ევროკავშირის წყლის ინიციატივა პლუსი აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებისათვის (EUWI+) ალაზანი-ივრის სააუზო მართვის გეგმის პროექტის სტრატეგიული გარემოსდაცვითი შეფასება სტრა ტეგ იული გარემოსდაცვითი შეფასების ანგარიში ნოემბერი 2020 1 სტრა ტეგ იული გარემოსდაცვითი შეფასების (სგშ) ანგარიში მომზადდა ექსპერტთა ეროვნული გუნდის მიერ UNECE-ის საერთაშორისო კონსულტანტის ბ-ნ მარტინ სმუტნის ხელმძღვანელობით. სგშ-ს ექსპერტთა ეროვნული გუნდი ჩამოყალიბდა პილოტური პროექტის „ალაზანი-ივრის სააუზო მართვის გეგმის სტრატეგიული გარემოსდაცვითი შეფასება“ ფა რგ ლე ბ შ ი და წარმოდგენილი იყო შემდეგი ექსპერტებით: ელინა ბაქრაძე (წყლისა და ნიადაგის ხარისხის საკითხები), ანა რუ ხ ა ძ ე (ბიომრავალფ ე რ ო ვ ნ ე ბ ასთან, ჰაბიტატებთა ნ და და ც უ ლ ტერიტორიებთა ნ და კ ა ვ შ ი რე ბ უ ლი საკითხები), ლე ლა სერებრიაკოვა (საზოგადოებრივი ჯანდაცვის საკითხები), გიორგი გულიაშვილი (ჰიდროლოგია და ბუნებრივი საფრთხეები), და ვ ი თ და რს ა ვ ე ლი ძ ე (სოციალურ-ეკონომიკური საკითხები), ირაკლი ქობულია (კულტურული მემკვიდრეობის საკითხები და GIS რუ ქ ე ბ ი ), აგრეთვე UNECE-ის ეროვნული კონსულტანტი ირმა მელიქიშვილი (გუნდის ლი დ ე რ ი და კლიმატის ცვლილებასთან და კ ა ვ შ ი რე ბ უ ლი საკითხების ექსპერტი). რუ კ ე ბ ი : სგშ ანგარიშში წარმოდგენილი თე მ ა ტ უ რი რუ კ ე ბ ი მომზადდა ირაკლი ქობულიას მიერ EUWI + პროგრამის მიერ მოწოდებული GIS მონაცემთა ბაზის საფუძველზე. ანგარიშში ასევე წარმოდგენილია ალაზანი-ივრის აუზის მართვის გეგმისთვის EUWI + პროგრამის (შედეგი 2-ის) ფა რგ ლე ბ შ ი REC Caucasus-ის (პროგრამის ქვეკონტრაქტორის) მიერ შემუშავებული რუ კ ე ბ ი . სგშ-ს პილოტური პროექტი განხორციელდა ალიშერ მამაჯანოვის მეთვალყურეობით, EUWI+ პროგრამის ლი დ ე რ ი UNECE- ის მხრიდან, ქრისტინე კიცლე რ ი ს და ალე ქ ს ა ნ დ რ ე ბელოკუროვის, UNECE და ელისო ბარნოვის, EUWI+ პროგრამის წარომადგენელი საქართველოში, და ხ მ ა რე ბ ი თ. პილოტურ პროექტს კოორდინაციას უწევდა GEO და მისი გუნდი, წარმოდგენილი ნინო მალაშხიას სახით. სგშ-ს პილოტური პროექტის ჯგუფი გამოხატავს მადლიერებას საქართველოს მთავრობის მიმართ, კერძოდ, გარემოს და ც ვ ი ს და სოფლის მეურნეობის სამინისტროსა და მისი გარემოსა და კლიმატის ცვლილების დე პ ა რტ ა მ ე ნ ტ ი ს ა და გარემოსდაცვითი შეფასების დე პ ა რტ ა მ ე ნ ტ ი ს მიმართ, ასევე, და ც უ ლი ტერიტორიების სააგენტოს და გარემოს ეროვნულ სააგენტოს, ეკონომიკის და მდგრადი განვითარების სამინისტროს, საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის და ცვის ეროვნულ სააგენტოს, სტატისტიკის ეროვნულ სამსახურის, და ა ვ ა დე ბ ა თა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის მიმართ საჭირო ინფორმაციის დროუ ლა დ მოწოდებისთვის და გაწეული მხარდაჭერისთვის. სგშ-ს პილოტური პროექტის ჯგუფი მადლიერებას გამოხატავს ასევე EUWI+ პროგრამის და REC Caucasus-ის მიმართ ნაყოფიერი თა ნ ა მ შ რომ ლობ ი ს თვ ი ს . ევროკავშირის მიერ და ფი ნ ა ნ ს ე ბ უ ლი პროგრამის „ევროკავშირის წყლის ინიციატივა პლუს აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებისთვის (EUWI+4EaP)“ განხორციელებაზე პასუხიმგებელია გაეროს ეკონომიკური კომისია ევროპისთვის (UNECE) ეკონომიკური თა ნ ა მ შ რომ ლობ ი ს და განვითარების ორგ ა ნ ი ზა ც ი ა ს თა ნ (OECD) ერთად, რომ ლებ ი ც პასუხისმგებელი არიან პროგრამის 1-ი შედეგის შესრულებაზე; მე-2 და მე-3 შედეგების შესრულებაზე კი პასუხისმგებლობა ეკისრება ევროკავშირის წევრი ქვეყნების კონსორციუმს, რომ ლის შემადგენლობაში შედიან ავსტრიის გარემოს სააგენტო (UBA, ავსტრია) - წამყვანი კოორდინატორი და წყლის საერთაშორისო