Titel documentbeleidsnota onder titel (optioneel) CONCEPT CONCEPT* vGRP 2018 - 2022 Inhoudsopgave Samenvatting 1 1. Inleiding 5 1.1 Procedure 5 1.2 Geldigheidsduur 5 1.3 Vervallen planverplichting GRP 5 1.4 Leeswijzer 6 2. Evaluatie vGRP Súdwest-Fryslân 2013-2017 7 3. Beleidskaders en randvoorwaarden 9 3.1 Verbreding van de zorgtaken en verbrede rioolheffing 9 3.2 Vergunningen 9 3.3 Samenwerken in de waterketen 9 3.3.1 Kosten 10 3.3.2 Kwaliteit 10 3.3.3 Kwetsbaarheid 10 3.3.4 Toekomst 10 3.4 Routekaart afvalwaterketen 2030 10 3.5 Klimaatverandering 11 3.6 Veenweidegebied 11 4. De huidige situatie 12 4.1 Het rioolstelsel, enkele kenmerken 12 4.2 Kwaliteit van de riolering 12 4.3 Beheer en Onderhoud 12 4.4 Nieuwbouw en ongerioleerde panden 13 5. Zorgplicht afvalwater 14 5.1 Doelen 14 5.2 Strategie 14 5.3 Vervangingen 16 5.4 Gemalen en drukunits 17 5.5 Individuele behandeling afvalwater 17 5.6 Drukriolering en persleidingen 17 5.7 Vrijverval riolering 18 5.8 Totale vervangingswaarde 19 5.9 Maatregelen 19 6. Zorgplicht hemelwater 20 6.1 Kader 20 6.2 Afbakening 21 6.3 Doelen 22 6.4 Klimaat 23 6.5 Strategie en maatregelen 23 6.6 Hemelwaterbeleid 24 6.7 Afkoppelen in Súdwest-Fryslân 25 6.8 Vervuiling van oppervlakte water en bodem voorkomen 26 6.9 Informeren van inwoners en bedrijven 27 6.10 Maatregelen 27 7. Zorgplicht grondwater 28 7.1 Invulling grondwaterzorgplicht Súdwest-Fryslân 28 7.2 Maatregelen zorgplicht grondwater 31 7.3 Waterloket (Rûnom) 32 7.4 Maatregelen 33 8. Samenvatting maatregelen en investeringen 34 9. Financiële en personele middelen 36 9.1 Uitgangspunten 36 9.2 Lasten 37 9.3 Afboeken in de balanssfeer 40 9.4 Slopopmerking financiën 41 9.5 Formatiecheck 41 vGRP 2018- 2022 0 Samenvatting Een GRP kent een geldigheidsduur (of planperiode) en een planningshorizon. De geldigheidsduur is de periode waarover de gemeenteraad het plan heeft vastgesteld. De planningshorizon geeft aan welke periode de gemeente in de afwegingen meeneemt. Voor het goed functioneren van de riolering met de juiste voorzieningen en de financiële bijdragen die hierbij komen kijken (de rioolheffing), is het wenselijk periodiek een GRP op te stellen. De gemeente Súdwest-Fryslân kiest voor een gangbare geldigheidsduur van 5 jaar. Dit GRP loopt van 2018 tot en met 2022. De planningshorizon bestrijkt in principe de gehele levensduur (cyclus) van de riolering. De planningshorizon bestrijkt meestal 40 tot 80 jaar, overeenkomstig de verwachte technische levensduur van de riolering. Voor zo’n lange periode kunnen uiteraard niet alle gebeurtenissen exact ingeschat worden. De planningshorizon geeft een indicatie van de verwachte ontwikkeling van de (vervangings)kosten op de langere termijn (tot 2075). Dit GRP is inclusief het areaal dat is voortgekomen uit de herindeling van de gemeente Littenseradiel. Evaluatie Het verbreed gemeentelijk rioleringsplan Súdwest-Fryslân 2013-2017 was het eerste vGRP van de (fusie) gemeente Súdwest-Fryslân. In 2014 is het areaal uitgebreid als gevolg van de toevoeging van een deel van de vml gemeente Boarnsterhim. Het verbreed GRP (vGRP) Súdwest-Fryslân voor de periode 2013 - 2017 is geëvalueerd. In de afgelopen planperiode (2013-2017) heeft de