ZESZYTY NAUKOWE WSOWL Nr 2 (156) 2010 ISSN 1731-8157 ∗∗∗ Sławomir HAJT Grzegorz STANKIEWICZ CHARAKTERYSTYKA ROZWI ĄZA Ń FUNKCJONALNO - TECHNICZNYCH U śYWANYCH W LOGISTYCZNYM PODSYSTEMIE ZAOPATRYWANIA WOJSK WIELKIEJ BRYTANII, USA, FRANCJI I NIEMIEC – CZ ĘŚĆ I Walka zbrojna w uj ęciu systemowym mo Ŝe by ć postrzegana, poza klasycznym rozumie- niem tego poj ęcia 1, tak Ŝe jako zbiór elementów oraz zwi ązków i zale Ŝno ści mi ędzy nimi tworz ą- cych okre ślon ą cało ść , o charakterze statycznym lub dynamicznym. Do owego zbioru, maj ącego cechy otwarto ści mo Ŝemy bez w ątpienia zaliczy ć działania zaopatrzeniowe b ędące kluczowym elementem wojskowego systemu logistycznego. Współczesne warunki prowadzenia sojuszniczych i mi ędzynarodowych działa ń militar- nych oraz pokojowych, a tak Ŝe stabilizacyjnych, maj ących najcz ęś ciej charakter ekspedycyjny wymuszaj ą poszukiwanie nowych rozwi ąza ń funkcjonalno – technicznych i unifikacyjnych w celu zoptymalizowania sprawno ści działania narodowych podsystemów zaopatrzeniowych. Optymalizacja techniczno - unifikacyjna i b ędąca jej pochodn ą optymalizacja funkcjonalna narodowych podsystemów zaopatrywania jest podporz ądkowana idei kompatybilno ści 2 na po- ziomie wykonawczym umo Ŝliwiaj ącym opcjonaln ą realizacj ę zada ń zaopatrzeniowych w sojusz- niczej przestrzeni operacyjnej. W tym kierunku ewoluuj ą systemy zaopatrzeniowe wielu pa ństw członków NATO. Najwi ększe jednak osi ągni ęcia posiadaj ą armie Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, Francji oraz Niemiec. W pa ństwach tych powstały najnowocze śniejsze rozwi ą- zania funkcjonalno - techniczne do obsługi potoków zaopatrzenia w ramach podsystemów za- opatrywania, które nazwano: DROPS (Demountable Rack Off – Loading Pick – up System) – Wielka Brytania; FASTARM (Fast Arming) i MOADS/PLS (Maneuver – Oriented Ammunition Distribution System/Palletized Loading System) – USA; VTL (Vehicule de Transport Logistiqu- ∗ ppłk dypl. in Ŝ. Sławomir HAJT, kpt. mgr in Ŝ. Grzegorz STANKIEWICZ – Instytut Dowodzenia Wy Ŝszej Szkoły Oficerskiej Wojsk L ądowych 1 Walka – to ka Ŝde starcie z przeciwnikiem w skali taktycznej. Istot ą walki jest zorganizowane w czasie i przestrzeni bezpo średnie oddziaływanie na przeciwnika: fizyczne, psychologiczne, radioelektronicz- ne lub informacyjne. Por.: Słownik terminów z zakresu bezpiecze ństwa narodowego , AON, Warszawa 2002, s. 151. 2 Kompatybilno ść - Wła ściwo ść produktów, procesów lub usług do wspólnego wykorzystywania w okre ślonych warunkach, w celu spełnienia zało Ŝonych wymaga ń bez powodowania niedopuszczal- nego wzajemnego oddziaływania. Źródło: AAP-6 – Słownik terminów i definicji NATO. Agencja Standaryzacyjna NATO, 2007, s. 103. Sławomir HAJT, Grzegorz STANKIEWICZ e) – Francja oraz MULTI (Mechanisierte Umschlag – Lagerung - Transport Integration) - Niemcy. W cz ęś ci pierwszej artykułu autorzy przedstawili charakterystyk ę systemu DROPS, FASTARM i MOADS/PLS. W cz ęś ci drugiej artykułu autorzy przedstawi ą charakterystyk ę sys- temu VTL i MULTI oraz podsumowanie. Słowa kluczowe: Logistyka wojskowa, system logistyczny, zabezpieczenie materiałowe, systemy transportowo – przeładunkowe, DROPS, FASTARM, MOSDS/PLS, PLS, VTL, MULTI. 