Zaanse Schans Zaandijk Haaldersbroek 115 Titel: Zaandijk Olieverf/doek 2013, 60 x 80 cm. Collectie Kunstcentrum Zaanstad Vanaf de Zaanse Schans heb je prachtig zicht op de skyline van Zaandijk. In de herfstmaan- den van 2013 heb ik veel getekend in deze omgeving. Laat in de middag ergens in oktober werkte ik bij dit steigertje langs het riet tijdens een gloedvolle zonsondergang. Er stond een harde wind en er waren die dag veel buien gevallen. Boven Zaandijk aan de overkant van de Zaan zag ik een kolkend spel van licht, lucht en wolken. Mijn voeten gleden voortdurend weg in de blubber, wat misschien bijdroeg aan het bewogen karakter van de tekening. Af en toe maakte ik ook foto’s tijdens de korte momenten dat de zon doorbrak. De euforie was de volgende dag nog vers en in mijn atelier heb ik geprobeerd de ervaring in een drama- tisch en tegelijkertijd kleurrijk landschap weer te geven. Peter de Rijcke Zaanse Schans – Zaandijk – Haaldersbroek 21 1 Linda Smit Fotografie: Linda Smit Fotografie: Edith van Leeuwen Fotografie: De Gortershoek aan de Lagedijk heeft Heijnis & Schipper Drukkerij 6 11 zijn vaklieden actief op het terrein de status van beschermd dorps­ is de drukkerij van prachtig Zaans van papierrestauratie, archeologie, gezicht en wordt wel ‘De Gouden drukwerk. Ze hebben ondermeer de archeologische maquettes en heeft Hoek’ genoemd. In deze notabelen­ boeken Kijk Zaans en Zaanse Parels kunstenaar Nicole van der Heijden buurt aan de Zaan stonden onder vorm gegeven en gedrukt. Groeneveld haar atelier. Het Zaanse Bakkertje 23 meer de koopmanshuizen van Honig Catering 7 levert heerlijke biologi­ 12 en De Groene Smaak 13 maken 5 117 28 en Duyvis. Hier kun je goed zien hoe sche gerechten voor feesten en aan met veel passie bijzondere en lekkere de bebouwing en het landschap er bedrijven. Bouwbedrijf Somass zet gerechten. 2 in de 17e en 18e eeuw uit zag. Dit zich al tientallen jaren in voor behoud 4 25 14 24 beschermde dorpsgezicht is nog van de Zaanse houtbouw. Bij vinotheek Allemanja kom je 6 8 vrijwel intact. voor goede biologische wijnen uit 3 7 In het Kreatief Pakhuis 8 werken West­Europa. Emmy Bootsman: ‘Alle 26 Bij de Wormerveerse roeivereniging ondermeer meubelmaker Iwan de wijn is biologisch geproduceerd. Of de 11 WRV De Zaan 1 kun je heerlijk Koker, die meubels van steigerhout wijnboer ook al de benodigde papieren 36 9 33 roeien over de Zaan langs de molens maakt, en edelsmid Sarah Kobak, die heeft, is iets minder van belang. Als 10 27 29 van de Zaan en de (historische) workshops geeft, sieraden ontwerpt maar aantoonbaar is dat de boer vol- 34 35 22 fabriekspanden. en kleine exposities organiseert. Je gens de normen werkt. Vroeger moest je 32 kunt er ook vergaderen, eten in het biologische wijn snel drinken omdat deze 13 20 12 31 Het oudste pand 2 aan de Lagedijk huiskamerrestaurant of een workshop niet lang houdbaar bleef. Tegenwoordig 30 14 is het houten huisje uit 1626 waar volgen. In Het Weefhuis 9 met de blijft de wijn wel enkele jaren goed.’ 15 18 16 17 Cocky Hoffer een kinderklei atelier mooie beeldentuin is elk weekeinde Emmy gaat bij elke wijngaard langs, 19 van heeft gemaakt. De Zaandijkerkerk een expositie. zodat ze met eigen ogen kan zien hoe 3 wordt opnieuw ingericht door