MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA CYPRIAN KAMIL NORWID WCZORAJ I DZIŚ. W DWUSETLECIE URODZIN. POETY – EMIGRANTA. INTERNATIONAL ACADEMIC CONFERENCE CYPRIAN NORWID: YESTERDAY AND TODAY. .ON THE BICENTENARY OF THE BIRTH. OF THE POET - EMIGRANT. POLISH UNIVERSITY ABROAD OF THE NAME OF IGNACY JAN PADEREWSKI (PUNO) 10 –11.04.LONDON 2021 2 Pierwszy dzien konferencyjny / First Conference Day 10.04.2021 . WYKŁAD INAUGURACYJNY / INAUGURAL LECTURE. Prof. dr hab. Kazimierz Braun, The University at Buffalo, State University of New York, Instytut Naukowy im. Oskara Haleckiego w Kanadzie Norwid wczoraj i dziś / Norwid Yesterday and Today Słowa kluczowe : Norwid, naród, sztuka, prawda Key words : Norwid, nation, art, truth Abstrakt Cyprian Norwid (1821-1883) wcześnie rozpoczął błyskotliwą karierę literacką, by w następnych latach stworzyć arcydzieła. Jego twórczość nie została jednak za jego życia doceniona, wiele utworów nie zostało opublikowanych. „Wczoraj” nie zajął właściwego miejsca w polskiej literaturze, w polskiej kulturze. Dopiero w około ćwierć wieku po śmierci poety zaczęto jego dzieła odszukiwać i wydawać. Niektóre dochowały się tylko znacznie uszkodzone. Norwid stopniowo ogromniał. Badali jego twórczość wielcy uczeni, wprowadzali jego dramaty na sceny znakomici inscenizatorzy, podążali jego śladem najwybitniejsi poeci. Ogłuszony – z czasem – otaczającym go milczeniem, Norwid zwracał się często jakby ponad głowami niechętnych wydawców, nieuważnych czytelników, niewrażliwych adresatów jego listów 3 wprost do narodu i do następnych pokoleń. „Dzisiaj” zwraca się w ten sposób do nas. W świecie współczesnym zagadnienie narodu stoi w centrum wielu ważnych procesów. Samo istnienie państw narodowych jest kwestionowane, znajdują się równocześnie ich obrońcy. Norwid uważał naród za wielką wartość. Uznawał naród za „obywatela” i za „dzieło miłości”. Pisał o „narodowej sztuce”, „narodowej oryginalności”, „narodowej pracy”. Wiele nurtów i wiele dzieł zdaje się objawiać dziś głęboką degenerację współczesnej sztuki. Norwid w swych wypowiedziach kreślił wizję sztuki, która pomaga człowiekowi wstępować do nieba. Mówił o potrzebie uprawiania takiej sztuki, którą za swoją uznaliby aniołowie – tak wyrażał się w Promethidionie. W dramacie Aktor dał natomiast fundamentalną definicję teatru: „Teatr ile wiemy – jest atrium spraw niebieskich.” Zwracając się do swych „późnych wnuków”, a więc do nas, dzisiaj, Norwid głosi, że prawda – jej rozumienie i praktykowanie – jest fundamentem godnego życia człowieka, podstawą właściwego kształtowania stosunków społecznych. Zagadnieniu prawdy Norwid poświęcił wiele utworów, w tym cały dramat Za kulisami. Warto wracać do Norwida, po – jakże aktualnie brzmiące – jego uwagi, analizy, postulaty. Po piękno jego poezji. Po mądrość jego myśli. To nasz „wielki, zbiorowy obowiązek”, jakby on powiedział. Twórczy wkład Norwida w polską kulturę jest bowiem ogromny, a na wielu polach decydujący. Dwusetlecie jego urodzin stwarza okazję przypomnienia tego wielkiego twórcy i korzystania z jego dzieła. **************************************** Abstract Cyprian Norwid (1821-1883) early began a brilliant literary carrier. In the ensuing years he created masterpieces. However, his works were not appreciated during his lifetime. Several of his writings were not published. “Yesterday” he did not receive an important place in the Polish literature and cultural life. Only about a quarter of a century after his death his works commenced to be found and published. Some of them survived only severely damaged. His significance steadily grew. Prominent scholars studied Norwid’s works. Outstanding theatre artists produced his plays. Best poets followed his ways. 4 Surrounded by a deafening silence Norwid often spoke—as over the heads of the reluctant publishers, inattentive readers, and insensitive recipients of his letters—directly to the nation and to the next generations. “Today” he addresses us. In the contemporary world the notion of nation occupies the center of many processes. The very existence of national states is being undermined, while it has, at the same time, many defenders. Norwid considered the nation a great value. He thought that the nation is “a citizen” and “a work of love”. He wrote about “the national art”, “the national originality” or “the national labor”. Several styles and works seem to reveal a profound degeneration of contemporary art. Norwid wrote that art should help people to ascent to heaven; that there is a need to create an art which the angels would consider their own—he wrote about this in the poem Promethidion. In a drama The Actor he gave the fundamental definition of theatre: “Theatre, as far we know, is the atrium of heaven.” Addressing his “late grandchildren”, thus speaking today