Największe Atrakcje Turystyczne Ziemi Świętokrzyskiej POLSKA Województwo świętokrzyskie zajmuje powierzchnię 11 691 km2 (jest to zaledwie 3,7% powierzchni całej Polski), a zamieszkuje je około 1,3 mln mieszkańców (to około 3,4% ludności Polski). Świętokrzyskie składa się z 14 powiatów i 102 gmin, w tym miasto Kielce na prawach powiatu. Największe miasta regionu to: Kielce – stolica województwa oraz gospodarcze i turystyczne centrum regionu świętokrzyskiego (200 tys. mieszkań- ców), Ostrowiec Świętokrzyski (74 tys.), Starachowice (55 tys.), Skarżysko-Kamienna (49 tys.), Sandomierz (25 tys.), Końskie (23 tys.). Województwa graniczne to: małopol- skie, śląskie, łódzkie, mazowieckie, lubelskie oraz podkarpackie. Województwo świętokrzyskie leży prawie w całości na wyżynno-pagórkowatym tere- nie Wyżyny Małopolskiej. Granicę wschodnią i południową stanowi Wisła, a zachod- nia granica świętokrzyskiego to Pilica. Wyżyna Kielecka zajmuje północno-wschodnią część województwa, zachodnią część zajmuje Wyżyna Przedborska, natomiast południe województwa to wschodnia część Niecki Nidziańskiej. Cały region położony jest w le- wostronnej części dorzecza Wisły. Największe rzeki świętokrzyskiego to: Wisła, Pilica, Kamienna, Nida oraz Czarna. Województwo świętokrzyskie posiada urozmaicony i zróżnicowany krajobraz. Historia przeplata się tu z legendą, a wspaniałe zabytki architektury, kultury i pomniki przyrody przybliżają zamierzchłe czasy i przedstawiają region sprzed setek lat. Na szczególną uwa- gę zasługują Góry Świętokrzyskie, które stanowią turystyczne centrum regionu. Nazwa obszaru pochodzi od relikwii Krzyża Świętego, które przechowywane są w klasztorze pobenedyktyńskim na Łysej Górze. Góry Świętokrzyskie ciągną się przez centralną część województwa z zachodu na wschód. Te najstarsze obok Sudetów góry w Polsce i jedne z najstarszych w Europie osiągają w najwyższym punkcie wysokość 612 m n.p.m. – jest to Łysica leżąca w paśmie Łysogór. Województwo świętokrzyskie należy do najczystszych województw w Polsce. Region świętokrzyski wyróżnia rozmaita budowa geologiczna, ukształtowanie formy powierzchni terenu, warunki klimatyczne, hydrologiczne oraz bogactwo świata zwierzęcego i szaty roślinnej, stąd aż 67% powierzchni województwa objętych jest prawną ochroną przyrody. Pod tym względem świętokrzyskie znajduje się w Polskiej czołówce. Jest to związane z występowaniem na terenie województwa świę- tokrzyskiego istotnych elementów europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000 oraz programu ECONET. Ciągłe inwestycje w promocję turystyki świętokrzyskiej, między innymi: rozbudowa bazy noclegowej, lepsze oznaczenia szlaków turystycznych, szlak\ów turystyki konnej i tras rowerowych sprawia, że z roku na rok województwo świętokrzy- skie staje się coraz bardziej atrakcyjnym miejscem dla turystów. 