt, iż Korea była chińskim pań- zyskać pancernik, a co więcej chcieli taki nej korwety Kongō i Hiei2. Cała trójka za- stwem wasalnym. Zważywszy, że Nippon okręt skonstruować we własnym zakresie. siliła japońską flotę w 1878 r. stając się jej nie zamierzała rezygnować ze swoich pla- W maju 1883 r. Departament Techniczny trzonem. Tymczasem rok później, w ra- nów, konflikt z Chinami był nieuniknio- Marynarki Wojennej przedłożył projekt mach „polityki samoumacniania”, Chiny ny. Biorąc pod uwagę, że Koreę od Japo- zamówiły w Niemczech dwa pancerniki nii oddzielało morze, wspomniana kwestia 1. wyp. 3718 t, uzbr. 4 × 240 mm, 2 × 170 mm, pręd- Zhenyuan (Chen-yüan) i Dingyuan (Ting- stosunku sił flot chińskiej i japońskiej na- kość 13 w. 3 2. wyp. 2248 t, uzbr. 3 × 170 mm, 6 × 150 mm, 2 w.t. -yüan) , które weszły do służby w pierw- bierała pierwszorzędnego znaczenia. Z tej 356 mm, prędkość 14 w. szej połowie następnej dekady. Gdy to na- przyczyny wzmocnienie japońskiej floty 3. wyp. 7220-7500 t, uzbr. 4 × 305 mm, 2 × 150 mm, stąpiło, morska równowaga sił na Dalekim nowoczesnymi okrętami stawało się spra- 3 w.t. 350 mm, prędkość 14,5 w (szerzej patrz „OW” nr spec. 3). Wschodzie uległa zachwianiu na korzyść wą pilną, wobec czego w pierwszej poło- 4. wyp. 3650-4150 t, uzbr. 2 × 260 mm, 6 × 150 mm, Państwa Środka. wie lat 80-tych XIX wieku złożono w za- 4 w.t. 356 mm, prędkość 18 w (szerzej patrz „OW” nr 103). 2 Nr 43 (Specjalny) • OKRĘTY WOJENNE Krążowniki typu „Matsushima” czyli pancernik w częściach pancernika centralno-bateryjnego o za- głyby zrównoważyć pancerniki, to wów- dopuszczalna możliwość. Japończycy się- kładanej wyporności 6500 t. Projekt ten czas rysuje się wyjście z narożnika, do gając po takie rozwiązanie – co warto pod- przedstawiono do oceny Williamowi Whi- którego japońska flota została zapędzona kreślić w warunkach wymuszonych oko- te’owi będącemu wówczas głównym kon- budową chińskich pancerników i szczu- licznościami – nie wykraczali więc poza struktorem znanej brytyjskiej firmy Arm- płością własnych środków finansowych. ogólnie przyjęte ramy. Jak dobitnie wy- strong Co. „Wyspiarz” nie pozostawił na Zarazem należy podkreślić, że Japończy- kazała historia japońskiej floty nie był to dziele Japończyków przysłowiowej suchej cy nie mieli zamiaru przyjmować koncep- ostatni przypadek, gdy Nippon zaadopto- nitki wskazując, że okręt jest zdecydowanie cji doktrynalnej „młodej szkoły”, gdyż dla wał zagraniczne pomysły z dziedziny bu- za mały aby przyjąć planowane uzbroje- nich naczelną zasadą pozostawało poko- downictwa okrętowego oraz prowadzenia nie główne (dwa działa kal. 305 mm i dwa nanie nieprzyjacielskiej floty w walnej bi- wojny morskiej modyfikując i adoptując je kal. 240 mm) a poza tym przestarzały kon- twie, a jedynie zamierzali sięgnąć po po- do własnych specyficznych potrzeb. cepcyjnie. Równocześnie White doradzał dobne okręty jako jedyne dostępne do Aby przekuć ogólny zamysł w realny przedstawicielom Nipponu wejście w po- realizacji tego celu narzędzie. Ujmując kształt okrętów wojennych, przedstawicie- siadanie pancernika z uzbrojeniem głów- rzecz w skrócie „młodoszkołowe” okrę- le Nipponu zwrócili się do znanego francu- nym zainstalowanym na obrotowej bar- ty miały posłużyć do realizacji klasycznej skiego konstruktora Emila Bertina7. Zapo- becie. Szczególne pożądanie Japończyków koncepcji wojny morskiej. znawszy się z wymaganiami Japończyków, wzbudziły, należące wówczas do bardzo Godzi się w tym miejscu zauważyć, że francuski specjalista zaproponował bu- nowoczesnych, brytyjskie pancerniki typu kwestie dotyczące walki pancernika z ze- dowę trzech8 jednostek, każda uzbrojona Colliongwood5, lecz zakup takiego (względ- społem krążowników były przedmiotem w pojedyncze działo dużego kalibru. Isto- nie porównywalnego) okrętu, nie mówiąc rozważań nie tylko Francuzów, lecz rów- ta tej koncepcji polegała na tym, by te trzy już o dwóch takich, mogących tworzyć ze- nież specjalistów z innych krajów. Rozwa- okręty tworzyły jednorodny zespół tak- spół taktyczny, przekraczał możliwości fi- żania dotyczące możliwości walki silnie tyczny, którego głównym zadaniem miało nansowe Kraju Kwitnącej Wiśni6. Tak więc opancerzonych jednostek dysponujących być podjęcie walki z trzonem nieprzyjaciel- koniecznym było znalezienie alternatyw- niewielką liczbą dział najcięższego kali- skiej floty, czyli dwoma chińskimi pancer- nego rozwiązania, które w ramach istnie- bru ze słabiej opancerzonymi ale liczniej- nikami. W założeniu każdy z okrętów miał jących możliwości budżetowych pozwo- szymi i szybszymi okrętami uzbrojonymi posiadać, nie licząc innego uzbrojenia,