OVER ARBEIDSVERHOUDINGEN Ze19eg jaargangg nr.enschap 3 september 2008 Toekomst aan de werknemer! Agenda INHOUD Bent u al uit de kast gekomen? Nee, niet die kast, maar de jaren ’80 kast. Fascinerend, Artikelen hoe een boek van GroenLinks-politicus Wijnand Duyvendak ertoe leidt dat er een NIEUWS 2 Aldo Dikker ware heksenjacht ontstaat op mensen die VAKBEWEGI N G MOET IN OFFE N SIEF 6 toentertijd actief waren. Het zijn de men- Roel Berghuis sen die nu rond de 45 zijn en de top van EWOUT IRRGA N G : “BO N DE N ZIJN TE BRAAF ” 10 hun carrière naderen. Het zijn de huidige Aldo Dikker beleidsmakers, die rekenschap dienen af te ZELFROOSTERE N WERKT 12 leggen over wat zij 25 jaar geleden deden. Fredy Peltzer En het zijn niet alleen de ‘rechtse’ media als LOO N DUMPI N G DREIGT 16 de Telegraaf en Elsevier, maar ook NOVA en Jan Cremers de Volkskrant die de jacht hebben ingezet. ARBEIDSDUUR V ERLE N GI N G IN DE LIFT 20 Dat zegt alles over de tijdsgeest. In de jaren Maurice Rojer ’70 hadden we het kabinet Den Uyl, het GELIJK LOO N V OOR GELIJK WERK 24 enige linkse kabinet dat ooit in Nederland Jacqie van Stigt gefunctioneerd heeft. Het was de tijd van GRE N ZE N OPE N 28 verandering van de maatschappij, van de Natascha van den Berg en Coen van Rij maakbare samenleving. Dat sprak miljoe- DE OR IS ALI V E A N D KICKI N G 32 nen mensen aan, van fabrieksarbeiders tot Mark de Koning en Lex Wobma studenten. Zij zetten de agenda, tot in de WERK N EMERS RICHTE N EIGE N BO N D OP 35 Rolf Marselis jaren ’80 aan toen. Conservatief, liberaal en werkgevend Nederland waren in het GEBREK AA N COMPETE N TIES 36 Aukje Nauta en Martin Euwema defensief. Vanaf medio jaren ’80 zetten zij het tegenoffensief in, aangevoerd door de VOORWAARDE N AA N FLEXIBELE BELO N I N G 42 Ron Peters kabinetten Lubbers, en afgemaakt door Kok. De terugtredende overheid middels Rubrieken privatisering en liberalisering werd het nieuwe mantra. Als de overheid tegen de PAUL DE BEER 9 burgers zegt dat zij het zelf maar moeten DE STAKI N G 15 uitzoeken, is het niet raar dat zij zich niets Sjaak van der Velden meer van diezelfde overheid aantrekken. En OPGETEKE N D 18 zo is de straat gaan regeren, uitmondend in Martien Bos Fortuyn, Wilders en Verdonk. De onderbuik MARAT 21 bepaalt de agenda en rekent af met alles RO N ALD DE LEIJ 25 wat staat voor solidariteit en maatschap- CAO -A N ALYSE 26 pijverandering. Peter Sleegers en Camiel Jansen Vakbondsbestuurder Roel Berghuis roept ON DERZOEK O N DERZOCHT 31 in dit nummer de vakbeweging op weer met Het Zeggenschap-consultantspanel een eigen agenda te komen. Gelijk heeft BERICHT UIT BRUSSEL 41 hij. Het zou goed zijn als de vakbeweging, Ieke van den Burg samen met andere progressieve krachten in LOO N WIJZER 45 de samenleving, weer eens een eigen geluid Kea Tijdens en Maarten van Klaveren laten horen. Niet defensief reageren, maar IN TER N ATIO N AAL SIG N ALEME N T 46 offensief ageren. Zoals in de jaren ’70 en Marc van der Meer ’80, aangepast aan deze tijd. NIEUWS UIT DE BURCHT 47 Hoofdredactie PUBLICATIES E N AGE N DA 48 Zeggenschap – september 2008 1 NIEUWS UIT NEDERLAND NIEUWS UIT NEDERLAND CNV tekent convenant, FNV niet …Maar werkgever benutten dat niet CNV Schoonmaak heeft een convenant met dat tweederde uit Nederland komt, en een Als werknemers beter geschoold zijn, ver- lijkt sinds 1998 weer afgenomen. In feite is meest benut. Van de werknemers in de schoonmaak- en beveiligingsbedrijf CSU derde uit het buitenland.” groten ze hun inzetbaarheid. Dit is ook de benutting van de multi-inzetbaarheid in landbouw is in 2006 bijna 76% daadwer- ondertekend om iets te doen tegen laag- Het convenant geldt voor vier jaar en is be- inderdaad het geval, zoals uit de tabel 2004 en 2006 lager dan in alle voorgaande kelijk buiten de eigen functie of afdeling geletterdheid en analfabetisme in de on- halve door het CNV ondertekend door de blijkt. Tussen 1994 en 2006 is de multi- jaren”, aldus OSA. ingezet en voor de industrie is dat 72%. Het derneming. “We vinden het heel goed dat raad van commissarissen, de directie en de inzetbaarheid (het percentage van de Uitgesplitst naar sector, is het percentage laagst scoort zorg en welzijn. In deze sector CSU het initiatief heeft genomen om onge- ondernemingsraad. Opvallend afwezig is werknemers dat zichzelf, indien nodig, multi-inzetbare werknemers in 2006 het beschouwt maar 70% van de werknemers letterdheid tegen te gaan”, zegt bestuurder de FNV. “We ondersteunen het initiatief, inzetbaar acht voor werk buiten de eigen hoogst in de landbouw en industrie met zich als multi-inzetbaar. Slechts 51% is ook Willen Kruithof van CNV Schoonmaak. maar ondertekenen niet”, aldus bestuur- functie) volgens