DE ILLEGALE GHELAMCO ARENA IGNACE VANDEWALLE DE ILLEGALE GHELAMCO ARENA ALS POLITICI ZICH MET VOETBAL BEMOEIEN… Inhoud 1 De politieke ontvoogding van professionele sportclubs 7 2 KAA Gent: de afwending van het faillissement 11 3 Een multifunctioneel voetbalstadion 31 4 Alternatieve financiering via verkaveling Houtdok 73 5 Het interbellum Optima – Ghelamco 95 6 De commissie Optima/Termont: “Het surrealisme voorbij” 133 7 De Ghelamco Arena 167 Nawoord 231 Dankwoord 233 Bronnenlijst 235 1 De politieke ontvoogding van professionele sportclubs e nieuwe voetbaltempel van KAA Gent, de Ghelamco Arena, is Dhoofdzakelijk gebouwd met financiële steun van de stad Gent. Op Gentse gemeenteraden werden beslissingen omtrent de finan- ciering van het voetbalstadion vaak genomen in een wat hitserige supporterssfeer eigen aan een voetbalmatch. Zo liet schepen Christophe Peeters op de gemeenteraad van 25 oktober 2010, na tussenkomsten van de fracties sp.a, CD&V, N-VA, Open Vld en Groen, volgende uitspraak noteren in het verslag van de gemeente- raad: “Collega’s, ik had op bepaalde momenten bij sommige tussenkomsten het gevoel dat de gemeenteraad spontaan zou overgaan naar ‘Al wie dat niet stemt is FCB’.1 Maar het leek er bij wijlen wel op. Het enthou­ siasme is dan ook bijzonder groot en het doet mij bijzonder veel ge­ noegen – dat zal het ook wel zijn voor de club – dat er zoveel trouwe AA Gent supporters in deze gemeenteraad zitten. Ik denk dat het ook een voorwaarde moet zijn om in deze gemeenteraad te kunnen zijn: dat je minstens onze club daarin kunt steunen.” Ook Ivan De Witte deed in Het Laatste Nieuws van 15 mei 1999 als kersvers voorzitter van KAA Gent een opvallende uitspraak over de politieke inmenging bij KAA Gent: “Ik maak mij sterk dat, over alle partijgrenzen heen, een consensus groeit, dat de vierde stad van België zich nadrukkelijk moet integreren in de belangrijkste sportclub van de 1 FCB: Football Club Brugeois-Club Brugge K.V. 7 DE ILLEGALE GHELAMCO-ARENA regio”. Tussen 1999 en 2013 waren er dan ook nauwelijks tegenstem- men op gemeenteraden en raden van bestuur van de betrokken stads- bedrijven. Nagenoeg alle beslissingen werden met steun van alle politieke partijen genomen. De samensmelting tussen KAA Gent en de stad Gent waarover Ivan De Witte sprak is nu realiteit geworden. De subsidies, de staats- steun bij de bouw van de Ghelamco Arena en vooral het aandeelhou- derschap van de stad Gent in KAA Gent zijn daarvan de belangrijk- ste indicatoren. De hoofdrolspelers in het verhaal zijn voor KAA Gent Ivan De Witte en Michel Louwagie, en voor de stad de politici Daniël Termont, Geert Versnick, Christophe Peeters en Karin Tem- merman. De bouw van het voetbalstadion werd gerealiseerd binnen een kluwen van vennootschappen, ondoorzichtige contractstructu- ren en onduidelijke communicatie. De media werden systematisch overspoeld met informatie en kregen constructies voorgeschoteld die door hun complexiteit de essentie verborgen hielden. Het overzicht werd vertroebeld omdat cijfergegevens in de media, op officiële verslagen en in werkdocu- menten heel vaak uiteenliepen. Ook ontbraken er in het Gentse ar- chief documenten omtrent het voetbalstadion. Toch slaagde ik erin om tussen het bos de bomen terug te vinden, naalden uit de hooi- bergen te isoleren en een zo getrouw mogelijk beeld van de feiten weer te geven. Wie vermoedt dat dit boek een regelrechte aanval