2 Świętokrzyskie – Miejsce Mocy Zapraszamy do magicznego i pełnego energii Re- gionu Świętokrzyskiego. Zapraszamy do Miejsc Mocy – miejsc, z których można „czerpać garściami” moc duchową, fizycz- ną i intelektualną, miejsc będących ogniskami atrakcji, które dają siłę odwiedzającym. W poszukiwaniu sił duchowych płynących z reli- gii i miejsc kultu mogą Państwo odbyć wędrów- kę na Święty Krzyż, do Kałkowa-Godowa, szla- kiem Cystersów i sanktuariów. Można zajrzeć do ustronnych enklaw ciszy i spokoju w Pustelni Złotego Lasu w Rytwianach, przystanąć obok przydrożnych kapliczek na Ponidziu oraz zaj- rzeć do licznych mniejszych i większych świątyń i kościołów. Mocą intelektualną napełnią Państwa podróże do historycznych miejsc Ziemi Święto- krzyskiej, obcowanie ze śladami przeszłości, ze skarbami jakie pozostawili mieszkańcy tej ziemi. Cenne zabytki architektury gromadzą w swych granicach m. in. miasta: Sandomierz, Kielce, Pińczów, czy też Szydłów. Teren całego Regionu pokrywają liczne zamki, pałace i dwory (Ujazd, Kurozwęki, Sobków, Chęciny), a bogatą kultu- rę i historię prezentują interesujące muzea, izby pamięci oraz wystawy. W swoistą podróż w czasy Staropolskiego Okręgu Przemysłowego przeniosą Państwa doskonale zachowane zabytki techniki, a kontakt z tradycjami i obrzędami ludowymi za- pewni Park Etnograficzny w Tokarni. Dzięki bo- gatej ofercie turystyki aktywnej i uzdrowiskowej znajdą tu również Państwo niewyczerpane źródło mocy fizycznej. Nadszarpnięte siły doskonale zre- generują nowoczesne uzdrowiska w Busku i Sol- cu-Zdroju. Mocnych wrażeń dostarczą natomiast lotniska sportowe w Masłowie i Pińczowie, ośrod- ki jazdy konnej, spływy kajakowe, wyciągi nar- ciarskie oraz ciekawe imprezy plenerowe. Kontakt z piękną i nieskażoną przyrodą zapewnią setki ki- lometrów szlaków turystycznych, pieszych i ro- werowych oraz atrakcyjne zbiorniki wodne. A to jest tylko namiastka atrakcji, które mogą Państwo spotkać odwiedzając Region Świętokrzyski. Zapraszamy!!! 3 PERŁY ZIEMI ŚWIĘTOKRZYSKIEJ Święty Krzyż Jaskinia Raj Górę Łysiec – współcześnie znaną jako Święty Krzyż – przed wiekami Podróżując po regionie świętokrzy- szczególnie upodobały sobie czarownice. Podczas organizowanych przez skim wystarczy skręcić z trasy E7 nie sabatów odprawiane były tajemne gusła, trwała piekielna zabawa i tań- z Krakowa do Kielc, by znaleźć się ce. Tak mówią ludowe przekazy, natomiast o fakcie istnienia tu miejsca w samym środku Raju - najpięk- kultu pogańskiego świadczą pozostałości kamiennego wału kultowego niejszej jaskini w Polsce. Przez z ok. VIII w. otaczającego szczyt góry. W dzisiejszych czasach Święty Krzyż wieki natura stworzyła pod ziemią to miejsce słynące w Pol- zapierający dech w piersiach kom- sce i poza jej granicami pleks korytarzy i komnat, przy- z klasztoru pobenedyk- ozdobiony setkami stalagmitów, tyńskiego oraz przecho- stalaktytów, stalagnatów i pizoi- wywanych w nim Re- dów o różnorodnych kształtach likwii Drzewa Krzyża i formach. Specjalnie dla turystów Świętego. Klasztor, bę- udostępniona została do zwiedza- dący obecnie pod opie- nia 180-metrowa podziemna ką Misjonarzy Oblatów, trasa turystyczna prezentująca szczyci się bogatą 1000- ten bajkowy, podziemny świat. letnią historią. Przyby- Przy wejściu do jaskini zoba- wający tu turyści i piel- czyć można wystawę muzealną grzymi mogą zwiedzić z odtworzonym obozowiskiem klasycystyczny kościół rodziny neandertalskiej z trzema z XVIII w. oraz kaplicę naturalnej wielkości postaciami Oleśnickich, w której oraz szczątkami prehistorycz- znajduje się relikwiarz nych zwierząt: mamuta, noso- z cząstkami Drzewa Krzyża Świę- rożca