VOL. 60 Z. 2 ISSN 0551-6846 WARSZAWA 2017 Obchody 85. rocznicy INSTYTUTU RADOWEGO Maria Skłodowska i jej odkrycie polonu i radu (1898) Fot. Małgorzata Sobieszczak Marciniak, Sylwester Wojtas Szczegóły na stronie 7. INSTYTUT CHEMII I TECHNIKI JĄDROWEJ 2-2017 POLSKIE TOWARZYSTWO NUKLEONICZNE 2 PTJ SPIS TREŚCI MARIA SKŁODOWSKA-CURIE I POWSTANIE INSTYTUTU RADOWEGO W WARSZAWIE Małgorzata Sobieszczak-Marciniak ..................................................2 85 ROCZNICA OTWARCIA INSTYTUTU RADOWEGO Małgorzata Sobieszczak-Marciniak ..................................................7 Kwartalnik naukowo-informacyjny ICARST 2017 Postępy Techniki Jądrowej Stanisław Latek ..........................................................................................................9 Wydawca: Instytut Chemii i Techniki Jądrowej FILOZOFICZNE I SPOŁECZNE ASPEKTY RÓŻNICY ul. Dorodna 16, 03-195 Warszawa, POGLĄDÓW NA TEMAT ZJAWISKA ZIMNEJ FUZJI Kontakt Telefoniczny: Ludwik Kowalski .......................................................................................12 Tel. 22 504 12 48 Fax.: 22 811 15 32 OCENA LOKALIZACJI OBIEKTÓW JĄDROWYCH Redaktor naczelny: Tadeusz Musiałowicz ...............................................................................20 Stanisław Latek [email protected] WYBRANE ASPEKTY PROCESÓW INŻYNIERII Komitet redakcyjny: CHEMICZNEJ OD WYDOBYCIA RUD URANOWYCH Wojciech Głuszewski DO WZBOGACANIA URANU Maria Kowalska Monika Małgorzata Szołucha ...........................................................22 Łukasz Sawicki Marek Rabiński Edward Rurarz BEZPOŚREDNIA RADIOGRAFIA CYFROWA Elżbieta Zalewska Grzegorz Jezierski ....................................................................................37 Współpracują z nami: Andrzej Mikulski DONIESIENIA Z KRAJU ........................................................................45 Małgorzata Sobieszczak Marciniak Małgorzata Nowina Konopka DONIESIENIA ZE ŚWIATA ...................................................................53 Redakcja: [email protected] INFORMACJE O KSIĄŻKACH ...........................................................54 Adres strony internetowej PTJ: http://ptj.waw.pl WYDARZENIA ............................................................................................56 Opracowanie graficzne: Z HISTORII POLSKIEJ ATOMISTYKI ................................................57 Hubert Stañczyk (Agencja Reklamowa TOP) Zastrzegamy sobie prawo skracania i adjustacji WSPOMNIENIE .........................................................................................60 tekstów oraz zmian tytułów. Prenumerata Zamówienia na prenumeratę kwartalnika POSTĘPY TECHNIKI JĄDROWEJ należy składać na adres redakcji jak wyżej. Wpłaty proszę przekazać na konto: Bank Pekao SA, 45 1240 3480 1111 0000 4278 2935 Koszt prenumeraty rocznej (4 zeszyty łącznie z kosztami przesyłki) wynosi 50 zł. Składając zamówienie należy podać adres osoby lub instytucji zamawiającej, na który ma być przesłane czasopismo oraz numer NIP. Skład i druk: Agencja Reklamowa TOP, więcej informacji na str. 2 ul. Toruńska 148, 87-800 Włocławek PTJ VOL. 60 Z. 2 2017 PTJ OD REDAKCJI 1 Szanowni Państwo, Monika Małgorzata Szołucha w swoim dość obszernym artykule przedstawia wybrane aspekty procesów inżynierii Na okładce poprzedniego numeru naszego czasopi- chemicznej znajdujących się na początku cyklu paliwowego, sma zamieściliśmy zdjęcie wybitnej polskiej aktorki Karoli- rozpoczynając od wydobycia uranu, a kończąc na procesach ny Gruszki, która odtwarza postać Marii Skłodowskiej-Curie wzbogacania uranu. w filmie zatytułowanym właśnie tak, jak nazywała się polska Współpracujący z PTJ od wielu lat dr Grzegorz Jezierski, Noblistka. Od premiery filmu (w marcu 2017) minęło już kilka pracownik naukowy na Politechnice Opolskiej, w swoim ar- miesięcy, dlaczego więc nasza okładka znowu nawiązuje do tykule prezentuje współczesne trendy oraz praktyczne roz- Marii Skłodowskiej-Curie? Odpowiedź jest oczywista: w roku wiązania detektorów cyfrowych do zastosowań w NDT, czyli bieżącym obchodzimy 150. rocznicę urodzin Uczonej. badaniach nieniszczących w przemyśle. Co więcej, tak się złożyło, że w bieżącym roku przypada- W drugiej części naszego periodyku, w której zamieszcza- ją także inne rocznice wydarzeń związanych z osobą Marii my doniesienia z kraju i z zagranicy (a czasem także inne ma- Skłodowskiej-Curie. 