48e jaargang, nummer 187, mei-juni 2019 48e jaargang, nummer 187, 187 Ondernemersechtpaar op de Zaanse Schans Zaanse Schans Card verder zonder molenbezoek Meten is weten, vindt Peter Hoveling van de TAC 9 10 12 19 Nostalgie In het woord nostalgie zit Maar als we naar buiten kijken, zijn we direct droefh eid, pijn lijden en weer terug in de realiteit. We zien drommen verlangen. Maar ook een toeristen die in een fi le over de Kalverringdijk geromanti seerd verleden, schuifelen. En kijken we verder naar de andere heimwee en jeugdsenti ment. att racti es op de Zaanse Schans, waar het Nostalgie is een gevoel, het minstens even druk is, dan weten we weer overkomt je en je kunt erin waarom we in dit museum waren: om terug te 20 22 28 34 verdrinken, maar je gaat er keren naar onze eigen geromanti seerde niet aan dood. Integendeel, het is misschien wel wereld van toen. Om het heden van de Schans een pretti ge ervaring. Een vlucht uit het heden, te vergeten, waar de parti jen rollebollend over 48e jaargang, nummer 187, mei-juni 2019 48e jaargang, nummer 187, de wereld die je even wilt vergeten. straat gaan en elkaar het licht in de ogen niet gunnen. Waar toeristen worden gezien als een Inhoud We lijden er allemaal aan, zeker bij historische plaag sprinkhanen die onderweg elk greintje verenigingen als De Zaansche Molen. Maar waar welbevinden op deze mooie plek rücksichtslos 4 De Held Jozua en de Zaanse Helden verlangen we dan naar? Naar een wereld toen er wegvreten. 9 Column: Genius Loci op de Voorzaan nog honderden molens draaiden langs de Zaan. 10 Parti jen op de Schans teleurgesteld in elkaar Een wereld dus die niemand van ons heeft gekend. Dan willen we terug naar de ti jd, vlak na de 12 De molenaar van Het Pink Een wereld, lang geleden, waarvan we ons een Tweede Wereldoorlog, toen er bijna niets meer 14 Museumnieuws - Tabé! romanti sche voorstelling maken. We willen was op deze plek dan sti lte en leegte. De ti jd 19 Biksteenmolen De Vlijt terug in de ti jd die vooral in de molens sti l heeft dat we de armoede uit het molenti jdperk achter 20 Strijd om ontheemde molen De Hoop gestaan. Daar dromen we onszelf tevreden… ons hadden gelaten en we hoopvol naar de 187 22 Interview: Iets minder bezoekers op de Schans mag ook toekomst keken. Een toekomst die ons welvaart 27 Korte berichten 1 Als we straks rondlopen in het nieuwe Molen- en rijkdom zou brengen, met fraai geschilderde 28 Vrijwilliger Peter Hoveling museum op de Zaanse Schans en kijken naar de houten huizen en oude molens zonder armoede. 31 Nieuwe leden 1e kwartaal 2019 schitt erende, innovati eve presentati e van de Een toekomst die onze hunkering naar nostalgie 31 Korte berichten 2 wereld van toen, dan denken we onwillekeurig opti maal zou voeden en waarnaar massa’s 33 Agenda toch even terug aan het oude Molenmuseum mensen van over de hele wereld met hun geld 34 Restanten van De Jonge Prinses blootgelegd in Koog aan de Zaan. Hoe was de inrichti ng en fototoestellen zouden komen kijken. 38 Rondje molens daar ook alweer? We zullen ons vaag de thema- Een toekomst waarin we beroemd zouden 41 Info + colofon opstellingen herinneren op de bovenverdieping, worden, maar terugverlangen naar vroeger. onder het schuine dak. Vaag, want het lijkt al weer zo’n ti jd geleden en we worden overvallen Ed Pielkenrood, door een gevoel van nostalgie. hoofdredacteur Bij de foto: Aan het Mahoniehout en de Houtveldweg in Zaandam is het nieuwbouw- plan De Zaanse Helden in ontwikkeling. Er zullen negen woontorens met in totaal 620 woningen gaan verschijnen. De locati e ligt ten zuidoosten van de paltrok De Held Jozua, die nog meer in zijn windvang wordt belemmerd. www.zaanschemolen.nl voor het allerlaatste nieuws Windbelemmering noopt moleneigenaar tot verkoop Het nieuwbouwplan de Zaanse Helden aan de Houtveldweg. De rode stip geeft de De Held Jozua en De Zaanse Helden plaats van De Held Jozua aan. door Ron Couwenhoven Aan het Mahoniehout en de Houtveldweg in Zaandam is het nieuwbouwplan De Zaanse AHelden in ontwikkeling. Er zullen negen woontorens met in totaal 620 woningen gaan ver- schijnen. De locatie ligt ten zuidoosten van de paltrok De Held Jozua. Het bouwproject wordt ontwikkeld door de Rotterdamse bedrijven Impact Vastgoed en Stebru, terwijl het molen door de hoogte van de torens op te laten windvang van de molen. ontwerp door Havermans Hielkema Architecten uit Breda werd gemaakt. lopen van de molen af. Daarbij is het zicht vanuit In het onderzoek is er getoetst op de vier wind- de torens georiënteerd op de molen. richtingen waar de eventuele belemmering te De Held Jozua is de enige molen in de Zaan- Windbelemmering Er is onderzoek gedaan naar de eventuele wind- verwachten is van de ontwikkeling De Zaanse streek