AKTUALIZACJA STRATEGII ROZWOJU GMINY Laszki Kraków - Laszki lipiec 2006 Instytut Doradztwa Europejskiego-Innowacja s.c. Ul. Olsza ńska 18/1 31-517 Kraków tel./fax 48 12 421 06 33, tel. 48 12 410 41 05 www.ide.krakow.pl , e-mail: [email protected] SPIS TRE ŚCI WST ĘP 4 I. RAPORT O STANIE GMINY LASZKI 9 1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY 9 1.1 Poło Ŝenie geograficzne i podział administracyjny 9 1.2 Bogactwa naturalne 12 1.3 Stan środowiska 13 1.4 Miejsce i funkcje gminy 14 2. LUDNO ŚĆ I ZAGADNIENIA SPOŁECZNE 17 2.1 Dane demograficzne 17 2.2 Pracuj ący i bezrobotni 23 2.3 Źródła dochodów ludno ści 28 3. WARUNKI SOCJALNO-BYTOWE 30 3.1 Oświata 30 3.2 Mieszkalnictwo 31 3.3 Słu Ŝba zdrowia 32 3.4 Opieka społeczna 34 4. GOSPODARKA 35 4.1 Przemysł 35 4.2 Rolnictwo 38 5. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA 42 5.1 Wodoci ągi, kanalizacja i gospodarka odpadami 42 5.2 Gazownictwo 47 5.3 Drogi i szlaki komunikacyjne 51 5.4 Telefonizacja, dost ęp do internetu 54 5.5 No śniki energii 55 6. KULTURA I TURYSTYKA 55 6.1 Walory historyczne 55 Instytut Doradztwa Europejskiego-Innowacja s.c. 2 Ul. Olsza ńska 18/1 31-517 Kraków tel./fax 48 12 421 06 33, tel. 48 12 410 41 05 www.ide.krakow.pl , e-mail: [email protected] 6.2 Walory krajobrazowe, turystyka i agroturystyka 56 6.3 Działalno ść kulturalna 58 II. STRATEGIA ROZWOJU GMINY LASZKI 59 1. ZAŁO śENIA OGÓLNE 59 2. ANALIZA MOCNYCH I SŁABYCH STRON GMINY LASZKI 61 3. MISJA GMINY 69 4. OBSZARY, CELE I ZADANIA REALIZACYJNE 72 Zał ącznik 1 - Wykaz inwestycji planowanych do realizacji 80 Zał ącznik 2 - Wykaz zabytków na terenie 83 Spis tabel 86 Spis rysunków 86 Spis wykresów 87 Instytut Doradztwa Europejskiego-Innowacja s.c. 3 Ul. Olsza ńska 18/1 31-517 Kraków tel./fax 48 12 421 06 33, tel. 48 12 410 41 05 www.ide.krakow.pl , e-mail: [email protected] WST ĘP Strategia rozwoju gminy jest to sztuka /metoda/ formułowania długookresowych celów, a tak Ŝe ich modyfikacji w zale Ŝno ści od zmian zachodz ących w otoczeniu oraz wybór działa ń umo Ŝliwiaj ących realizacj ę przyj ętych priorytetów rozwoju. Strategia rozwoju powinna zatem bez w ątpienia odpowiada ć (co najmniej!) na pytanie: => co musimy zrobi ć, aby funkcjonowa ć i rozwija ć si ę w przyszło ści ? Prezentowany poni Ŝej dokument, nazwany „Strategi ą rozwoju społeczno- gospodarczego gminy Laszki", udziela odpowiedzi na to pytanie. Po co wła ściwie jest strategia, co z niej b ędziemy mieli? Jakie jest prawdziwe znaczenie planowania strategicznego dla gminy. Dotyczy ć będzie takich kwestii jak: • co trzeba zrobi ć • kiedy nale Ŝy to zrobi ć • w jaki sposób • kto ma doprowadzi ć do realizacji celów i zada ń. Budowanie strategii rozwoju nale Ŝy do nowych form działalno ści samorz ądu terytorialnego. Strategia zawiera analiz ę stanu obecnego gminy w sferze społecznej, gospodarczej, rolnej, infrastruktury technicznej i środowiskowej. Współdziałanie mi ędzy tymi sferami pozwala na okre ślenie podstawowych elementów rozwoju gminy, wiedz ę na temat stanu obecnego oraz szans i zagro Ŝeń rozwoju. Wskazuje zało Ŝenia rozwoju gminy, cele, zadania i projekty wdro Ŝeniowe. Strategia rozwoju ma du Ŝe znaczenie dla samorz ądu terytorialnego, który chce osi ągn ąć sukces. Jednak nie wsz ędzie mo Ŝna i warto budowa ć strategi ę. Wypracowuj ą j ą tylko