ZUMAIAKO HILABETEKARIA 224. ZENBAKIA. EURO BAT www.baleike.com B2013ko IRAILA ALEIKE KONTXA! KONTXAKO BANDERA 2013: ZENBAKI BEREZIA FAGOR WHIRLPOOL IF3BS ACM860BF INDUKZIOA INDUKZIOA 829€ Muntaia barne Muntaia barne 569€ 69,08€ x 12 47,41€ x 12 TEKA HP7660AX HE621X * LABE LABE PIROLITIKOA PIROLITIKOA ORDAINDU 12 HILABETETAN INTERESIK GABE* AEG ASPES HK633220FB 3VAT1400X INDUKZIOA BITROZERAMIKA € Muntaia barne 929 Muntaia barne 379€ 77,41€ x 12 31,58€ x 12 BP3313091M HA1110B LABE IRRADIOZOZKO PIROLITIKOA LABEA ENDAÑETA ZUMAIA * Finantza entitatearen baiezkoaren menpe. ELEKTROGAILUAK Galdtu betebeharrak saltokian. Erribera, 8 Tel. 943 861 694 www.endanetazumaia.com ** Eskaintzaren balioa 2013/09/30 bitartean. BALEIKE224 HISTORIARAKO GELDITUKO DA ende laurdena, 26 urte, behar izan dira Zumaiak G. Zabaleta Kontxako hirugarren bandera irabazteko. 1980ko hamarkadako Telmo Deun mitikoa ondo gorde- ta dago zumaiarren oroimen kolektiboan, baina Mherriko gazteentzat argazki zaharretako irudiak baino ez dira 1984ko eta 1987ko lehen bandera haiek; 26 urte luzez ez dute Kontxako Bandera ospatzeko aukerarik izan. Horregatik, AZALA ez dute berehala ahaztuko 2013ko irailaren 8a. HERRI Urteak ez dira alferrik pasa. Duela 26 urte nork pentsatu- ALDIZKARIA ko zuen hirugarren bandera emakumeek ekarriko zutela? Hor ere historia egin du Foronda Kultur Etxea Zumaiak, Kontxako Bandera gizonezko zein emakumezkoetan irabazi duen lehen Odieta, 2 kluba baita, “mundu osoan” Goikok esan duen bezala. Eta hori ez da kasualitate hu- tel.: 943 86 15 45 tsa . Bigarren Kontxa irabazi eta hiru urtera, 1990ean, hasi ziren emakumeak arrau- e-maila: [email protected] nean Zumaian. Bidea ez da batere erraza izan, baina Zumaiako arraun elkartearen Argitaratzailea apustuak bere fruitua eman du. Noizbait norbaitek emakumeen arraunari buruzko Baleike Kultur Elkartea historia idazten badu, Zumaiak atal berezia izango du, ezinbestean. Aitortza hori egin e-maila: [email protected] beharko zaio. Administrazio batzordea: Agustin Zubimendi eta Xabier Azkue. Bitartean, Baleikek bere ekarpena egin nahi izan du. Ia 20 urteko ibilbidean –2014an beteko ditugu– egin ditugu gehigarri bereziak, erreportaje zabalak eta aparteko argi- Erredakzio taldea: Imanol Azkue, Ainara Lozano talpenak. Oraingoan ez. Oraingoan aldizkari osoa eskaini nahi diegu arraunlariei, klubari Lasa, Aitor Manterola, Juan Luis Romatet, eta herri osoari. Merezi dutelako. Merezi dugulako. Historiarako geldituko delako. Miriam Romatet, Peio Romatet, Arnaitz Rubio, Jon Urbieta, Izaskun Urbieta eta Gorka Zabaleta Lerro hauek ez ditugu amaitu nahi mutilak aipatu gabe. Nagore Osorok Kofradian Diseinua eta maketazioa: Roberto Gutierrez errieta txikia egin zigun zumaiarroi, arrazoi handiarekin. Ez gara jabetzen mutilen me- Hizkuntz zuzenketa: Imanol Azkue rituaz. Sosik kobratu gabe, arrauna eta kolore gorria maite dituztelako, urtea joan eta Publizitatea urtea etorri maila gorenean ari dira lehiatzen, diruak erakarrita osatutako selekzioen tel. 943 86 15 45 aurka. Lerro hauek idaztean ez dakigu mailari eutsi dioten edo ez. Baina, edozein dela [email protected] emaitza, bejondeizuela. Uretan egotea da garrantzitsuena, Zumaian arrauna