die nog in particulier eigendom is. In ok- Die visie wordt bestreden door de project- belemmering door de geplande ontwikkeling. Helden. Deze windrichtingen komen een beperkt tober vorig jaar verkocht eigenaar Jaap Koeman ontwikkelaars van De Zaanse Helden. Er werd Dit onderzoek wordt als onderdeel van het aantal uren per jaar voor. De nieuwbouw leidt De Held aan beide projectontwikkelaars nadat een onderzoek gedaan naar windbelemmering bestemmingsplan gepubliceerd. We zijn ons slechts tot een reductie van de windvang voor hij de molen in 1994 van de ondergang redde. en de architect hield daar ook rekening mee. ervan bewust dat stedelijke ontwikkeling in de de windrichtingen oost en oostzuidoost. In bijna Zeven jaar eerder had hij hem gekocht. Esther de Rooij zegt namens de projectontwik- directe omgeving van een molen invloed kan 90% van de totale uren van het jaar is er geen kelaars: “In het stedenbouwkundige plan van hebben op een biotoop. In de stedelijke opzet is sprake van afname van de windvang van de Houtcrisis De Zaanse Helden is rekening gehouden met de er zoveel mogelijk rekening gehouden met de molen door de ontwikkeling.” De lange historie van De Held Jozua begon in 1719 toen Hendrik Claasz de Boer op 12 juli de windbrief ontving. Hij liet de molen bouwen met steun van zijn schoonvader Abel Hendriksz, want op 18 april 1717 was hij getrouwd met Neeltje Abels die met haar ouders op het Zilverpad - de huidige zuidzijde van de Gedempte Gracht - woonde. De molen werd relatief kort voor het uitbreken van de houtcrisis gebouwd. Deze crisis kostte meer dan honderd zaag- molens de kop. Maar De Held bleef overeind en overleefde als enige de 262 zaagmolens die ooit aan de westzijde van Zaandam stonden. Dat was mede te danken aan Jaap Koeman. De 89-jarige Cees de Boer was in 1987 al vele ja- ren eigenaar en had tientallen jaren met de mo- len gewerkt. Dat jaar was De Held Jozua zwaar in verval. Hij stond nog met één kale roede, toen Jaap Koeman zich voor de ruïne begon te interesseren. In 1994 kon hij met de restauratie beginnen. Ook de hut, die in 1923 was verbrand, werd herbouwd. Maar nu heeft Koeman dus afscheid genomen van zijn molen. Dat houdt verband met zijn leef- tijd maar ook met de nieuwbouw vlakbij De Held die volgens Jaap te veel wind- belemmering gaat opleveren. 4 5 Links een arti st impression van de nieuwbouw rond De Held Jozua. Het schema onder geeft de verhouding weer van de woonblokken ten opzichte van de molen. Het behouden van deze bijzondere hout- zaagmolen is een enorme kwaliteit, niet alleen voor het plan maar ook voor de wijk. Wie kan er tenslott e zeggen dat er een echte molen in de tuin staat. Het is van belang om de koppeling tussen dit groene gebied en de omliggende wijk te >> opti maliseren, hiervoor doen de belangen- Zaanse Helden vereniging en de kinderboerderij ook een De Held Jozua verwijst ook naar de naam van voorstel in de visie. het bouwproject. Met ‘De Zaanse Helden’ Het belang van deze verbinding hebben wij bij worden de molens, die eeuwenlang het West- de start van de planontwikkeling van De Zaanse zijderveld domineerden, bedoeld. De negen Helden ook gezien. Wij investeren dan ook in woontorens zullen ook allemaal namen krijgen een brug die de koppeling van het daklandschap van molens die in dit gebied hebben gestaan. - de daktuin - van De Zaanse Helden met de De eerste naam werd al op 14 mei vorig jaar monumentale molen en haar groene omgeving onthuld ti jdens een internati onale bouwbeurs koppelt. Dit geeft een enorme kwaliteit voor in de RAI in Amsterdam, waar de ontwikkelaars de wijk en ook voor de stad. Op deze manier hun Zaandamse project presenteerden. kun je als voetganger vanuit de binnenstad De bouw zal vermoedelijk volgend jaar van start over het daklandschap De Zaanse Helden via de gaan. Het eerste gebouw zal de naam De voetgangersbrug over de Houtveldweg richti ng Vechter krijgen. Dat was een kleine molen bij het het groene achterland bij het Westerwindpad zogenaamde Langeland, nu de Ooievaarstraat, komen. De Zaanse Helden ligt daarmee in de waarmee van alles en nog wat werd vermalen: stad en in het groen.” van schelpzand tot mosterd en biksteen, een schuurmiddel. De naamgeving van de andere Toekomst van De Held Jozua torens zal waarschijnlijk in samenspraak gaan Het is niet de bedoeling dat De Held Jozua met toekomsti ge bewoners en omwonenden. permanent eigendom blijft van de project- Ook zal er in elke toren aandacht worden be- ontwikkelaars. Impact Vastgoed/Stebru doet windmolenmakerij steed aan de molen, waarnaar hij is vernoemd. een bijdrage aan de Sti chti ng waar de molen in zal komen. Deze bijdrage verzekert dat er Wijkpark gelden zijn om de molen de komende jaren in ”Saendijck”b.v.