ოფი ს ი (IOW, საფრანგეთი). „ალაზანი-ივრის სააუზო მართვის გეგმის სტრატეგიული გარემოსდაცვითი შეფასების სგშ ანგარიში“ მომზადდა ევროკავშირის ფი ნ ა ნ ს უ რი და ხ მ ა რე ბ ი თ EUWI+ პროგრამის კომპონენტის ფა რგ ლე ბ შ ი , რომ ე ლსა ც ხელმძღვანელობს UNECE. ანგარიშში გამოთქმული მოსაზრებები არ ასახავს ევროკავშირის ან აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნების მთავრობ ე ბ ი ს თვ ა ლს ა ზ რი ს ს . ეს დოკ უ მ ე ნ ტ ი და მასში შემავალი ნებისმიერი რუ კ ა არ გულისხმობს ზიანის მიყენებას ტერიტორიის სტატუსის ან სუვერენიტეტის, ნებისმიერი საერთაშორისო ტერიტორიისა და საზღვრების დე ლი მ ი ტ ა ც ი ი ს და ნებისმიერი ტერიტორიის, ქალაქის ან ტერიტორიის და ს ა ხ ე ლებისთვის. 2 სტრატეგიული გარემოსდაცვითი შეფასების (სგშ) პილოტური პროექტის მიზანი საქართველოს სგშ-ს განხორციელების სფეროში შედარებით მწირი გამოცდილება აქვს, განსაკუთრებით წყლის სექტორში. ამდენად, პრაქტიკაში სგშ-ს გამოყენების მიმართულებით აუცილებელია სგშ-ს სისტემაში ჩართული ძირითადი და ი ნ ტ ე რე ს ე ბ უ ლი მხარეების შესაძლებლობების გაძლიერება. აღნიშნულის გათვალისწინებით, საქართველოს გარემოს და ც ვ ი ს ა და სოფლის მეურნეობის სამინისტრომ, რომ ე ლიც წარმოადგენს წამყვან უწყებას სგშ-თა ნ და კ ა ვ შ ი რე ბ უ ლი კანონმდებლობის აღსრულებასა და ქვეყანაში სგშ ს პროცესის კოორდინირების - საკითხებში, 2019 წლის მაისში თხ ოვ ნ ი თ მიმართა გაეროს ევროპის ეკონომიკურ კომისიას (UNECE) აღმოეჩინა ტე ქნიკ ური და ხ მ ა რე ბ ა ალაზანი-ივრის სააუზო მართვის გეგმის პროექტის პილოტური სგშ-ს განხორციელებაში „წყლის ინიციატივა პლუსი აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებისთვის“ (EUWI+) პროგრამის ფა რგ ლე ბ შ ი . სგშ-ს პილოტური პროექტის მიზანია საქართველოში სტრატეგიული გარემოსდაცვითი შეფასების გამოცდილების და ექსპერტიზის გაძლიერება მდინარეთა სააუზო მართვის კონტექსტში. პროექტის ფა რგ ლე ბ შ ი განხორციელდა ალაზანი-ივრის მდინარეთა აუზის მართვის გეგმის პროექტის სტრატეგიული გარემოსდაცვითი შეფასების (სგშ) სკოუპინგის და სგშ-ს ანგარიშების მომზადება. პროგრამა „წყლის ინიციატივა პლუსი აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებისთვის“ (EUWI+) ევროკავშირის მიერ და ფი ნ ა ნ ს ე ბ უ ლი „წყლის ინიციატივა პლუსი აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებისთვის“ (EUWI+) პროგრამის მიზანს წარმოადგენს აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნების კანონმდებლობის და ა ხ ლოე ბ ა წყლის რე ს უ რს ე ბ ი ს , განსაკუთრებით ტრა ნსს ა სა ზღვრო მდინარეების მართვასთან, და კ ა ვ შ ი რე ბ უ ლ ევროკავშირის კანონმდებლობასთან. პროგრამის მიზანია აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში წყლის რე ს უ რს ე ბ ი ს მართვის გაუმჯობესება ევროკავშირის წყლის ჩარჩო დი რე ქ ტ ი ვ ი ს (WFD) შესაბამისად. საქართველოში EUWI+ პროგრამის ერთ-ერთ კონკრეტულ მიზანს ევროკავშირის წყლის ჩარჩო დი რე ქ ტ ი ვ ი ს შესაბამისი მდინარეთა სააუზო მართვის გეგმების მომზადება წარმოადგენს. კერძოდ, პროგრამა მხარს უჭერს ალაზანი- ივრისა და ხრამი-დე ბ ე და ს სააუზო მართვის გეგმების შემუშავების პროცესს. 3 შინაარსი არატექნიკური რე ზი უ მ ე .............................................................................................................................. 8 1. არსებული მდგომარეობა ................................................................................................................................ 23 1.1. საქართველოში სტრატეგიული გარემოსდაცვითი შეფასების კანონმდებლობის მოკლე მიმოხილვა ..... 