1. WYBRANE ASPEKTY OPERACYJNO-TAKTYCZNE DETERMINUJ ĄCE WIELKO ŚĆ POTRZEB MATERIAŁOWYCH W WALCE ZBROJNEJ Zasadniczym celem logistycznego podsystemu zaopatrywania jest tworzenie wa- runków do fizycznego przemieszczenia w relacjach dwukierunkowych zasobów oraz specjalistycznych usług w celu zapewnienia wojskom odpowiedniego poziomu zapasów środków bojowych i materiałowych ( ŚBiM) niezb ędnych do realizacji zada ń operacyj- no - taktycznych. Ponadto celem podsystemu zaopatrywania jest odci ąŜ enie (przepływy zwrotne) zaanga Ŝowanych w walce komponentów zadaniowych od zb ędnych w danym etapie działa ń zapasów środków bojowych oraz wyposa Ŝenia, które mog ą utrudnia ć im swobodne prowadzenie zarówno pozycyjnych, jak i manewrowych działa ń w ró Ŝnych środowiskach operacyjno - taktycznych. Nale Ŝy przy tym zauwa Ŝyć, Ŝe strumienie przepływów w podsystemie zaopatrywania odbywaj ą si ę w warunkach walki zbrojnej, któr ą z prakseologicznego punktu widzenia postrzega si ę jako kooperacj ę negatywn ą przynajmniej dwóch podmiotów, z których ka Ŝdy stara si ę osi ągn ąć cel niezgodny z celem drugiego na drodze wzajemnej destrukcji systemów walki przy wykorzystaniu ró Ŝnorodnych dost ępnych w danym momencie środków ra Ŝenia. Naturalnym zatem środowiskiem funkcjonowania elementów wykonawczych podsystemu zaopatrywania jest niepodlegaj ąca pełnej kontroli w sensie długofalowej przewidywalno ści zdarze ń zarówno w wymiarze operacyjno – taktycznym, jak i strategicznym walka zbrojna. Pełne, terminowe i realizowane zgodnie z logistycznym kryterium oceny sku- teczno ści 5xW 3 zasilanie ŚBiM oddziałów (pododdziałów) prowadz ących działania operacyjno - taktyczne jest przedsi ęwzi ęciem, które niewątpliwie w zasadniczy sposób decyduje o wyniku działa ń na współczesnym polu walki. Ci ągłe zatem d ąŜ enie do uzy- skania pełnej adekwatno ści szeroko rozumianych działa ń „zaopatrzeniowych” do po- trzeb generowanych przez wojska w nowej jako ściowo rzeczywisto ści reagowania mili- tarnego przy jednoczesnym zorientowaniu na uzyskanie efektu synergii wykonawczej, a tak Ŝe optymalizacji ekonomicznej, zmusza wojskowych logistyków do nieustannego 3 Kryterium „5 x W” oznacza, Ŝe zaopatrzenie (amunicja, rakiety, paliwo, Ŝywno ść , woda, cz ęś ci za- mienne, materiały eksploatacyjne, uzbrojenie i sprzęt wojskowy oraz materiały medyczne), usługi specjalistyczne i gospodarczo – bytowe musz ą dotrze ć do potrzebuj ących ich wojsk we wła ściwym czasie, odpowiednim asortymencie, we wła ściwej ilo ści – adekwatnej do rzeczywistego w danym eta- pie działa ń zu Ŝycia, a ponadto dostawy te musz ą by ć wła ściwej jako ści i dotrze ć we wła ściwe miejsce po właściwych kosztach. 45 CHARAKTERYSTYKA ROZWI ĄZA Ń TECHNICZNYCH UśYWANYCH W LOGISTYCZNYM… poszukiwania nowych rozwi ąza ń organizacyjno - technicznych maj ących charakter sys- temowy. W zwi ązku z tym w wielu wiod ących armiach świata trwa permanentne do- skonalenie elementów wykonawczych podsystemu zaopatrywania oraz równoległe po- szukiwanie nowych rozwi ąza ń organizacyjno - technicznych, które umo Ŝliwi ą szybk ą i bezpieczn ą realizacj ę dostaw ŚBiM przy mo Ŝliwie najmniejszym zaanga Ŝowaniu za- równo środków technicznych, jak i