Uitvoeringsprogramma Retail Parkstad Limburg UITVOERINGSPROGRAMMA RETAIL INHOUDSOPGAVE Voorwoord 4 Samenvatting 5 Inleiding: de SVREZL en de opgave in Parkstad 7 Pijler I. Samenwerking 9 A. Samenwerking tussen de Parkstad-gemeenten 10 B. Samenwerking in Zuid-Limburg 11 C. Samenwerking met de provincie Limburg 11 D. Samenwerking met het Rijk 12 E. Samenwerking over de grens 13 F. Samenwerking met MKB Limburg / MKB Parkstad 14 G. Samenwerking met supermarkten en andere trekkers 14 Pijler II. Instrumentarium 15 A. Regionale aanpak plancapaciteit 16 B. Koopstromen 17 C. Convenant Stadsregio Parkstad – Aldi 18 D. Convenant ‘Retail in Heerlen-Zuid / Kerkrade-West’ 18 E. Integrale aanpak 19 F. Level-playing-field ondernemers 20 G. Stimuleren van ondernemerschap 22 H. Financiële instrumenten 23 I. Flankerend beleid PDV / GDV 25 Pijler III. Gebiedsgerichte aanpak 29 Pijler IV. Randvoorwaarden & Monitoring 33 A. Randvoorwaarden 34 B. Monitoring 34 Bijlageboek Gebiedsprofielen 2 PARKSTAD LIMBURG 3 UITVOERINGSPROGRAMMA RETAIL VOORWOORD Met de Retailstructuurvisie 2010-2020 Parkstad We geven onze aanpak vorm door vooral de Limburg uit 2011 werden wij nationaal gezien als samenwerking op diverse fronten voort te zetten en op hét voorbeeld hoe je als regio samen werkt aan onderdelen te intensiveren: samenwerking is immers de een toekomstbestendige winkelstructuur. Daarin sleutel tot succes. We doen dat ook door ondernemers was al rekening gehouden met een veranderend actief te begeleiden en te stimuleren om zich te vestigen winkellandschap als gevolg van de demografische in een winkelcluster. Waar het kan, trekken we de regels ontwikkeling en autonome retailtrends (zoals in Parkstad gelijk. En soms is het nodig om als overheden internetwinkelen en schaalvergroting). Toch hebben de randvoorwaarden te creëren waardoor ondernemers de wethouders economie, ruimte en wonen in 2014 in een winkelcluster kunnen doen waar zij goed in zijn: geconstateerd dat moest worden bijgeschakeld om ondernemen. Bij een goed functionerend winkelcluster de beleidsdoelstellingen te behalen. Kenners uit de zijn ook onze inwoners gebaat: de consument doet retailwereld gaven het advies om als gemeenten nóg graag zijn of haar inkopen in een aantrekkelijk, leefbaar, duidelijker keuzes te maken over welke winkelclusters kwalitatief en compleet winkelcluster. Daarbij geldt behouden en versterkt moeten worden. Die keuzes dat de sociale functie van winkelclusters (als centra van geven tegelijkertijd zicht op het toekomstperspectief van ontmoeting) in toenemende mate van belang is. andere gebieden. Met dit Uitvoeringsprogramma Retail gaan wij tot Een actualisatie van de Retailstructuurvisie was zo goed 2025 aan de slag. En we nodigen iedereen uit de als af toen zich in Zuid-Limburg de kans voordeed om handschoen op te pakken en betekenisvolle, nieuwe het retailvraagstuk te agenderen binnen de herziening initiatieven te ontwikkelen die een bijdrage leveren aan van het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL). Dit de winkelclusters van de toekomst! Met die ‘boodschap’ heeft geleid tot de SVREZL, de Structuurvisie Ruimtelijke gaan wij graag samen op weg. Economie Zuid-Limburg die eind 2017 door alle (toen nog) 18 gemeenteraden in Zuid-Limburg is vastgesteld. De Stuurgroep Detailhandel Parkstad Limburg, Die SVREZL biedt vooral kansen en nodigt marktpartijen uit om initiatieven uit te werken die bijdragen aan Martin de Beer de versterking van de winkelstructuur en daarmee Dion Schneider van het voorzieningenniveau, de leefbaarheid en het Richard de Boer ondernemersklimaat. Peter Thomas Hans Teunissen Beleid kan pas leiden tot succesvolle resultaten als het ook handen en voeten krijgt. Voor u ligt daarom het Uitvoeringsprogramma Retail Parkstad, waarmee we als Parkstad-gemeenten samen met medeoverheden (Rijk, provincie, regio) en marktpartijen (MKB, supermarkten, ondernemersverenigingen en vastgoedeigenaren) gaan werken aan een gezonde en toekomstbestendige winkelstructuur in Parkstad. Het doel is om tot 2025 te investeren in 14 winkelclusters en om liefst 100.000m² aan overtollige winkelmeters te onttrekken. We hebben een grote kwantitatieve en kwalitatieve slag te maken, maar dat kunnen we als Parkstad-gemeenten niet alleen. 