23 1.2. ალაზანი-ივრის სააუზო მართვის გეგმის პროექტის სგშ ....................................................................... 24 1.2.1. სგშ-ს პილოტური პროექტის მოკლე მიმოხილვა ................................................................................ 24 1.2.2. სირთულეები სგშ-ს პილოტური პროექტის განხორციელების პროცესში ........................................... 25 1.3. სგშ-ს ანგარიშის მიზანი ....................................................................................................................... 25 1.4. ინფორმაცია და მ გ ე გ მ ა ვ ი ორგ ა ნ ოს შესახებ .......................................................................................... 26 2. ალაზანი-ივრის სააუზო მართვის გეგმის მიმოხილვა ................................................................................. 27 2.1. ალაზანი-ივრის სააუზო მართვის გეგმის პროექტის შინაარსი ............................................................ 27 2.1.1. ალაზანი-ივრის სააუზო მართვის გეგმის გარემოსდაცვითი მიზნები ........................................... 28 2.1.2. ღონ ი ს ძ ი ე ბ ე ბ ი ს პროგრამა .............................................................................................................. 32 2.1.3. ალაზანი-ივრის სააუზო მართვის გეგმის განხორციელებაზე პასუხისმგებელი უწყებები .......... 36 2.2. სტრატეგიულ დოკ უ მ ე ნ ტ შ ი გათვალისწინებული შესაძლო ალტერნატიული ღონ ი ს ძ ი ე ბ ე ბ ი ...................... 36 2.3. სტრატეგიული დოკ უ მ ე ნ ტ ი ს სხვა სტრატეგიულ დოკ უ მ ე ნ ტ ე ბ თა ნ კავშირი .............................................. 36 3. არსებული გარემოსა და ჯანმრთელობის მდგომარეობის შეფასება ............................................................. 37 3.1. ალაზანი-ივრის აუზის მიმოხილვა ......................................................................................................... 38 3.2. წყლის რე ს უ რს ე ბ ი .................................................................................................................................... 40 3.2.1. ზედაპირული წყლის რე ს უ რს ი ........................................................................................................... 40 3.2.2. მიწისქვეშა წყლების რე ს უ რს ე ბ ი ................................................................................................... 42 3.2.3. ზედაპირული წყლის ხარისხი ........................................................................................................... 42 3.2.4. წყლის რე ს უ რს ე ბ ი ს მომხმარებლები ............................................................................................... 43 3.2.5. სარწყავი სისტემები ...................................................................................................................... 44 3.2.6. წყალსაცავები და ჰესები ............................................................................................................... 44 3.3. ბუნებრივი საფრთხეები ......................................................................................................................... 45 3.4. ნიადაგი .................................................................................................................................................. 48 3.4.1. ნიადაგის და ბ ი ნ ძ უ რე ბ ა .................................................................................................................