SIBELIUS HAPPENING ZO 16.03.08 11.30 > 21.30 UUR een samenwerking van deSingel en deFilharmonie genieten de steun van de Vlaamse Gemeenschap, de stad en de provincie Antwerpen sponsors van deSingel zijn sponsors van deFilharmonie zijn de Sibelius Happening wordt gesteund door het Fins Cultureel Instituut deSingel internationale Kunstcampus Desguinlei 25 B-2018 Antwerpen T +32 (0)3 248 28 28 [email protected] www.desingel.be aanvang 11.30 uur vermoedelijk einde 21.30 uur alle concerten Blauwe Zaal teksten programmaboek Tom Janssens coördinatie programmaboek deSingel vertaling liedteksten deSingel, Lisette Keustermans gelieve uw GSM uit te schakelen! Cd’s Bij elk concert worden cd’s te koop aangeboden door ’t KLAverVIER, Kasteeldreef 6, Schilde, 03 384 29 70 www.tklavervier.be Op twee locaties kunt u doorlopend iets drinken: de Foyer en de Vestiaire. Op twee locaties kunt u iets eten: Foyer doorlopend open van 11.00 uur tot 22.00 uur > van 12.00 uur tot 14.00 uur broodjes, soep, slaatjes, diverse dranken > van 19.00 uur tot 20.30 uur broodjes, soep, diverse dranken Refter Conservatorium (self service restaurant) > van 12.00 uur tot 14.00 uur lasagne met salade, diverse dranken 11.30 uur Blauwe Zaal 16.1 uur Blauwe Zaal DEFILHARMONIE olv. JORMA PANULA TEMPERA StRING QUARTET MIKHAIL OVRUTSKY viool Strijkkwartet in Es, JS18 18’ Finlandia, opus 26 9’ > Allegro 6 Humoresques > Andante molto voor viool en orkest, opus 87 en 89 21’ > Scherzo. Allegretto Pohjola’s dochter, opus 9 13’ > Vivace Strijkkwartet in d, opus 6, ‘Voces intimae’ 30’ 12.20 uur pauze > Andante - Allegro molto moderato > Vivace 13.30 uur Blauwe Zaal > Adagio di molto StUDENTEN PIANOKLAS CONSERVATORIUM > Allegretto (ma pesante) ANTWERPEN (voorbereid door Levente Kende) > Allegro YANNA PENSON piano Sonatine, opus 67 nr 1 6’ 17.1 uur pauze YANNIck VAN DE VELDE piano 18.00 uur Blauwe Zaal Sonatine, opus 67 nr 3 6’ PEkkA KUUSISTO & THE LUOMU PLAYERS ANNA GASBAROVA piano Finse volksmuziek Stukken, opus 7 11’ nr 1 Wanneeer de lijsterbes in bloei staat 19.10 uur pauze nr 2 De eenzame den nr 3 De espenboom 20.30 uur Blauwe Zaal nr 4 De berk DEFILHARMONIE olv. JORMA PANULA nr 5 De spar HENDRIckjE VAN KERckHOVE sopraan StEPHANIE PROOT piano Luonnotar, opus 70 9’ Kyllikki, opus 1 11’ Symfonie nr 7 in C, opus 10 23’ Tapiola, opus 112 18’ 1.00 uur pauze 1.1 uur Blauwe Zaal PEkkA KUUSISTO viool TOMAS DjUPSJÖBAckA cello HEINI KÄRkkÄINEN piano Waterdruppels 1’ Danses champêtres, opus 106 19’ Pianotrio in C, ‘Loviisa’ 16’ > Allegro > Andante > Lento - Allegro con brio Jean Sibelius in 1939 Romance, opus 78 nr 2 3’ Mazurka, opus 81 nr 1 2’ Rondino, opus 81 nr 2 2’ INHOUDSTAFEL 1.10 uur pauze 20 x Jean Sibelius .................................................................................6 Eén emmer en veel druppels water .............................28 [Sibelius en de kamermuziek] Sibelius, de langzame man ........................................................8 1.30 uur Blauwe Zaal Pianotrio in C, ‘Loviisa’ TOVE ÅMAN sopraan Niet realistisch, maar waarheidsgetrouw ............11 Strijkkwartet in Es HEINI KÄRkkÄINEN piano [Sibelius en het Finse nationalisme] Strijkkwartet in d, opus 56, ‘Voces Intimae’ Finlandia, opus 26 Lastu lainehilla, opus 17 nr 7 (I. Calamnius) Geen details, maar gestiek Kaiutar, opus 72 nr (L. Kyösti) Thema zonder variaties .............................................................15 [Sibelius en het lied] ................................................................................31 Men min fågel märks dock icke, opus 36 nr 2 [Sibelius en de ‘Kalevala’] Niet zoals de wereld (J.L. Runeberg) Luonnotar, opus 70 [Sibelius en de symfonie] ..................................................................34 Säv,säv susa, opus 36 nr (G. Fröding) Pohjola’s dochter, opus 49 Våren flyktar hastigt, opus 13 nr (J.L. Runeberg) Symfonie nr 7 in C, opus 105 De wildernis buiten ons ..............................................................18 Demanten på marssnön, opus 36 nr 6 (J.J. Wecksell) Liedteksten .............................................................................................40 Vilse, opus 17 nr (K.A. Tavaststjerna) [Sibelius en het symfonisch gedicht] Den första kyssen, opus 37 nr 1 (J.L. Runeberg) Tapiola, opus 112 Biografieën uitvoerders ...........................................................44 Vervlogen dromen [Sibelius en de viool] ...................... 22 Bezettingslijst deFilharmonie ...........................................45 16.00 uur pauze Humoresques, opus 87 & 89 De vrucht van vrije uurtjes ....................................................25 [Sibelius en de piano] 20 X JEAN SIBELIUS Over Jean Sibelius doen vele verhaaltjes de ronde. 