gemeente de rioleringszorg en watertaken goed opgepakt. Er is gekozen om activiteiten in de buitenruimte zo efficiënt mogelijk met elkaar te combineren (rioolvervanging – wegreconstructie – afkoppeling). Een belangrijk aspect is de samenwerking met andere partijen, vooral met de Friese gemeenten en Wetterskip Fryslân. De afgelopen planperiode heeft in het teken gestaan van ombuigingen en herijkingen. Dientengevolge zijn de lasten voor de burger gedaald ten opzichte van 2012 (de rioolheffing bedroeg € 182 in 2012 en € 175 in 2018). Daarnaast worden de investeringen versneld afgeboekt (ineens, in de balanssfeer), waardoor er geen nieuwe kapitaallasten ontstaan. De verwachting is dat dit ook de komende decennia het geval blijft. Terugkijkend op de ontwikkelingen van de afgelopen planperiode wordt geconcludeerd dat de gemeente goed inzicht heeft gekregen in de staat van het rioolstelsel en dat het beheer en onderhoud daarop afgestemd is. De rioolheffing is laag en de financiële Bestuursakkoord Water - doelstelling is reeds gehaald. Ten aanzien van afkoppeling vindt er een heroverweging plaats; afkoppeling wordt alleen uitgevoerd wanneer dat leidt tot een afname van de kans op wateroverlast en deze werkzaamheden mee kunnen liften. De gemeente Súdwest-Fryslân is hiermee op de goede weg en zal deze werkwijze de komende planperiode continueren. De opgave / ambitie In voorliggend plan wordt voortgeborduurd op het bestaande beleid. Er zijn drie speerpunten te onderscheiden, te weten: 1. Samenwerking: In samenwerking met de andere Friese gemeenten en Wetterskip Fryslân onderzoek doen naar de consequenties van bodemdaling op het gebied van het Taakveld Riolering, onderzoek verrichten ten aanzien van Klimaat-actieve Stad (maaiveldanalyse), het al dan niet invoeren van een hemelwaterverordening 2. Riolering op particulier terrein: Binnen de gemeente ligt relatief veel openbare riolering op particulier terrein. Dit kan gevolg hebben voor het uitvoeren van gedegen beheer en onderhoud en het op termijn vervangen van deze riolen. Het betreft zowel vrijverval riolering (in de kernen) als drukriolering (in het buitengebied). Binnen deze planperiode wordt de situatie en mogelijke consequenties in kaart gebracht. Dit moet leiden tot gemeentelijk beleid ten aanzien van riolering op particulier terrein. 3. Klimaatverandering en duurzaamheid: Op de (middel)lange termijn wil Súdwest-Fryslân ‘toegroeien’ naar een gemeente waar geen wateroverlast optreedt bij een bui die theoretische gemiddeld eens in de 5 jaar voorkomt. Bij een dergelijke bui mag er dan (op termijn) alleen sprake zijn van water op straat, niet van wateroverlast. De komende jaren zet de gemeente met name in vGRP 2018- 2022 1 op het in kaart brengen van de kwetsbare locaties, afkoppeling (indien doelmatig) en het realiseren van robuuste maatregelen. Daarnaast zal de gemeente bij iedere vervanging de afweging maken of relining een goed alternatief is. Maatregelen De komende planperiode worden in het kader van de gemeentelijke zorgplichten de volgende maatregelen uitgevoerd. Het betreft de maatregelen die aanvullend zijn op de reguliere beheer- en onderhoudsactiviteiten zoals opgenomen in de exploitatie van