VOORTGANGSRAPPORTAGE INVESTERINGSAGENDA FIETS Investeren in een bereikbare regio VOORTGANGSRAPPORTAGE INVESTERINGSAGENDA FIETS Investeren in een bereikbare regio INHOUDS- OPGAVE Zaanstad Fietsstraat Hoogaarslaan 1. Inleiding 6 2. Ontwikkeling fietsgebruik 8 3 Vooruitblik resultaten 2016 14 4. Verkeersveilig gedrag 18 Bijlage 20 Projectmonitor Investeringsagenda Fiets Stadsregio Amsterdam Zaanstad Westerwateringtunnel INLEIDING Op zestien juni 2015 stelde de regioraad de Investeringsagenda Fiets 2015-2025 voor de Stadsregio Amsterdam vast. De bijbehorende uitvoeringsparagraaf werd op 15 december door de raad vastgesteld. Met deze investeringsagenda is er, net als voor de netwerken Weg en Openbaar Vervoer, een helder investeringskader gekoppeld aan ambitie. De agenda geeft aan waar en voor welk bedrag er zo efficiënt mogelijk geïnvesteerd kan worden om de positie van de fiets te waarborgen en te verbeteren op diverse aspecten, zoals bereikbaarheid, verkeersveiligheid en aantrekkelijkheid. De nadruk ligt daarbij op de routes van het regionale fietsnetwerk en een soepele overstap tussen fiets en OV. Maar daar blijft het niet bij. We werken binnen de Investeringsagenda ook aan beter onderzoek naar de fiets, monitoring op basis van nieuwe technieken, innovaties, pilots en promotie. De Uitvoeringsparagraaf is het programma bij deze investeringsagenda Fiets en bevat een opsomming van maatregelen en activiteiten voor de periode 2015-2025. Deze is met alle wegbeheerders en partijen als Prorail en Fietsersbond opgesteld. Voortgang in beeld We zijn inmiddels gestart met de uitvoering van maatregelen en projecten uit de investeringsagenda. De voortgang hiervan wordt door de Stadsregio nauwkeurig bijgehouden en ieder jaar in juni aan de regioraad gepresenteerd. Voor u ligt nu de eerste voortgangsrapportage. De rapportage geeft inzicht in de ontwikkelingen van het aandeel fiets, het gecombineerd gebruik van de fiets en het OV en de verkeersveiligheid van fietsers. Daarnaast wordt voor de diverse acties de stand van zaken per 1 april 2016 gepresenteerd. Tot slot geeft de rapportage een overzicht van afgeronde regionale fietsprojecten binnen het BDU-programma van de Stadsregio over het jaar 2015, met een vooruitblik op wat we in 2016 aan projecten verwachten te realiseren. Haarlemmermeer Fietspassage N205 ONTWIKKELING FIETSGEBRUIK De ambitie van het Regionaal Verkeer- en Vervoerplan voor de regio Landelijk beeld Amsterdam is om vanuit verkeer- en vervoersperspectief bij te dragen aan een In de afgelopen tien jaar is het fietsgebruik landelijk toegenomen met gezonde economie met internationale concurrentiekracht, het bieden van een ongeveer 6,5% (KiM, 2015). Op dit moment wordt meer dan een kwart van goed sociaal klimaat voor inwoners en bezoekers en zorgen voor een duurzame alle verplaatsingen in Nederland gemaakt met de fiets. Uit recent gehouden leefomgeving. Daarbij gaat het niet slechts om bereikbaarheid, maar ook om onderzoek van het CBS blijkt dat de gemiddelde fietsafstand (per persoon aspecten van leefbaarheid, veiligheid, gezondheid en comfort. Om deze ambitie per dag) stijgt. Dit kan worden verklaard vanuit de sterke opkomst van de uit te voeren is een samenhangende aanpak van belang die gebruik maakt van elektrische fiets, waarmee mensen langere afstanden afleggen (KiM, 2014). de sterke kanten van de auto, de fiets en het openbaar vervoer. De Stadsregio Sinds kort wordt de elektrische fiets ook apart onderzocht in het OVIN- Amsterdam ambieert daarbij een hoger marktaandeel van fiets en openbaar onderzoek en straks ook binnen de ingewonnen data van de Fietstelweek, vervoer. Dat geldt zeker voor zware verbindingen (woon-werkverkeer) tussen waardoor we hierover in de komende jaren steeds meer uitspraken kunnen belangrijke herkomst- en bestemmingsgebieden. doen. Vanuit het duurzaamheidsbelang en efficiënte inzet van beperkte middelen is het niet de bedoeling dat openbaar vervoer en fiets onderling concurreren, 3,5 GRONINGEN maar elkaar juist versterken. Vandaar dat de bereikbaarheidsambities voor de 3,3 UTRECHT Stadsregio Amsterdam uitgaan van een gezamenlijk spitsaandeel van fiets en 3,1 NOORD-HOLLAND OV naar drie verschillende gebiedstypen. Meer specifiek: Groningen 2,9 ZUID-HOLLAND Utrecht • In grootstedelijke gebieden zoals Amsterdam binnen de ring en de 2,7 NOORD-BRABANT Noord-Holland hoogstedelijke centrumgebieden van Zaanstad, Amstelveen en Purmerend. 2,5 LIMBURG Zuid-Holland 70% fiets + OV in de spits. Dat was in 2013 totaal 61%. 2,3 • In grote kernen: Hoofddorp, Diemen etc: 50% fiets + OV in de spits. Dat was Noord-Brabant in 2013 totaal 36%. 2,1 • In kleine kernen, zoals Wormer, Oostzaan en Landsmeer verhogen we de 1,9 Limburg oorspronkelijke ambitie van 30% naar 40% spitsaandeel OV en fiets. Dat 1,7 aandeel lag in 2013 op 34%. 