29 maja minęło 85 lat od otwarcia Instytutu teriały) znajdą nasi Czytelnicy wiele bardzo ciekawych infor- Radowego w Warszawie. W otwarciu Instytutu na Wawelskiej macji. Pierwsza z nich dotyczy seminarium zorganizowanego w maju 1932 r. uczestniczyła Maria Skłodowska-Curie. Dokładnie przez Ministerstwo Energii i Agence France Nucleaire Interna- 85 lat później na Wawelskiej odbyła się – w tym samym miejscu tional (AFNI) 16 maja br. w Warszawie. Angielski tytuł semina- – piękna uroczystość z udziałem znakomitych osobistości przypo- rium był następujący: Sharing Polish and French experiences minająca tamto wydarzenie. Bardzo Państwu polecam pierwsze in education and training for the needs of the nuclear power. dwa teksty w naszym kwartalniku poświęcone historii Instytutu Wydarzenie było naprawdę bardzo interesujące. Autor niniej- Radowego i pobytowi Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie oraz szego tekstu odniósł wrażenie, że seminarium było pokazem tegorocznym obchodom 85-lecia instytutu. Autorką tych artyku- siły Francji w dziedzinie edukacji dotyczącej szeroko rozumia- łów jest pani prezes Towarzystwa Marii Skłodowskiej-Curie w Hoł- nej atomistyki. Ilość instytucji zajmujących się edukacją jądro- dzie p. Małgorzata Sobieszczak-Marciniak. wą, ich kompetencje, różnorodność narzędzi edukacyjnych Kolejny artykuł przygotował niżej podpisany. Tekst jest ro- – robiły wrażenie. My Polacy musimy się jeszcze wiele nauczyć. dzajem krótkiego sprawozdania z konferencji, która w dniach Przed nami wielka praca, ale jak ktoś powiedział na zakoń- 24-28 kwietnia br. odbyła się w Wiedniu. Ta ważna konferen- czenie spotkania: siew został zaczęty! cja, zorganizowana została przez Międzynarodową Agencję Wśród innych doniesień znajduje się informacja na te- Energii Atomowej, a jej nazwa w języku angielskim brzmi: mat polskiego uczestnictwa w programie Euratom. (Euratom International Conference on Applications of Radiation Scien- to program w zakresie działań badawczych i szkoleniowych ce and Technology (ICARST). Konferencja zgromadziła 435 związanych z rozszczepieniem jądrowym i ochroną przed pro- uczestników oraz 66 obserwatorów, głównie z firm posiada- mieniowaniem), notka o Akademickim Forum Energii Jądro- jących stanowiska wystawowe. Wygłoszono 174 referaty i za- wej oraz ogłoszenie Polskiego Towarzystwa Nukleonicznego prezentowano 129 posterów. (PTN) o kolejnym konkursie na najlepsze prace doktorskie, Otwarcia konferencji dokonał dyrektor generalny MAEA magisterskie, inżynierskie i licencjackie związane tematycznie Yukiya Amano. Przemówienia powitalne wygłosili także za- z atomistyką. stępcy dyrektora generalnego - D. Yang i A. Malavasi. W pro- W części numeru poświęconej doniesieniom ze świata na gramie tej samej sesji (Opening Plenary) znalazł się pierwszy uwagę zasługuje Informacja o zwiększonej aktywności nowej referat merytoryczny zatytułowany: „Ionizing Radiation: Inno- prezes NEI, p. Marii Korsnick. Oto fragment jej wypowiedzi: vative and Effective Tool for Science and Industry”. Referat ten „Amerykańska branża energii jądrowej musi współpracować, wygłosił dyrektor IChTJ prof. Andrzej Chmielewski. aby wzmocnić istniejące relacje i tworzyć nowe koalicje wśród Warto zaznaczyć, że IChTJ posiadał swoje stoisko na wy- zwolenników różnych atrybutów energii jądrowej”. stawie, która była zorganizowana z okazji konferencji. Wy- Wszystkich Czytelników zachęcam do zapoznania się z in- stawa była powiązana z tematem konferencji, czyli zastoso- formacją o uroczystej promocji nowej książki „Sztuka promo- waniem technologii radiacyjnych w różnych dziedzinach: cji nauki”, której współautorem jest Wiktor Niedzicki. technice, ekologii, biologii, medycynie. O kilku książkach poświęconych „boskiej cząstce” pisze Ciekawa jest historia powstania artykułu prof. Kowalskie- Krzysztof Rzymkowski. go – i sam artykuł także! Jak mogą się Państwo dowiedzieć Kontynuując cykl „Z historii polskiej atomistyki”, zamiesz- z noty biograficznej, prof. Ludwik Kowalski mieszka w USA od czamy wywiad z Tadeuszem Jerzym Świerzawskim, kierow- 1963 r. I właśnie w ostatnich miesiącach dowiedział się o ist- nikiem Zakładu Energetyki Jądrowej w Politechnice Śląskiej nieniu czasopisma „Postępy Techniki Jądrowej”. Będąc auto- w Gliwicach w latach 1964-1972, który przeprowadził Andrzej rem ponad 100 publikacji, zapragnął opublikowania swojego Mikulski. tekstu po polsku. Spełniamy to pragnienie i publikujemy arty- Ostatnią pozycją bieżącego numeru jest wspomnienie kuł Profesora na temat filozoficznych i społecznych aspektów o zmarłym niedawno Dr. JOHNIE HAVERMANSIE. nieporozumień na temat zimnej fuzji w języku angielskim We Wstępniaku do poprzedniego numeru PTJ poinformo- i polskim. Artykuł był recenzowany przez naukowców z Insty- wałem Czytelników, że w tym roku mija 60 lat od powstania tutu Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy. naszego czasopisma. Powtarzam niniejszym tę informację Pozostałe teksty z części artykułowej naszego czasopisma i obiecuję, że już w następnym numerze zamieścimy publika- dotyczą bardzo różnych tematów. cję nawiązującą do tej okrągłej rocznicy. Pan docent Musiałowicz z CLOR-u omawia wydane w roku ubiegłym przez MAEA wymagania dotyczące