Załącznik do uchwały Nr 51/VI/2015 Rady Gminy Czerwonak z dnia 19 marca 2015r. GMINNY PROGRAM POMOCY DOROSŁYM OSOBOM NIEPEŁNOSPRAWNYM I STARSZYM MIESZKAŃCOM GMINY CZERWONAK „ZACHOWAJ RADOŚĆ ŻYCIA” na lata 2015 – 2020 GMINNY PROGRAM POMOCY DOROSŁYM OSOBOM NIEPEŁNOSPRAWNYM I STARSZYM MIESZKAŃCOM GMINY CZERWONAK „ZACHOWAJ RADOŚĆ ŻYCIA” NA LATA 2015 – 2020 _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Spis treści Wprowadzenie ……..………………………………………………………………………………….................................................... 3 Podstawa prawna ……………………………………………………………………………………................................................... 4 I. Osoby starsze 1. Rządowy Program Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014-2020 ……... 4 2. Założenia Długofalowej Polityki Senioralnej w Polsce na lata 2014–2020 ……............ 5 3. Osoby 45+ w Wielkopolsce …………………………………………………………………................................................ 5 II. Osoby z niepełnosprawnościami 1. Definicja …………………………………………………………………........................................................................................ 6 2. Aktywizacja zawodowa …………………………………………………………………........................................................ 6 2.1. Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej 6 oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych …………………………………………………………………............ 2.2. Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym …….............................. 7 3. Osoby z niepełnosprawnościami w województwie wielkopolskim ……............................ 8 3.1. Sytuacja demograficzna …………………………………………………………………............................................. 8 3.2. Aktywizacja zawodowa …………………………………………………………………............................................... 8 III. Gmina Czerwonak 1. Ogólne informacje o gminie Czerwonak ………………………………………………………………….................... 9 2. Dostępne formy pomocy i wsparcia osób starszych i z niepełnosprawnościami .... 13 IV. Założenia 1. Cel główny …………………………………………………………………................................................................................... 15 2. Cele szczegółowe z wykazem zadań ……………………………................................................................... 15 V. Pozostałe zagadnienia Programu 1. Finansowanie …………………………………………………………………............................................................................. 19 2. Ewaluacja …………………………………………………………………..................................................................................... 19 3. Zakończenie …………………………………………………………………................................................................................ 19 2 GMINNY PROGRAM POMOCY DOROSŁYM OSOBOM NIEPEŁNOSPRAWNYM I STARSZYM MIESZKAŃCOM GMINY CZERWONAK „ZACHOWAJ RADOŚĆ ŻYCIA” NA LATA 2015 – 2020 _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ WPROWADZENIE Problemy zdrowotne osób w podeszłym wieku, leczenie oraz pielęgnacja osób starszych będą we współczesnym świecie coraz bardziej aktualne. Według WHO społeczeństwo jest stare, kiedy subpopulacja osób w wieku podeszłym, czyli w wieku 65 i więcej lat (65+) przekracza 10%. Ten procent społeczeństwo polskie osiągnęło w 1989 roku. Z danych Eurostatu wynika, iż w 2020r. osoby po 60. roku życia w Polsce będą stanowić blisko 25% ludności, a Prognoza Ludności na lata 2008–2035 GUS wskazuje, że najbliższe lata będą cechowały się przyrostem ludności w najstarszych grupach wieku. Szacuje się, że w 2030r. odsetek osób w wieku 85 lat i więcej będzie wynosić 2,1%. Zagadnienie starzenia są niezmiernie skomplikowane, a starzenie się ludności niesie za sobą ogrom konsekwencji ekonomicznych, społecznych i zdrowotnych. W rozwiniętych gospodarczo krajach Unii Europejskiej około 15% populacji to osoby niepełnosprawne. Według wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2011r. liczba osób niepełnosprawnych w Polsce ogółem wynosiła na koniec marca 2011r. około 4,7 mln., tym samym stanowiła 12,2% ludności kraju. Udział mężczyzn wśród osób niepełnosprawnych wynosił 46,1% wobec 53,9% dla kobiet. Najczęstszą przyczynę niepełnosprawności stanowią schorzenia układu krążenia, narządów ruchu oraz schorzenia neurologiczne. Warto jednak zauważyć, że niepełnosprawni z uszkodzeniami narządu wzroku i słuchu, z chorobą psychiczną i upośledzeniem umysłowym stanowią równie liczebną grupę osób o obniżonej sprawności w codziennym funkcjonowaniu. Względem