het Taakveld Riolering. Nr. Omschrijving Jaar uitvoering Financieringswijze Afvalwaterzorgplicht A1 Aandachtsgebieden reiniging vastleggen op kaart en separaat 2018 Exploitatie (verbrede reinigingsregime opstellen watertaken) € 5.000 A2 Pompen en gemalen: beleid frequentie NEN keuringen, 2018 Exploitatie (verbrede conformeren aan BRL en het aanstellen van een watertaken) € 7.500 installatieverantwoordelijke A3 Riolering op particulier terrein: doel formuleren, pilot en 2018-2019 Exploitatie (intern) beslismoment A4 Rioolvervanging en relining (inclusief eventueel extra RWA 2018-2022 € 9.659.000 (totaal) riool) Hemelwaterzorgplicht H1 Inventariseren gevoelige locaties voor wateroverlast (regionale 2017-2018 Exploitatie (intern en klimaatstresstest) verbrede watertaken) H2 Particuliere verantwoordelijkheden ten aanzien van scheiden planperiode Exploitatie (intern) van hemelwater en afvalwater meenemen in de voorlichting en (exploitatie) overeenkomsten. H3 Afkoppeling bij rioolvervanging planperiode In vervangingsbudget H4 Specifieke maatregelen anticiperen op klimaatverandering 2018-2022 In vervangingsbudget (volgend uit H1) Op basis van BRP, meldingen en registratie H5 Herberekeningen uitvoeren (indien daar aanleiding toe is) 2018-2022 Exploitatie H6 Vastleggen afgekoppelde gebieden / verharding 2018 Exploitatie H7 Communicatie over hemelwater op drukriolering 2018-2019 Exploitatie H8 Ombouw verbeterd gescheiden stelsels naar gescheiden 2019 In vervangingsbudget (€ stelsels in woonwijken (onderzoek en maatregelen): Oer de 25.000) Dolte (Workum), De Iendracht (IJlst), Burgwerd-Zuid (Burgwerd) H9 Gezamenlijk onderzoek KAS en het eventueel invoeren van planperiode Exploitatie (intern) een hemelwaterverordening Nr. Omschrijving Jaar uitvoering Financieringswijze Hemelwaterzorgplicht (vervolg) H10 Maatregelen wateroverlast Bolsward (€ 50.000, € 100.000 en € 2018-2020 Uit budget 100.000) vervangingsinvesteringen H11 Maatregelen wateroverlast Heeg (€ 200.000) 2019 H12 Maatregelen wateroverlast Woudsend (€ 50.000 en € 100.000) 2019-2020 vGRP 2018- 2022 2 H13 Vervangen/relinen duikers Jaarlijks Grondwaterzorgplicht G1 Monitoren (en bijplaatsen) peilbuizen bij meldingen/klachten structureel Uit exploitatiebudget G2 Monitoring grondwaterstanden m.b.t. relining structureel Project specifiek G3 Beheer en onderhoud drainage structureel Uit exploitatiebudget G4 Maatregelen (structurele) grondwateroverlast structureel Meeliftend in projecten G5 Meeleggen (cunet)drainage bij rioolvervanging structureel Verdisconteerd in vervangingsinvestering Algemeen ALG1 (Financiële) tussenevaluatie GRP 2018-2022 2020 Exploitatie (verbrede watertaken) € 7.500 ALG2 Jaarlijkse evaluatie / voortgangsnotitie rioleringszorg, zowel jaarlijks Exploitatie (intern) gepleegde investeringen, uitgevoerd werk als onderhouds- en beheerinspanningen. ALG3 Onderzoek naar consequenties bodemdaling op rioolvervanging planperiode Exploitatie (verbrede watertaken) ALG4 Klimaatbestendig en water robuust inrichten als integraal 2018-2019 Exploitatie (intern) onderdeel van een gemeentelijke visie Klimaatadaptatie. Organisatie Voor de werkzaamheden is theoretisch, op basis van kengetallen, een totale