de OSA vrij constant toe- respectievelijk 94 en 89. In deze sectoren daadwerkelijk ingezet op een taak of afde- “Veel bedrijven durven dat niet, omdat ze der Ron Meyer van FNV Schoonmaak. genomen, van bijna 71% naar ruim 80%. wordt de brede inzetbaarheid tevens het ling buiten de eigen functie. bang zijn voor een negatief imago.” Bij “De werknemers moeten de taalcursus in Werkgevers maken daar echter weinig ge- CSU werken 3000 mensen, van wie een hun eigen tijd doen, terwijl wij vinden dat bruik van. Het percentage werknemers dat Flexibele inzetbaarheid van werkenden in loondienst 1994-2006 (in procenten) deel moeite heeft met lezen. “We weten scholing onder werktijd moet gebeuren. aangeeft vaak ingezet te worden op werk 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 niet precies om hoeveel mensen het gaat, Er zijn veel schoonmakers die de taal niet buiten de eigen functie is tot 1998 toege- Multi-inzetbaar, waarvan: 70,9 71,9 73,1 74,8 74,5 77,8 80,1 Vaak voorgekomen 18,7 19,6 23,3 18,0 18,1 6,7 7,7 want ze komen er niet graag voor uit. We beheersen. Dat los je alleen structureel op nomen, maar daarna gedaald. Na 2002 Niet zo vaak 23,6 25,1 24,1 23,3 20,9 35,1 36,6 richten ons in eerste instantie op 160 werk- als je onder werktijd schoolt. In de cao die is deze daling zelfs bijzonder groot. “De Een enkele keer 43,1 41,3 38,8 40,3 40,6 34,3 33,2 nemers. We hopen dat er vervolgens een we in april hebben afgesloten, hebben we bredere inzetbaarheid van het personeel is Nooit voorgekomen 14,6 14,1 13,9 18,5 20,4 23,9 22,4 olievlekwerking vanuit gaat en dat anderen ook afgesproken dat nieuwe werknemers in dus in de afgelopen jaren toegenomen, zij Niet multi-inzetbaar 29,1 28,1 26,9 25,2 25,5 22,2 19,9 zich ook zullen aanmelden. Het is overi- de baas zijn tijd kunnen scholen. Maar we het niet spectaculair, het gebruik daarvan Bron: Trendrapport Aanbod van arbeid 2007, OSA gens een misverstand te denken dat vooral vinden dat dit ook voor werknemers moet buitenlanders een leesprobleem hebben. gelden die al langer bij een werkgever in Uit onderzoek van de Stichting Lezen blijkt dienst zijn.” Or mag aandeelhouders toespreken den om te innoveren, terwijl slechts 16% De ondernemingsraad krijgt spreekrecht doende medezeggenschap hebben, komt is. “Met dit onderzoek zal inzicht verkre- Outsourcing belemmert innovatie zich tevreden toonde. Volgens de Hacket op de algemene vergadering van aandeel- eerder doordat ze de mogelijkheden van gen kunnen worden in de uitoefening van Het uitbesteden van werkzaamheden als ict aanzienlijke kostenbesparing oplevert van Group is dit één van de redenen dat steeds houders (ava). Dat heeft het kabinet toe- de WOR niet benutten. Het kabinet gaat bestaande medezeggenschapsrechten ten en salarisadministratie naar lagelonenlan- 25 tot 50%. Maar de uitbesteding heeft ook meer bedrijven, waaronder computergigan- gezegd in een reactie op het SER-advies nu onderzoeken of dit inderdaad het geval aanzien van onderwerpen als fusies, over- den (outsourcing) is populair bij multina- een keerzijde: de kans op innovatie wordt ten Dell en Apple, de bedrijfsonderdelen ‘Evenwichtig Ondernemingsbestuur’. De names en herstructurering van bedrijven”, tionals. Uit Amerikaans onderzoek van de kleiner. Bijna de helft van de onderzochte weer terughalen. SER was daarin van mening dat nu aan- zo schrijft het kabinet. Het onderzoek zal Hacket Group blijkt dat het inderdaad een bedrijven was ontevreden met mogelijkhe- deelhouders de laatste jaren meer macht gebruikt worden voor de in 2009 door het hebben gekregen, dat niet ten koste mag kabinet op te maken stand van zaken met gaan van de invloed van medezeggenschap. betrekking tot de toekomst van de mede- Werknemers tevreden over scholing… Door de or spreekrecht te geven op de ava, zeggenschap. kan deze de belangen van de werknemers Groot twistpunt bij het SER-advies betrof Werknemers zijn redelijk content met weinig mogelijkheden krijgen. Van deze scholingsmogelijkheden, terwijl zij ook meewegen in haar besluitvorming. Het de medezeggenschap bij internationaal hun mogelijkheden om scholing te vol- groep geeft 30% aan (zeer) ontevreden te een veel lager dan gemiddelde scholings- kabinet is het hiermee eens, en zal hiertoe opererende ondernemingen. Veel besluiten gen. Dat blijkt uit het onlangs versche- zijn. Zij nemen ook minder deel aan op- deelname kennen. met een wetsvoorstel komen. worden op internationaal niveau genomen, nen Trendrapport Aanbod van arbeid leidingen dan middelbaar- en hoger ge- Een derde deel van de werknemers vindt Het SER-advies ging over de vraag of de en daar heeft de Nederlandse medezeg- 2007 van de Organisatie voor Strategisch schoolden.