to us, Norwid proclaimed that the truth, its meaning and its observance in life, is a foundation of a decent human life and a base for social life’s proper structuring. He wrote about the notion of truth in many works, among others he devoted to it the whole drama, Behind the Wings. It is worthwhile to return to Norwid for his observations, analyses, and postulates; for the beauty of his poetry; for the wisdom of his thought. This is our “great, common duty”, as he would have said. The creative contribution of Norwid to the Polish culture is enormous, in many fields—decisive. The two hundred’s anniversary of his birth provides an ample opportunity for recalling this great artist and for using his oeuvre in our contemporary works and actions. 5 Sesja / Session I. Prof. dr hab. Michał Masłowski, Université Paris-Sorbonne Lekcja Norwida / Norwid Lesson Słowa kluczowe: Norwid, refleksja społeczna, uniwersalizm etyczny Key words: Norwid, social reflection, ethical universalism Abstrakt Norwid tworzył w okresie późnego romantyzmu i wczesnego kapitalizmu – był współczesnym Proudhona i Marksa w okresie rodzącego się socjalizmu i nowego rozumienia chrześcijaństwa. Przeciwstawiał się krwawym rewolucjom i mesjanizmowi martyrologicznemu, ale głosił rodzaj mesjanizmu pracy i dojrzewania do mądrości. Został w XX wieku inspiratorem pierwszej „Solidarności” lat 1980-1981 m.in. dzięki swym myślom rozwiniętych przez Tischnera i Jana Pawła II. Ideał „samoograniczającej się rewolucji” wówczas wcielony stał się nowym paradygmatem przemian dziejowych – po dwustu latach panowania krwawego modelu rewolucji francuskiej. Zaś lekcja Norwida jest dzisiaj ideałem dążenia do integralności osobowej i religijnego uniwersalizmu etycznego. **************************************** Abstract Norwid wrote in the period of late Romanticism and early capitalism - he was a contemporary of both Proudhon and Marx in the period of nascent socialism and a new understanding of Christianity. He opposed bloody revolutions and martyrological messianism, but preached a kind of messianism of work and maturation into wisdom. In the 20th century he become the inspiration behind the initial of the first "Solidarity" movement in 1980-1981, partly due to the fact that Tischner and John Paul II had developed his ideas. The ideal of "self-limiting revolution" embodied then became the new paradigm of historical change - after two hundred years of the reign of the bloody model of the French Revolution. And Norwid's lesson today is the ideal of striving for personal integrity and religious ethical universalism. 6 Prof. dr hab. Wiesław Rzońca, Uniwersytet Warszawski Norwid – nowoczesny Europejczyk, który wyemigrował z romantyzmu / Norwid – the modern European who emigrated from the Romantici sm Słowa kluczowe : Romantyzm, emigracja, premodernizm, nowoczesność, dialog kulturowy Key words : Romanticism, emigration, pre-modernism, modernity, cultural dialogue Abstrakt W przeciągu 120 lat recepcji dzieła i osoby Cypriana Norwida w dużej mierze oswoiliśmy się już z fenomenem tego pisarza: wyemigrował do Włoch, aby doskonalić się w sztuce rzeźbiarskiej. Następnie przez podróżnicze epizody (amerykański i angielski) postanowił osiedlić się we Francji. W Paryżu wszechstronnie włączył się w życie polskiej emigracji, której przyświecały ideały romantyzmu. Jednak kontakt z francuskim parnasistami, z prerafaelityzmem angielskim i niemieckim stowarzyszeniem „Nazaretanie”, spowodował, że poeta przeobraził się w nowoczesnego Europejczyka, w którego twórczości mocno zaznaczył się czynnik komparatystyczny. Norwida realizacja dialogu literackiego zapowiedziała znane nam dziś zjawisko intertekstualności. Natomiast model antropologiczny poety to ironista (podobny do ironisty Richarda Rorty'ego), który surowo osądza cywilizację europejską i przeciwstawia ją wartościom premodernistycznego symbolizmu, mianowicie „poezji i dobroci”. Porzucając zatem romantyczny idiom narodu i jego niepowtarzalnej (mesjanistycznej) kultury, Norwid doszedł do pojęcia nowoczesnego Europejczyka, dla którego domeną jest kulturowy dialog, zaś uniwersalnym medium – także medium z zakresu wartości – są piękno i sztuka. **************************************** Abstract During the 120 years of reception of the work and the person of Cyprian Norwid, to a large extent we have become accustomed to the phenomenon of the writer: he emigrated to Italy to improve himself in the art of sculpture. Then due to his 7 various travel episodes (in America and England), he decided to settle down in France. In Paris he became comprehensively involved in the life of Polish Emigration, which was guided by the ideals of Romanticism. However, the contact with French Parnassians, English Pre-Raphaelitism and the German association “Nazareth” caused a poet’s