siły roboczej bezpo średnio do zu Ŝywaj ących je wal- cz ących wojsk. Niezwykle szybki technologiczny rozwój wojsk l ądowych datuj ący si ę od lat 40 XX wieku, obj ął wszystkie dziedziny - nie tylko sfer ę uzbrojenia, ale tak Ŝe systemy łączno ści, dowodzenia oraz sposoby prowadzenia walki zbrojnej. Zmieniły si ę tak Ŝe w zasadniczy sposób potrzeby materiałowe generowane przez walcz ące moduły bojowe i tym samym sposoby ich logistycznego wsparcia. Mo Ŝna zatem stwierdzi ć, Ŝe „sposo- bom produkcji odpowiadaj ą sposoby destrukcji” 4 oraz sposoby logistycznego wsparcia. W czasie II wojny światowej w śród dostaw ró Ŝnych środków materiałowych pierwsze miejsce zajmowała amunicja, której masa po przeliczeniu na dobowe potrzeby jednego walcz ącego Ŝołnierza wynosiła około 20 kilogramów. Prowadzone od tego czasu wojny i konflikty zbrojne wskazuj ą na permanentny wzrost potrzeb materiałowych. Podczas wojny w Korei (1950 – 1953) masa dostarczanej amunicji w przeliczeniu na jednego Ŝołnierza wynosiła 30 kilogramów na dob ę. Natomiast podczas długiej wojny w Wiet- namie (1965 – 1973) potrzeby materiałowe generowane przez poszczególne komponen- ty SZ USA zaanga Ŝowane do walki w przeliczeniu na jednego walcz ącego Ŝołnierza na jedn ą dob ę prowadzenia działa ń wynosiły ju Ŝ około 45 kilogramów. Liczba ta podczas wojny nad Zatok ą Persk ą była jeszcze wi ększa i oscylowała w granicach 100 kilogra- mów 5. Nowe jako ściowo zagro Ŝenia, w tym tak Ŝe te o cechach asymetrycznych 6 oraz potencjalna mo Ŝliwo ść powszechnego u Ŝycia nowoczesnych środków rozpoznania, „sterowania informacyjnego” wojskami i precyzyjnego ra Ŝenia, spowodowały zmianę jako ściow ą w istocie prowadzenia operacji i działa ń taktycznych. Współcze śnie rozu- miana przewaga ju Ŝ bowiem nie oznacza dominacji nad przeciwnikiem okre ślanej w liczbach, lecz w jako ści siły i środków walki zbrojnej oraz metod ich u Ŝycia 7. Zapre- zentowany specjalistyczny punkt postrzegania istoty współczesnej walki zbrojnej, w którym autor, jak si ę wydaje, świadomie nie operuje poj ęciem „wojny ery informa- cyjnej”, mo Ŝna w kontek ście docieka ń wybitnych wizjonerów z dziedziny sztuki wo- jennej uzna ć za obiektywny. Nie ma on bowiem charakteru tak cz ęsto ostatnio obser- wowanego w literaturze przedmiotu podej ścia, które precyzyjnie okre ślił prof. B. Balce- 4 B. Balcerowicz: Wojny współczesne. Wojny przyszłe . [w:] „Myśl wojskowa”, 5/2003 s. 135. 5 E. Nowak, M. Ka źmierczak: Zaopatrywanie wojsk w amunicj ę. [w:] „Przegl ąd Wojsk L ądowych”, nr 5/98, s. 76. 6 Działania asymetryczne – są okre ślone miar ą sytuacji, gdzie jedna ze stron zainteresowana konfronta- cj ą nie jest zdolna przeciwstawi ć si ę przeciwnikowi w sposób symetryczny z u Ŝyciem tych samych lub podobnych środków walki. Por.: P. Gawliczek, J. Pawłowski, Zagro Ŝenia asymetryczne . AON, Warszawa 2003, s. 11. 7 A. Czupry ński: Wymagania pola walki. [w:] dodatek w formie CD do „Przegl ądu Wojsk L ądowych”, nr 1/2010 - Wyst ąpienia uczestników seminarium, które zorganizowała Redakcja Wojskowa w ramach XVII Mi ędzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego w Kielcach. 46 Sławomir HAJT, Grzegorz STANKIEWICZ rowicz, mówi ąc o nadmiernym „zniewoleniu