is op KAA Gent en bepaalde Gentse politici en/of politieke partijen vergist zich. Met dit boek heb ik maar één doel voor ogen: de politieke ontvoogding van de professionele sport in België. Deze case dient als signaal, als wake-up call en als voorbeeld van hoe het niet moet. Het boek had net zo goed over een andere sport of een andere stad kunnen gaan. Maar de bouw van de Ghelamco Arena is in ons land met voorsprong het duidelijkste voorbeeld van ontoelaatbare overheidssteun aan een professionele sportploeg. Het moet duidelijk zijn dat politici het gemeentelijk en het algemeen belang moeten dienen en niet het belang van professionele sportclubs in hun stad of gemeente. Het belastinggeld moet aangewend worden voor veiligheid, gezondheids- zorg, solidariteit, economie, onderwijs, wegeninfrastructuur, cultuur 8 DE PoliTieKE onTvoogding van ProFESSionele SPorTclUBS enzoverder… Lokale overheden kunnen natuurlijk wel infrastructuur voorzien voor sportbeleving en ze kunnen deze infrastructuur gra- tis ter beschikking stellen aan amateursportverenigingen. Op de- zelfde manier kunnen lokale overheden infrastructuur voorzien voor cultuurbeleving en deze infrastructuur ter beschikking stellen aan amateur cultuurverenigingen. Ze kan, mag en moet in sommige ge- vallen ook subsidies geven aan bedrijven en professionele sport- of cultuurverenigingen. Maar de lokale overheid mag nooit marktver- storend optreden bij het ondersteunen van professionele sportclubs, cultuurbedrijven of andere commerciële ondernemingen. Mocht de stad Gent een Gents bedrijf redden van het faillissement door een nieuwe hypermoderne fabriek te bouwen waardoor het be- drijf opnieuw kan concurreren op topniveau in België en Europa, dan zou dat evident op weerstand stuiten. Niet alleen de Gentse belastingbetaler maar ook Belgische en Europese bedrijven uit die sector zouden het hoogstwaarschijlijk als concurrentievervalsing beschouwen. Nochtans is dat precies wat de stad Gent deed met KAA Gent. Het redde het voetbalbedrijf KAA Gent van het faillis- sement en bouwde een hypermoderne voetbalstadion zodat de club kan meedraaien aan de Belgische voetbaltop. De doelstelling van de stad Gent wordt het best geïllustreerd door een uitspraak van Christophe Peeters op de gemeenteraad van 24 juni 2008: “Het stadion is niet alleen bedoeld om de club een nieuw elan te geven, maar ook om het supportersgebeuren, het voetbalgebeuren in deze stad op nieuwe hoogten te brengen, om de club in staat te stellen om hun budget te verhogen om op die manier een hogere kwaliteit aan te trekken, een hoger sportief niveau te halen, en in feite te gaan mee­ spelen met wat wij genoegzaam de G5 noemen, de 5 grote clubs waar KAA Gent een beetje achterhing (sic) qua budget.” Rechtstreekse staatssteun aan profclubs is door de Europese Com- missie slechts onder specifieke voorwaarden toegestaan. Zo veroor- deelde de Europese Commissie in 2016 de Spaanse voetbalclubs Real Madrid, Barcelona, Valencia, Bilbao, Osasuna, Elche en Hercules tot het terugbetalen van 50 miljoen euro onterechte subsidies en on- 9 DE ILLEGALE GHELAMCO-ARENA toelaatbare bankgaranties. Bij de Europese Commissie loopt mo- menteel een onderzoek naar eventuele onrechtmatige staatssteun aan KAA Gent. Ondergaat KAA Gent straks eenzelfde lot? Ik richt mij even tot de Gentse Buffalosupporters die niet in de gemeenteraad zetelen. Ik kan mij levendig voorstellen dat u geen