bizirik Inprimategia mantentzea. Etorriko dira garai hobeak, beste 26 urte pasa baino lehen. Antza Inprimategia (Lasarte-Oria) Tirada Argitalpen honen edizioko laguntzaile: 800 ale Lege gordailua: SS-405/94 ISSN: 1136-8594 Baleikek ez du bere gain hartzen aldizkarian ZIPRIZTINEK, OTESTUAK: AITORLA MANTEROLA, GORKTUA zabalETA ETA IZAASKUN URBIETA ARGAZKIAK: aRNAITZ RUBIO APREA, GORKA zabalETA ETA ARGAZKI PRESS 4 BALEIKE 20132013 IRIRAIILA Kontxako bandera irabazteko bide luzea egin behar izan du Zumaiak. 2008an abiatu ziren emakumezkoen traineru estropadak, eta ordutik da uretan herriko + ordezkaritza. Atzerago joan behar da aurreneko emakumezko arraunlarien berri AN ZIPRIZTINEK, izateko: 1990ean hasi ziren herrian. EIKE KIT AZ OLATUA BAL RG A Bideoa BALEIKE 2013 IRAILA 5 ARRANPLA GORRIA Kaian sartu bezain pronto, arranplarantz begiratzen dute arraunlariek, herritarrak zain ote dituzten ikusteko irrikaz. Aurten, aspaldian ez bezala, arranpla gorri-gorri ikusi dute, eta emozioak gainezka egin die. Malkoak, jauziak, oihuak, irrafarrak, besarkadak... 6 BALEIKE 2013 IRAILA Itsasora begiratu, eta ez zen olaturik ageri urru- tian. Arrastorik ere ez. Dena bare. Zer zetorren asmatzea ia ezinezkoa zen. Baina une txiki ba- tean aldatu zen dena. Lasaitasuna harrotasun bilakatu zen. Aparra, aldarrikapen. Esperantza bakarrik ote zen hasieran; gero, Enbata bilaka- tu, ordea; eta azkenean, Telmo Deun. Arraunlari emakumezkoen itxurako olatu indartsua dabil itsasoan. Hutsetik sortua, uztetik urrun dirudi. Ez du ez berehalakoan lagako olatu honek. Baretasun hartatik sortua izan arren, ola- tuak izan behar du hasiera nonbait. Aurreneko zipriztina, hutsaren hurrengoa zirudiena ha- siera hartan; gaur egun, olatu handiaren zati oinarrizko. 1990 jartzen zuen egutegian, eta Aita Mari Arraun Elkarteko betiko irudia eta argazkia aldatzen hasi zen. Gizonezkoen alboan emakumezkoak. Sinesten lanak batzuek. Tanta bat baino ez zen izan haiena, aulki mugikorrean ibiltzen hasi zen laukote harena. Iratze Iruretagoiena zen talde hartako bat: “Aulki mugikorrean baino ez ginen ibiltzen. Binaka, eta laukoa ere erabili genuen”. Izen bat ekarri nahi izan du gogora: “Tito Mancilla ibil- tzen zen gurekin erakusten”. Arraunean ikasten jarduten zuten, fosoan ordu batzuk pasatuz, uretan zipriztindu aurretik. Baina estropadarik apenas: “Ez gintuen inork eramaten!”... behin aukera izan zuten arte: “Euskadiko selekziorako aukeraketa zen, Legution, eta zortzikoan ibil- tzeko aukera izan genuen. Esperientziarik ede- rrena huraxe izan zen”. Traineruan estropadak izango zituztenik burutik pasatu ere ez. Luzera begiratuta ere ez. Baina ez ziren traineruan ibili gabe geratu: “Gizonezkoekin batera sartzen gin- tuen Luxiak, jendea behar zuenean. Baina oso gutxitan gertatu zen”. Bistan da ez zela oraingo konturik. Baieztapen hau da horren testigantza: “Arroparik ere ez genuen-eta arraunean ibiltze- ko. Anaiarenak janzten nituen nik”. Bi urtez aritu ziren arraunean, eta gero, kitto. Ematen zuen han geratuko zela zipriztin hura. Tanta bakana. Baina 1994an, beste bus- tialdi bat izan zuen. Lehengoa baino sendoagoa. Garaiak eta testuingurua ere ez zeuden lehen bezain lehor. Batel estropadetara