1,5 2010 2011 2012 2013 2014 In deze eerste voortgangsrapportage van de Investeringsagenda Fiets laten we zien hoe het fietsgebruik zich ontwikkelt aan de hand van de meest recente inzichten en cijfers. We gebruiken daarvoor de uitkomsten van het jaarlijkse OVIN-onderzoek. Omdat de cijfers voor 2015 in juni bekend worden, beslaan we FIGUUR 1 de periode tot 2014. GEMIDDELDE FIETSAFSTAND IN KM PER PERSOON PER DAG IN EEN AANTAL PROVINCIES (CBS) Toename fietsgebruik in de Stadsregio Amsterdam Fietsen en het Openbaar Vervoer Sinds tien jaar is het fietsgebruik in onze regio toegenomen. De groei is sterker De meest voorkomende gecombineerde verplaatsing is die van de fiets met dan in de rest van Nederland. Er is daarbij een groot verschil tussen de drie trein. Met name bij verplaatsingen van en naar het station aan de woningzijde gebiedstypen (hoogstedelijk, grote kernen en kleine kernen). In tien jaar is is het aandeel van deze multimodale verplaatsing hoog, namelijk 47 procent het fietsaandeel in het hoogstedelijk gebied (centrum Amsterdam) het meest (KiM, 2014). In Amsterdam komt 45% van de treinreizigers met die fiets naar toegenomen (figuur 2). het station (dit cijfer was 40% in 2010). De combinatie van fiets met trein is een groeimarkt en er zijn geen trends die wijzen op een afname van het groeitempo Het totaal van fiets- en OV-gebruik laat voor alle drie de gebieden een stijging (Universiteit van Amsterdam, 2014). Ook NS verwacht dat het aantal fietsers dat zien in de richting van de streefcijfers. De OVIN-cijfers voor 2015 worden in juni naar de trein komt én het aantal treinreizigers op zichzelf in de komende jaren 2016 bekend gemaakt. blijft groeien. Het aandeel treinreizigers dat de fiets als natransportmiddel gebruikt is circa 15% (MON). In dit verband speelt de OV-Fiets een belangrijke rol. In de laatste vijf jaar is het aantal ritten met de OV-Fiets sterk gegroeid naar 1.9 miljoen in 2015 (NS, 2015). Dit is meer dan het dubbele van het aantal in 2010 (800.000 50% HOOGSTEDELIJK ritten). 45% GROTE KERNEN 40% KLEINE KERNEN 35% Ritten 30% Hoogstedelijk 2000000 25% 1800000 RITTEN Grote kernen 20% 1600000 Kleine kernen 1400000 15% 1200000 10% 1000000 5% 800000 0% 600000 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2010 2012 2013 2014 2015 FIGUUR 2 FIGUUR 3 AANDEEL FIETSGEBRUIK IN DRIE GEBIEDSTYPEN (ZONDER OV) RITTEN OV-FIETS (NS,2010-2015) Verkeersveiligheid Het aantal ernstige verkeersgewonden bij ongevallen zonder betrokkenheid van Ten aanzien van verkeersveiligheid heeft de Stadsregio Amsterdam de ambitie een motorvoertuig kent een stijgende trend, zowel in de stadsregio Amsterdam om het aantal verkeersdoden en ernstig verkeersgewonden af te laten nemen. (+6,8%) en in de rest van Nederland (+6,5%). De Stadsregio wil met de recent Dit is een regionale doorvertaling van de landelijke ambitie voor het jaar 2020 vastgestelde Investeringsagenda Verkeersveiligheid zorgen dat dit aantal, net om het aantal verkeerslachtoffers op een niveau te brengen van maximaal 500 als het aantal verkeersdoden, daalt. Tegelijkertijd lopen er initiatieven om te doden en 10.600 ernstige (ziekenhuis-) gewonden voor Nederland. zorgen voor een betere registratie van (recente) ongevallencijfers. Figuur 4 toont de ontwikkeling van het aantal verkeersdoden in o.a. de Stadsregio Amsterdam en in de rest van Nederland. De figuur laat zien dat het Toerisme en recreatie per fiets aantal verkeersdoden in de periode 2000 tot en met 2013 in de Stadsregio Met de Investeringsagenda Fiets hebben we de ambitie geformuleerd om (-6,7% per jaar) in een min of meer vergelijkbaar tempo is gedaald als in de rest slimme koppelingen aan te brengen tussen bereikbaarheidsdoelen en van Nederland (-6,1%). de doelen vanuit toerisme & recreatie en verstedelijkingsopgaven. Een hoogwaardige nieuwe fietsroute tussen twee kernen kan immers net zo goed dienst doen als uitvalsroute naar recreatiegebieden of als aantrekkelijke 1000 fietsroute voor toeristen op weg naar bestemmingen buiten het stadscentrum. De structuur van de Amsterdamse regio is daartoe bij uitstek geschikt. Het laatste rapport van de WHO, “unlocking new opportunities: jobs in green and healthy transport”, toont het belang van investeren in fietsvoorzieningen voor -6,1% 6,1% NLNLoverige OVERIGE het toerisme in termen van nieuwe werkgelegenheid, economische impact en 100 een grotere aantrekkingskracht voor het gebied buiten de steden. Het helpt de - 6,9% MRA -6,9% druk op de binnensteden te verminderen en tegelijk toeristen naar omliggende gemeenten lokken. Door een uitgekiend netwerk van fietsroutes wordt het - 6,7% SRA -6,7% mogelijkheid om het toerisme uit te breiden tot een groter gebied, en daarbij ‘onontdekte' gebieden op een duurzame manier bereikbaar te maken. - 8,5%