ci, których na to sta ć tak pod wzgl ędem intelektualnym, jak i organizacyjnym, ale przede wszystkim - determinuje j ą stan świadomo ści i aspiracji. Tak ą społeczno ści ą jest niew ątpliwie społeczno ść gminy Laszki - aktywna, świadoma swoich mo Ŝliwo ści i ogranicze ń, zdolna do wypracowania i wdro Ŝenia strategii. Przedkładany plan strategiczny Instytut Doradztwa Europejskiego-Innowacja s.c. 4 Ul. Olsza ńska 18/1 31-517 Kraków tel./fax 48 12 421 06 33, tel. 48 12 410 41 05 www.ide.krakow.pl , e-mail: [email protected] ma by ć, w zamierzeniu, tego dowodem. Jedn ą z funkcji strategii jest dostarczanie informacji podmiotom gospodarczym, inwestorom i mieszka ńcom o długookresowych uwarunkowaniach rozwoju i sposobach rozwi ązywania problemów, jakie w zwi ązku z nimi powstan ą, ale tak Ŝe s ą to deklaracje oraz zobowi ązania władz do podj ęcia okre ślonych przedsi ęwzi ęć i działa ń. Strategia rozwoju jest wi ęc planem, kompleksowym dokumentem, okre ślaj ącym podstawowe kierunki rozwoju gminy, uwzgl ędniaj ącym walory i szanse dla jednostki oraz minimalizuj ącym lokalne słabo ści i zewn ętrzne zagro Ŝenia. W jakich ramach formalnoprawnych opracowano strategi ę rozwoju gminy? Ogólne ramy formalnoprawne planowania strategicznego w Polsce tworzy Konstytucja RP, jej artykuły uzasadniaj ą podmiotowy charakter strategii, naczeln ą pozycj ę społecze ństwa i dobra ogólnego. Głównym celem strategii powinno by ć zatem ł ączenie zało Ŝeń polityki gospodarczej i społecznej z polityk ą przestrzenn ą i inwestycyjn ą. W planowaniu strategicznym mo Ŝna wyró Ŝni ć trzy strefy oraz odpowiadaj ące im dokumenty b ędące ich syntez ą: Rys. 1 Strefy planowania strategicznego Planowanie Planowanie Planowanie przestrzenne gospodarcze inwestycyjne (realizacyjne) Studium uwarunkowa ń i kierunków Strategia Rozwoju Gminny program zagospodarwania Gminy zada ń publicznych przestrzennego gminy O planowaniu strategicznym mówi ą przepisy ustawy z dnia 27.03.2003 roku o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z dnia 10 maja 2003 r.). Ustawa okre śla system planowania przestrzennego i dokumenty planistyczne dla gminy (studium zagospodarowania przestrzennego województwa i studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy). Strategia nie jest zadaniem obligatoryjnym Instytut Doradztwa Europejskiego-Innowacja s.c. 5 Ul. Olsza ńska 18/1 31-517 Kraków tel./fax 48 12 421 06 33, tel. 48 12 410 41 05 www.ide.krakow.pl , e-mail: [email protected] gminy, jednak jej opracowanie stanowi podstaw ę wła ściwego wykonania obowi ązuj ących gmin ę dokumentów. Mo Ŝliwe s ą trzy rodzaje relacji zachodz ących pomi ędzy strategi ą gminy a studium: • podej ście kompleksowe, zakładaj ące integralno ść strategii i studium; • studium zostaje oparte na poprzedzaj ącej je strategii; • prace nad studium i strategi ą przebiegaj ą równolegle. W ka Ŝdym przypadku rezultaty s ą odmienne. Najbardziej efektywne jest podej ście zintegrowane, realizuj ące cel ł ączenia polityki gospodarczej z przestrzenn ą. Powoduje to powstanie spójnego, wzajemnie uzupełniaj ącego si ę i kompletnego systemu planowania strategicznego. Strategia rozwoju gminy jest materiałem wyj ściowym dla studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, do opracowania którego Zarz ąd Gminy jest zobowi ązany przepisami ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym. Aby gmina odniosła po Ŝą dane wyniki musi realizowa ć cele i zadania zawarte w strategii rozwoju. Strategia rozwoju mo Ŝe słu Ŝyć jako narz ędzie do motywacji dla społeczno ści i lokalnych władz gminnych. Motywacja jest bardzo wa Ŝnym bod źcem rozwojowym współczesnych społeczno ści tak Ŝe wiejskich. Jak wygl ądały prace nad strategi ą? Aktualna strategia rozwoju powstała w wyniku uaktualnienia poprzedniej Strategii Rozwoju Gminy Laszki stworzon ą przez Rzeszowsk ą Agencj ę Rozwoju Regionalnego S.A.. Podobnie jak dawna Strategia tak i ta, formułuje cele strategiczne oraz priorytety wzrostu, wskazuje kierunki koncentracji wysiłku zbiorowego wspólnoty mieszka ńców a tak Ŝe jego zmiany, które powinny zosta ć przeprowadzone, aby uzyska ć oczekiwane efekty. Przyst ępuj ąc do zmiany istniej ącej strategii rozwoju, niezb ędne było sprawdzenie liczby zrealizowanych zada ń i kierunków zmian w gminie Laszki. Nast ępnie nale Ŝało okre śli ć nowe dziedziny strategiczne, które b ędą rozwijane. Dokonane tu oceny wskazuj ą kierunki, w jakich gmina Laszki powinna si ę specjalizowa ć. Dalsze prace to kolejno: identyfikacja celów społeczno-gospodarczych, weryfikacja pod k ątem mo Ŝliwo ści zrealizowania w konkretnej przestrzeni, informacje zwrotne b ędące Instytut Doradztwa Europejskiego-Innowacja s.c. 6 Ul. Olsza ńska 18/1 31-517 Kraków tel./fax 48 12 421 06 33, tel. 48 12 410 41 05 www.ide.krakow.pl , e-mail: [email protected] celem wyboru najlepszych środków i narz ędzi dla realizacji zało Ŝonych i ju Ŝ zweryfikowanych celów. Gmina Laszki poło Ŝona jest w powiecie jarosławskim, województwo podkarpackie, nale Ŝy do makroregionu południowo-wschodniej Polski. Strategia Rozwoju uwzgl ędnia istniej ące uwarunkowania powiatu, województwa oraz ich miejsce w terytorialnej organizacji pa ństwa. Dostosowuje si ę do istniej ącej sytuacji, wykorzystuj ąc uwarunkowania, które bezpo średnio lub po średnio s ą z ni ą zwi ązane. Rozwój gminy jest w znacznym stopniu uzale Ŝniony od decyzji oraz środków finansowych skupionych na poziomie województwa. Rys. 2 Proces pracy nad strategi ą I ANALIZA ANALIZA SYTUACJI WIZJA PRZYSZŁO ŚCI GMINY KONCEPCJE WYOBRA śENIA CHARAKTER GMINY Raport o stanie gminy II ZAKRES DZIAŁANIA STRATEGIA ROZWOJU GMINY CO CHCEMY ZMIENI Ć ? - nowe miejsca pracy - zagospodarowanie terenów - postawy ludzkie - instytucje - priorytety dla rozwi ąza ń infrastrukturalnych III CO ROBI Ć? POMYSŁY KONKRETNYCH JAK POZYSKA Ć ŚRODKI, ZAANGA śOWNIE DZIAŁA Ń LUDZI? JAK WŁA ŚCIWIE JE ZAGOSPODAROWA Ć? GDZIE ZDOBYWA Ć ŚRDOKI FINANSOWE? WYKONANIE I DZIAŁANIE Instytut Doradztwa Europejskiego-Innowacja s.c. 7 Ul. Olsza ńska 18/1 31-517 Kraków tel./fax 48 12 421 06 33, tel. 48 12 410 41 05 www.ide.krakow.pl , e-mail: [email protected] Punktem wyj ścia do planów strategicznych gminy była poprzednia Strategia Rozwoju Gminy Laszki. Przeanalizowanie problemów zrealizowanych i tych bie Ŝą cych przeło Ŝyły si ę na now ą misję gminy, nowe cele i zadania na przyszło ść . Efektem tego jest zaktualizowana strategia rozwoju zawieraj ąca zaktualizowan ą wiedz ę i wi ększe do świadczenia z realizacji poprzedniej strategii. Pozwala to na stwierdzenie, i Ŝ efektywno ść i oddziaływania załoŜeń b ędą długoterminowe ze wzgl ędu na realizacj ę zada ń i rozwój celów.