de wijngaard ligt ten opzichte van Nunc Architecten. Ook de directe Het Honig Breethuis 10 is de woning de zon en de rivier en hoe er omge­ omgeving krijgt in de nabije toe­ van een oude Zaanse koopmansfa­ sprongen wordt met hygiëne in de komst een geheel ander aanzien. De milie waar je letterlijk terug in de tijd kelder. Bij een bezoek aan Allemanja Domineestuin 4 is niet authentiek, stapt. Elk jaar wordt hier het piano­ krijg je niet alleen een advies voor de het is een reconstructie van een oud fortefestival gehouden waar ook het juiste wijn bij een gerecht, maar ook Zaans pad. Raadhuis Zaandijk, het Weefhuis en een extra verhaal over bijvoorbeeld Frans Wytema bij betrokken zijn. de herkomst van de boksbeutel. In de Wanneer je met de voetveer 5 vanaf boksbeutel, de platte buikfles, gaat Zaandijk / Zaanse Schans Haaldersbroek de Zaanse Schans naar de sluis vaart, In de Rode buurt achter de Lagedijk alleen wijn van bovengemiddelde kun je dit mooi combineren met een vind je nog mooie arbeiderswonin­ kwaliteit. wandeling over de Lagedijk. gen. In een prachtig schoolgebouw Zaanse Schans – Zaandijk – Haaldersbroek Fotografie: Edith van Leeuwen Fotografie: Simone Ronchetti Fotografie: Bart Natuursteen 15 heeft verschil­ Daarnaast is de chocolaterie 17 het panden die met elkaar zijn verbonden. het Noorderhuis. Overdag is de schil­ Saskia Pos. Dit is waarschijnlijk het Gekroonde Duivekater 32 verkopen lende panden waar ondermeer op laatste project van Frans Wytema. Waaronder een replica van een vleet­ derachtige omgeving een belangrijke enige bouwwerk op de Schans dat typisch Hollandse producten. Het ambachtelijke wijze stenen worden Hij heeft inmiddels al een indrukwek­ huis dat verderop aan de Zaan staat. toeristentrekpleister, maar ’s avonds door een vrouw is gebouwd. Molenmuseum verhuist waarschijnlijk bewerkt voor diverse doeleinden. kend aantal historische gebouwen in krijgt het nog een extra dimensie in de toekomst ook naar de Zaanse ere hersteld. Zoals ook restaurant De Aan het eind van de Zaanse Schans wanneer de straatjes zijn verlaten. Het Op de Schans vind je verschillende Schans. 118 De Julianabrug vormt de verbin­ Smuiger 18 waar je goed kunt eten is het monumentale pakhuis ‘By de uitzicht op de Gortershoek aan de musea die allemaal een eigen verhaal Je kunt een bijzondere workshop 119 ding met de Zaanse Schans. Het in een mooi gebouw. Het ernaast Vleet’ 21 met Franse brocante met overkant van de Zaan is prachtig. vertellen. De grootste is het Zaans bijwonen in het cacaolab van Zaans mooie sierlijke ontwerp past goed gelegen zwarte pakhuis De Baars fun­ speciale gelegenheden open. In de Op de dijk is een fietsverhuur waar­ Museum en het Verkadepaviljoen 29. Gedaan 33. Of een proeverij bijwonen bij de omgeving met de molens, de geert voor opslag van klompen van de loods worden er bij Claasen Jacht­ mee je de omgeving kunt verkennen De economie van de Zaanstreek in het proeflokaal deTweekoppige Gortershoek en de Zaanse Schans. klompenmakerij. Bij de Stoel 19 zijn bouw (klassieke) jachten en schepen met mooie fietsroutes (zie ook p.93). komt op verschillende manieren Phoenix 34. Zij maken op authentieke Vanaf de brug zie je beide gezichten opmerkelijke stoelen te koop. betimmerd en