4 PARKSTAD LIMBURG SAMENVATTING Van beleid naar de uitvoering Een palet aan instrumenten De Structuurvisie Ruimtelijke Economie Zuid-Limburg De inzet van instrumentarium is een onmisbare schakel (SVREZL) vormt het kaderstellende beleid voor de in het Uitvoeringsprogramma. Speerpunten daarbij thema’s retail, kantoren en bedrijventerreinen in zijn de aanpak van de overtollige en ongewenste Zuid-Limburg en omvat onder andere spelregels plancapaciteit (de planologisch-juridische mogelijkheden over hoe om te gaan met nieuwe initiatieven. Voor in bestemmingsplannen), het stimuleren van het thema retail zijn in Parkstad 27 winkelclusters ondernemerschap, het creëren van een level-playing- aangeduid en op pandniveau afgebakend. Deze vormen field voor ondernemers en de ontwikkeling van samen de hoofdwinkelstructuur en het behoud en/ innovatieve financiële instrumenten om de transformatie of versterking van deze winkelclusters is cruciaal voor van de winkelmarkt zo kostenefficiënt mogelijk uit te het voorzieningenniveau, het ondernemersklimaat en voeren. Specifieke aandacht is er voor de opgave in de leefbaarheid. In de SVREZL is afgesproken om (per de aanloopstraten (historische linten) en de verspreid thema) op subregionaal niveau (Westelijke Mijnstreek, gelegen PDV/GDV-winkels. Maastricht-Heuvelland en Parkstad Limburg) een Uitvoeringsprogramma uit te werken. Maatwerk per winkelcluster Daarnaast is er voor alle 27 SVREZL-winkelclusters in Een forse opgave Parkstad een maatwerkprogramma geformuleerd. In Parkstad staat, volgens de landelijke Locatus-monitor, Deze gebiedsprogramma’s bevatten mogelijke 11,2% (circa 62.000m²) van alle winkelvloeroppervlakte acties, instrumenten en maatregelen die volgen uit leeg. De prognose is dat de leegstand tot 2025 verder zal de specifieke opgave per winkelcluster. Daarin is toenemen tot 135.000m². Die opgave staat gelijk aan alle ook de relatie gelegd met andere gebiedsopgaven. winkels in de binnenstad van Utrecht (exclusief Hoog- In het Bijlageboek ‘Gebiedsprofielen’ is dit voor Catharijne). De ambitie is om in Parkstad 100.000m² alle winkelclusters uitvoerig inzichtelijk gemaakt. aan de voorraad te onttrekken, maar dat kunnen de Op grond van de gebiedsprofielen en de daarin gemeenten niet alleen dragen. Naast deze kwantitatieve onderbouwde opgave per winkelcluster zijn 14 prioritaire opgave dient er in veel winkelclusters een kwaliteitsslag winkelclusters benoemd: daar is de opgave het meest te worden gemaakt om deze aantrekkelijk te houden urgent en/of dienen zich kansen aan. De inzet van de voor bezoekers en ondernemers. Nieuwe initiatieven die Parkstad-gemeenten is met name gericht op deze 14 kwalitatief echt iets toevoegen aan de winkelstructuur winkelclusters. worden dan ook gestimuleerd en omarmd. Vinger aan de pols Samenwerking: de sleutel tot succes De voortgang van de onderdelen binnen het In de winkelmarkt zijn veel partijen actief en Uitvoeringsprogramma Retail wordt periodiek ieder handelt in principe vanuit zijn eigen belang. gemonitord, zowel in kwantitatieve als in kwalitatieve Samenwerking wordt gezien als de sleutel tot zin. Dan gaat het bijvoorbeeld om de ontwikkeling succes. Door in gesprek met elkaar te gaan, inzicht van de mate van clustering/concentratie van winkels, te krijgen in en respect te hebben voor de belangen de ontwikkeling van de leegstand, het aantal over en weer, is het mogelijk om tot win-win situaties verplaatsingen, het aantal nieuwe winkelvestigingen en te komen. Vandaar dat de Parkstad-gemeenten om de effectiviteit van de inzet van instrumenten. Ook de handen ineenslaan en in de provincie Limburg de specifieke voortgang per SVREZL-winkelcluster wordt en het Rijk belangrijke overheidspartners hebben bijgehouden. De monitoring is gepland in de jaren 2022 gevonden voor dit Uitvoeringsprogramma Retail. Het en 2025. provinciale programma ‘aanpak winkelleegstand’, de nationale Retaildeal en de Regio Deal Parkstad zorgen daarbij onmiskenbaar voor belangrijke impulsen. De samenwerking met de marktpartijen, waaronder MKB Limburg / MKB Parkstad, de supermarktketens en ondernemers(-verenigingen), wordt voortgezet en is een randvoorwaarde om in de winkelclusters het verschil te kunnen maken. 5 UITVOERINGSPROGRAMMA RETAIL 6 PARKSTAD LIMBURG INLEIDING: DE SVREZL EN DE OPGAVE IN PARKSTAD 7 UITVOERINGSPROGRAMMA RETAIL Eind 2017 hebben de (toen nog) 18 gemeenteraden in Bovendien wordt verwacht dat de leegstand, Zuid-Limburg de Structuurvisie Ruimtelijke Economie vanwege de realisatie van ‘oude’ plannen en de Zuid-Limburg (kortweg: SVREZL) vastgesteld. effecten van autonome trends in de detailhandel zoals Deze SVREZL vormt het kaderstellende beleid internetwinkelen, tot 2025 verder zal toenemen tot voor de aanpak van de thema’s retail, kantoren en 135.000m²2. Een gigantische opgave; in feite is de opgave bedrijventerreinen en omvat onder andere spelregels in Parkstad qua omvang gelijk aan alle winkels in de over hoe om te gaan met nieuwe initiatieven. Voor binnenstad van Utrecht (exclusief Hoog-Catharijne). De het thema retail zijn winkelclusters aangewezen en ambitie is om in Parkstad 100.000m² aan de voorraad te op pandniveau afgebakend. Deze vormen samen onttrekken, maar dat kunnen de gemeenten niet alleen de hoofdwinkelstructuur en het behoud en/of dragen: de samenwerking met marktpartijen is daarom