włochatego i niedźwiedzia tego, a w jej podziemiach krypta grobowa. Warto wstąpić do Muzeum jaskiniowego. Misyjnego Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej oraz zobaczyć Wy- stawę Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Po trudach zwiedzania istnieje Jaskinia „Raj” możliwość skorzystania z kuchni klasztornej, a w starej aptece – obecnie 26-060 Chęciny, ul. Dobrzączka kawiarence, prócz kawy i herbaty można nabyć tradycyjne leki ziołowe. rezerwacja wejść: tel./fax 41 346 55 18 Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego www.jaskiniaraj.pl oraz Muzeum Misyjne Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej czynne: 15.I – 15.XI, wtorek – niedziela w godz. 10.00-17.00 Święty Krzyż 1, 26-004 Bieliny, gmina Nowa Słupia tel. 41 317 70 21, www.swietykrzyz.pl Muzeum czynne w dni powszednie 9.00–12.00 i 13.00–16.00, niedziela 12.00–16.00. Zespół Klasztorny na Świętym Krzyżu zwiedzanie w dni robocze w godz. 9.00–12.30 i 13.00–17.00, a w niedziele i święta w godz. 13.00–17.00 Dąb „Bartek” Liczący wg różnych źródeł od 700 do 1000 lat dąb „Bartek”, należy do najsłynniejszych i naj- częściej podziwianych przez turystów pomni- ków przyrody w Polsce. Jak głoszą legendy, często odpoczywali pod nim polscy królowie jak Bolesław Krzywousty, Kazimierz Wielki czy też Jan III Sobieski, który miał ukryć w dziupli potężnego dębu królewskie skarby. Do dziś sę- dziwy „Bartek” imponuje swymi rozmiarami: ma 30 m wysokości, blisko 10 m obwodu i po- nad 3 m średnicy. Tuż obok zobaczyć można „syna Bartka” – młody dąb posadzony podczas obchodów 1000-lecia Państwa Polskiego. www.zagnansk.pl 4 PERŁY ZIEMI ŚWIĘTOKRZYSKIEJ Sandomierz Góry Pieprzowe Zlokalizowane na i Wąwóz Królowej Jadwigi siedmiu wzgórzach Liczące około 500 mln lat średniowieczne mia- Góry Pieprzowe swą nazwę sto Sandomierz należy zawdzięczają kolorowi skały, do najpiękniejszych z której są zbudowane. Tzw. i najstarszych w Pol- iłołupki kambryjskie pod sce. Zachowało się tu wpływem czynników atmo- ponad 120 zabytków sferycznych utleniły się i po- architektury z różnych kruszyły przypominając swym epok. Do najwyższej wyglądem pieprz. W Górach klasy zaliczane są: Pieprzowych utworzono uni- średniowieczny układ katowy w Europie rezerwat urbanistyczny miasta geologiczno-przyrodniczy na z renesansowym ratu- terenie którego dominuje dzi- szem w centrum rynku ka róża i granatowo owocujące oraz jeden z najstarszych obiektów ceglanych w naszym kraju – kościół jałowce. Stąd też roztacza się św. Jakuba. Czasy Króla Kazimierza Wielkiego (XIV w.) pamiętają: Za- piękny widok na dolinę Wisły mek Królewski – obecnie siedziba Muzeum Okręgowego, Brama Opa- oraz skarpę Starego Miasta. towska – jedyna zachowana do dziś brama w systemie obwarowań murów Drugim cennym obiektem obronnych oraz katedra z XIV w. z cennymi freskami bizantyjsko-ruskimi przyrodniczym w Sandomie- wewnątrz. W późnorenesansowym Collegium Gostomianum z XVII w. rzu jest głęboki, miejscami na od ponad 400 lat funkcjonuje jedna z najstarszych szkół średnich w kra- 10 m, i długi na 400 m, lessowy ju, a Dom Długosza – doskonale zachowany przykład gotyckiego domu Wąwóz Królowej Jadwigi. To mieszkalnego – mieści wewnątrz bogate zbiory Muzeum Diecezjalnego.