8/ … werd een nationale beroemdheid in 1892, toen hij Jammer genoeg zijn sommige daarvan niet altijd met zijn vocale symfonie ‘Kullervo’ een verhaal uit de even accuraat. Schud alle vooroordelen over deze ‘Kalevala’ verklankte. Sibelius nam zich daarna voor om ‘postromantische nationalist’ uit het hoofd en verfris net als Wagner opera’s te schrijven, gebaseerd op de uw geheugen: twintig dingen die u moet weten over de nationale mythologie. De operaschetsen belandden in ‘grand old man’ van de Finse muziek. de kast, maar Sibelius vond in het symfonisch gedicht de ideale muziekvorm om die plannen vooralsnog te verwezenlijken. JEAN SIBELIUS... 9/ … was niet ongevoelig voor de ‘russificatie’-politiek die Rusland sinds 1898 doorvoerde. Sibelius componeerde 1/ … werd geboren in 1865 in Hämeenlinna als zoon van in 1899 met ‘Finlandia’ (oorspronkelijke titel: ‘Finland een musicerende arts, die drie jaar na de geboorte van ontwaakt’) een iconisch werk dat de glorieuze toekomst zijn zoon stierf. Sibelius groeide met zijn broer en zus van de nog onbestaande staat verbeeldt. Het werk werd op in het huis van zijn grootmoeder, waar regelmatig een hit in het buitenland, maar werd in eigen land door de gemusiceerd werd. Russische tsaar verboden. 2/ … was Zweedstalig opgevoed maar studeerde aan een 10/ … brak aan het begin van de twintigste eeuw door progressief ingesteld, Finstalig gymnasium. Daar leerde in Duitsland, dankzij uitgeverij Breitkopf & Härtel, die zijn hij de toenmalige politieke realiteit kennen van Finland, werk wereldwijd verspreidde. Sibelius, die bijzonder een door de Zweedse cultuur gedomineerd Russisch ambitieus was, verruilde het symfonisch gedicht voor het grootvorstendom. meer prestigieuze symfoniegenre. 3/ … kreeg zijn eerste vioollessen van Gustaf 11/ … kreeg verschillende aanbiedingen om in het Levander, een plaatselijke muzikant. In 1879 brak hij buitenland te doceren, maar wilde Finland niet verlaten. zijn elleboog en ontwikkelde daardoor een bijzondere Ondanks het geven van privélessen zou Sibelius nooit boogtechniek. Als gevolg van deze fractuur én van een school stichten of een generatie componisten een bevende rechterhand (het resultaat van zijn onderwijzen. Hierdoor zou zijn invloed op de verdere overmatig alcoholverbruik) zou Sibelius zijn ambitie om muziekgeschiedenis eerder beperkt blijven. concertviolist te worden later opgeven. 12/ … ontdekte omstreeks 1905 de toenmalige avant- / … verdiepte zich in muziektheoretische geschriften gardistische muziek en was helemaal ondersteboven en leerde zichzelf zo componeren. Toen hij in 1885 van de muziek van Debussy, Dukas en Schönberg, zijn rechtenstudies opgaf en zich inschreef aan het wiens werken hij met geestdrift bestudeerde. Met zijn muziekinstituut van Helsinki, kreeg hij les van Martin Vierde Symfonie, gebaseerd op het gecontesteerde Wegelius, die zich verbaasde over Sibelius’ originele, tritonusinterval, schreef hij in 1911 zijn modernste maar uiterst gebrekkige schriftuur. compositie. De symfonie werd lauw onthaald en Sibelius, die zichzelf als een vernieuwer zag, tuimelde in een Sibelius op de veranda van zijn Villa Ainola in Järvenpäa bij Helsinki, 1907 © AKG Berlijn / … werd in 1889 door Wegelius naar Berlijn gestuurd artistieke crisis. om zijn schrijfstijl bij te sturen. Hij kreeg les van Albert 16/ … zou tijdens zijn leven bijzonder populair worden muziekgeschiedenissen bleven zijn naam hardnekkig Becker, die Sibelius een jaar lang contrapuntoefeningen 13/ … keek enorm op naar het moderne Duitse in Angelsaksische landen. In 1905 werd hij uitgenodigd en verkeerdelijk associëren met begrippen als liet schrijven. Sibelius leerde in Berlijn het grote orkest- en muziekleven. Dat zijn naam daar vooral geassocieerd om in Londen eigen werk te dirigeren, in 1914 bezocht ‘postromantiek’ en ‘nationalisme’. operarepertoire kennen en maakte er kennis met andere werd met nationalistische symfonische gedichten en hij de Verenigde Staten. Zijn laatste werk, het Scandinavische kunstenaars zoals August Strindberg en salonachtige evergreens (zoals de ‘Valse triste’) stoorde symfonisch gedicht ‘Tapiola’, ging in 1926 in New York in 19/ … wordt pas sinds de jaren 1980 opnieuw ernstig Edvard Munch. hem mateloos. Hij was dan ook niet te spreken over wereldpremière. genomen. De muziekwetenschap erkent pas recent zijn zijn Duitse biograaf Walter Niemann, die hem in 1917 als innovatieve muziektaal. Karakteristieken die voordien 6/ … ontmoette in 1890 zijn toekomstige vrouw Aino ‘Heimatkünstler’ portretteerde. 17/ … besloot in 1931 er het zwijgen toe te doen en zich bekritiseerd werden door het modernisme blijken vanop Järnefelt, die uit een progressieve, Fins-nationalistische terug te trekken in zijn Villa Ainola. Sibelius componeerde afstand bekeken bijzonder visionair te zijn. Actuele familie stamde. Via zijn schoonfamilie