probleem hebt met de besteding van uw belastinggeld voor de Ghe- lamco Arena. Ik ben er zelfs van overtuigd dat u de politici niets kwalijk neemt. Maar mag ik u met volgend scenario confronteren? Stel dat overal in België en Europa ongebreideld en zonder beperkin- gen overheidsgeld mag aangewend worden voor de financiering van professionele sportclubs, dan worden op Europees vlak alle Belgische clubs weggeconcurreerd door belastinggeld van steden als London, Berlijn, Amsterdam, Rome, Parijs… In België zouden de twee groot- ste steden, Antwerpen en Brussel, met voorsprong de topclubs zijn en blijven. De voetbalcompetitie zou elk jaar starten met de vraag wie landskampioen wordt: Brussel of Antwerpen? Is dat de profes- sionele voetbalcompetitie waar we naar toe willen? Of willen we een eerlijke voetbalcompetitie zonder politieke inmenging? Nu men in Kortrijk, Brugge en Antwerpen nieuwe voetbalsta- dions gaat bouwen is de roep naar een correcte benadering van over- heidsbelang in stadionprojecten des te belangrijker. Ik denk dat een volledige politieke ontvoogding van alle professionele sportclubs in België de enige logische toekomst is. Dit is al in de wetgeving voor- zien, nu rest enkel nog de correcte controle op de toepassing ervan. Ignace Vandewalle 10 december 2017 Om de toegankelijkheid van het boek te maximaliseren stellen wij alle stavingsstukken (in hoofdzaak openbare documenten) ter beschikking via www.bfelt.be/publicaties/stavingsstukken. 10 2 KAA Gent: de afwending van het faillissement 1 La Gantoise p 31 oktober 1900 richtten Hector Priem en Auguste Van de OKerck hove het huidige KAA Gent op als voetbalafdeling van de Association Athlétique La Gantoise (AAG). Vandaar dat de echte Gent-supporter vandaag nog steeds beminnelijk spreekt over “De Gantoise”. De blauw-witten van KAA Gent kregen stamnummer 7. Ze waren de ploeg van de bourgeoisie, de ploeg van de Franstalige tennisspelers, hockeyspelers … Grote rivaal Racing Gent daarente- gen was opgericht door arbeiders, speelde in rood-wit (tegenwoordig zwart-wit) en wordt ook vandaag nog gezien als de ploeg van het volk. Na de Eerste Wereldoorlog bouwde “De Gantoise” een nieuw sta- dion in Gentbrugge. Het nieuwe stadion werd genoemd naar Jules Otten die sinds 1895 secretaris-schatbewaarder van de club was. Bij de supporters was het stadion gekend als “Den Ot”. Tijdens de Olym- pische zomerspelen van 1920 in Antwerpen werd er de match Italië- Egypte gespeeld. De Italianen wonnen met 2-1. Tussen 1950 en 1955 werd het Jules Ottenstadion uitgebreid en bood het voortaan plaats aan 25.000 toeschouwers. De Gantoise was tussen 1947 en 1959 de enige club uit Oost- en West-Vlaanderen in de hoogste afdeling, be- halve tussen 1949 en 1951 (Club Brugge) en in het seizoen 1952-1953 (Racing Gent). De Buffalo’s draaiden in die periode mee aan de top van het klassement: ze werden vierde in 1950, derde in 1954, 1957 en 1958 en vicekampioen in 1955. Op de tribunes weerklonk in die 11 DE ILLEGALE GHELAMCO-ARENA tijd de Buffalomars, het clublied dat in het begin van de jaren vijftig werd geschreven op muziek van Gentenaar Charles Schollaert. KAA Gent heeft de Buffalo’s als bijnaam. Elke wedstrijd wordt vanuit de tribunes de kreet “Buffalo! Buffalo! AA Gent!” gescandeerd. Dat is zo sinds de jaren 20. De herkomst van de kreet dateert van 1895. Toen kwam het circus van de Amerikaan Buffalo Bill voor het eerst naar Gent.