joateko au- kera izan zuten arraunlari emakumezko haiek. Aintzane Irazoki zen bat. “Asko ginen hemen, eta hiru batel osatzen genituen Ligako estro- padetan. Irabazi ere egin genituen hainbat, eta Gipuzkoako Txapelketa ere bai”. Gustura ibili ziren: “Oso ondo hartuak izan ginen klubean”. Batelak eta nahikoa, ordea. Udaberrirako arrau- nik ez beraientzat. Trainerua? “Behin galdetu zi- dan kazetari batek ea noizbait ikusiko genituen BALEIKE 2013 IRAILA 7 “ARRAUNKERA EDERRENA” Duela zazpi urte hasi ziren emakumeak Kontxako Banderan lehiatzen, eta ordutik dago Zumaiako trainerua uretan, beti ohorezko txandan. Urtetik urtera ikasi egin dute, eta aurten heldutasunera iritsi dira. Traineru guztietatik (mutilak barne) arraunkera ederrena dutela entzun diogu adituren bati. 8 BALEIKE 2013 IRAILA emakumezkoen traineru estropadak, eta hauxe erantzun nion: ‘Ikustekotan, gizonezkoekin nahasian ez bada...’. Beste garai batzuk ziren”. Baina barealdia harrotzen hasia zegoen. Atzetik etorri zitzaizkion zipriztin indartsu hari beste belaunaldi batzuk. Gerokoak. Etorki- zuna. Urteen joanean oraingo aparraren oinarri bihurtu direnak. Traineruan gozatzeko aukera izango zutenak. 2008: Zaragozatik Kontxara, Getariatik barrena Belaunaldi horietako baten baitan sortu zen traineruen olatua. 2008a zen. Udaberria joan zen, eta emakumezkoek bukatua zuten ontzi txikietako denboraldia. Udan zain. Oporrak. Baina ezustean, ezustea: traineru estropada, Traineruen Kluben Elkartearen Ligaren baitan, non eta Zaragozan. Eusko Jaurlaritzaren babe- sean, Euskadiren irudia kanpoan zabaltzeko, eta estropada Ebron. Eta emakumeak ere bai. Hautsi eta puskatu. Barealdian olatua. Bizkaiko selekzioa eta Gipuzkoakoa parez pare. Zumaia- ko taldetik Atsegin Odriozola joan zen, besteak beste. “Estropada hura mugarria izan zen. Ezi- nezkoa ikusten genuena gauzatu egin zen, eta kolpetik gainera”. Ezin zen olatua hautsi. Ezin zuen hondartzara hiltzera iritsi. Aparrari eutsi behar zion. “Autobusez joan ginen, eta buelta- ko bidaian, gure artean jardun genuen aurrera egin behar genuela hizketan. Gogoa bazen”. Eta urte hartan, beste hiru estropada gehiago jokatu zituzten: Gipuzkoako eta Euskadiko Txapelke- tak, eta... Kontxako bandera! Hutsetik estropa- da gorenera. Egun batetik bestera. Zaragozan hasi zen bidaia hark Getarian izan zuen helmuga zumaiarrentzat. Klub ba- koitzak nahikoa arraunlari ez bere kontura trai- nerua ateratzeko, eta bat egin zuten. Zumaia- Getaria. Eta hasi orduko, arraun munduan bete-betean sartuta: eztabaida eta kalapita Eus- kadiko Txapelketan. Lau luzetara jokatu zuten, gizonezkoek bezala, eta zumaiarrek eta getaria- rrek luze bakoitzeko ia beste luze bat egin behar. Balizak gaizki jarrita. Bandera Hondarribira, hala ere. Kontxaren oihartzuna heldu zitzaien gero. Ezetz. Baietz. Baietz, baina ezetz. Baietz zela azkenean. “Hura bai izan zela estropada erabakigarria geroko”, gogoratu du Odriozolak. Sailkatze estropadan ontzi mordoa. Katalunia- rrak barne. Eta Galizia. Itsasoa oso berde. Zakar asko. Uretara, hala ere. “Arranplan, ontziarekin uretara gindoazela, jendeak galdetzen zigun ea egingo al genuen”. Egin zuten bai! Baina kostata: “Beroketan bi arraun kolpe emateko BALEIKE