gerestaureerd. tot leven in het Zaans Museum. De ambachtelijke wijze likeuren en gedes­ van de Zaanstreek, zowel de histori­ Oliemolen De Bonte Hen 23 uit 1693, walvisvaart met de traankokerijen, de tilleerd met een Zaanse sche molens als de toonaangevende Door de Zaanse Schans krijg je een De Zaanse Kaper laat op scholen, bij gelegen aan het eind van de dijk, is de molenindustrie, de fabrieken, maar component. Zo hebben ze een kof­ fabriekswanden van bedrijven waar de idee hoe de Zaanstreek er vroeger uit historische verenigingen en kleder­ enige molen aan de Zaanse Schans ook belangrijke zaken uit het recente fielikeur met het smaaktype café noir Zaanstreek furore mee heeft gemaakt. heeft gezien. Rond 1730 stonden er in drachtdagen kostuums uit de periode die daar altijd heeft gestaan. In de verleden worden hier getoond. In van Verkade. Of een chocoladelikeur De constructie heeft verschillende de streek zo’n 600 molens, waarvan 1750­1910 zien. Kostuumgroep de hoogtijdagen waren wel tweehon­ het Verkadepaviljoen is de ‘chocolate met VOC specerijen. Het zijn allemaal prijzen gewonnen, waaronder de prijs zo’n 400 houtzaagmolens, tegelijker­ Zaanse Kaper: ‘Wij zijn een soort tex- derd molens in de Zaanstreek die conche’ een bijzonder museumstuk. bijzondere smaakervaringen. voor mooiste Europese brug. tijd te draaien. De Zaanse Schans is tieldetectives. Door gedegen speurwerk lijn­ en raapolie produceerden. De In deze machine worden de ingredi­ een reconstructie van een Zaans dorp proberen we de historische kostuums Bonte Hen is alleen op zaterdag enten voor chocolade gemengd. Door De klompenmakerij 35 verzorgt Vroeger had ieder Nederlands dorp uit 1850. De rijke mensen woonden van de gegoede burgerij uit verschillende open, oliemolen De Zoeker 24 is op suiker, cacaopoeder, melkpoeder en demonstraties in het maken van klom­ van enig belang wel een meelmolen ‘op stand’ op de dijk, en de armere periodes te laten zien. We proberen werkdagen geopend. Op de dijk staan cacaoboter minstens 72 uur te roeren pen. Zaankanters krijgen 10% korting voor de plaatselijke bakker. Omdat mensen aan sloten die er haaks op de kleding en accessoires na te maken twee houtzaagmolens: de Gekroonde in de ‘conche’ krijg je pas de sensatie op dit natuurproduct. het steeds moeilijker werd om geld te stonden. Alle huisjes stonden aan één met zo authentiek mogelijke stoffen. Poelenburg en houtzaagmolen Het van chocolade. Met het voetveer vaar je vanaf de verdienen met de molen, werd meel­ kant van het pad, net zoals nu nog Door te onderzoeken hoe de kleding Jonge Schaap 25. De laatste is ook Zaanse Schans over de Zaan naar molen De Bleeke Dood 16 onttakeld. te zien is bij de Zaanse Schans. De gedragen werd, ontdekken we ook hoe open voor publiek. Molen De Kat Het Uurwerkmuseum 30 laat uit alle Zaandijk en vice versa. En met de In 1954 werd deze opnieuw gerestau­ huizen op de dijk hebben siergevels het gemaakt werd. Vroeger waren er 26 is de enige verfmolen ter wereld periodes zien wat Nederlandse klok­ koeienboot 36 vaar je door de reerd en in ere hersteld. Elke vrijdag die ervoor zijn geplaatst. Wanneer handige foefjes die vaak vergeten zijn.’ en de drukst bezochte molen van kenmakers in verschillende regio’s Kalverpolder.