tych osób wymagane jest dostosowanie właściwego podejścia w edukacji, na rynku pracy i w życiu codziennym. Z upływem lat pogarsza się poziom zdrowia i sprawność osób starszych oraz maleje w związku z tym ich samodzielność. To wraz z sytuacją osób niepełnosprawnych powodują, że nasila się potrzeba korzystania z pomocy lub wręcz opieki ze strony osób trzecich oraz ponoszenia znacznych kosztów na lekarstwa i pomoc medyczną. Dodatkowo zmiany dotyczące demografii, obyczajowości i stylu życia powodują, że sprostanie tym wszystkim wyzwaniom nie jest możliwe bez znaczącego systemowego wsparcia finansowego i organizacyjnego. Doświadczenie zdobyte z dotychczasowej realizacji działań Programu „ZACHOWAJ RADOŚĆ ŻYCIA” skłaniają do uaktualnienia kierunków działań na rzecz starszych i niepełnosprawnych mieszkańców gminy Czerwonak. Główny cel niniejszego Programu to dążenie do pełniejszego udziału osób starszych i dorosłych niepełnosprawnych w życiu społecznym oraz zapewnienie im niezbędnego wsparcia. Program ma przyczynić się do kształtowania właściwych postaw wobec osób o ograniczonej samodzielności. Gminny Program Pomocy Dorosłym Osobom Niepełnosprawnym i Starszym Mieszkańcom Gminy Czerwonak jest zgodny z najważniejszymi dokumentami rządowymi wytyczającymi kierunki polityki społecznej, a także koresponduje z opublikowanymi rekomendacjami opracowania Osoby 45+ w Wielkopolsce oraz ze Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Czerwonak na lata 2015-2020. 3 GMINNY PROGRAM POMOCY DOROSŁYM OSOBOM NIEPEŁNOSPRAWNYM I STARSZYM MIESZKAŃCOM GMINY CZERWONAK „ZACHOWAJ RADOŚĆ ŻYCIA” NA LATA 2015 – 2020 _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Podstawa prawna Ustawa z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013r., poz. 594 ze zm.) Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013r., poz.885, ze zm.) Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (j. t. Dz. U. z 2013r., poz. 182 ze zm.) Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005r. Nr 180, poz. 1493 ze zm.) Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. 2011r. Nr 127, poz. 721 ze zm.) Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. z 2011 Nr 43, poz. 225 ze zm.) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2006r. o spółdzielniach socjalnych (Dz. U. z 2006r. Nr 94, poz. 651 ze zm.) Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011r. Nr 231, poz. 1375 ze zm.) Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008r. Nr164, poz. 1027 ze zm.) Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2014r., poz. 1118 ze zm.) Ustawa z dnia 25 lutego 1964r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012r., poz. 788 ze zm.) I. OSOBY STARSZE 1. Rządowy Program Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014-2020 Program ASOS jest ogólnopolskim programem przeznaczonym dla osób starszych oraz współpracy międzypokoleniowej. Realizacja poprzedniego Programu ASOS na lata 2012-2013 pozwoliła na stworzenie podstaw polityki senioralnej w Polsce. Polityka senioralna jest to ogół celowych działań organów administracji publicznej wszystkich szczebli oraz innych organizacji i instytucji, które realizują zadania i inicjatywy kształtujące warunki godnego i zdrowego starzenia się. ASOS jest odpowiedzią w obszarze planowania i kształtowania polityki w związku ze zmieniającą się sytuację demograficzną. Celem Programu jest poprawa jakości i poziomu życia osób starszych dla godnego starzenia się poprzez aktywność społeczną. Program ma przyczynić się do pełniejszego korzystania z potencjału społeczno-zawodowego osób starszych, aby mogły one pełnić różne role społeczne w życiu publicznym. Istotną konsekwencją demograficzną starzenia się społeczeństwa jest coraz częstsze samotne zamieszkiwanie osób starszych – tzw. singularyzacja starości. Wg prognoz GUS, w 2030r. ogółem 53,3% gospodarstw jednoosobowych będzie prowadzona przez osoby w wieku co najmniej 65 lat, w tym 17,3% przez osoby w wieku 80 lat i więcej. W ramach Europejskiego Roku Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej 2012 Komisja Europejska wyznaczyła Wskaźnik Aktywnego Starzenia się (AAI), który identyfikuje potencjał 4 GMINNY PROGRAM POMOCY DOROSŁYM OSOBOM NIEPEŁNOSPRAWNYM I STARSZYM MIESZKAŃCOM GMINY CZERWONAK „ZACHOWAJ RADOŚĆ ŻYCIA” NA LATA 2015 – 2020 _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________