COVERSTORY RECENSIE Women Make Film Veertien uur flm kijken, daar tekent niet iedereen voor. referenties, de sluimerende pedanterie nog net kan vermiden. De hypnotiserende, onderdom- Maar een roadtrip met Tilda Swinton of Jane Fonda pelende woordenstroom gidst je door een wereld is een heel andere zaak. In Mark Cousins’ nieuwste waar actieflms, flmessays, documentaires, documentaire women make film: a new road movie animatieflms en tv-series op gelike voet staan. Het impressionisme van Germaine Dulac wordt er through cinema nemen zeven vrouwen je op sleep- afgewisseld met beelden van de zussen Lana en touw door dertien decennia flmgeschiedenis. Is het Lilly Wachowski. Lois Weber en Alice Guy-Blaché vertegenwoordigen de vroege cinema, terwil een inhaalbeweging, een nieuwe canon of een les in Ida Lupino de Amerikaanse studioflm voor zich neemt. Er is verrassend veel Belgische cinema met (beter) kijken? En bestaat er zoiets als een female gaze? flms van Chantal Akerman, Marion Hänsel en Fien – INGE COOLSAET Troch. Cousins heef ook duidelik een boontje voor het werk van de Oekraïense cineast Kira Muratova, In zin manifest over flmessays schreef de Ierse van wie de flms in de Sovjet-Unie gecensureerd cineast Mark Cousins: “A fction flm is a bubble. An werden. De fascinerende openingsscène van haar essay flm bursts it.” Liet hi met zin vorige epische Brief Encounters (1967) zet de toon voor Cousins’ essay The Story of Film: An Odyssey uit 2011 de bub- veertien uur lange ontdekkingstocht. Hi bewon- bel van de Hollywoodonderonsjes barsten door dert onder meer de subtiele complexiteit waarmee alle flmregisters open te trekken, dan sloopt hi nu ze in The Asthenic Syndrome (1989) de sociale malai- het mannenbastion. In women make film komen se van de Russische samenleving in beeld brengt. alleen flms van vrouwelike regisseurs aan bod. Naast grote thema’s zoals seks, dood en In dat afgebakende flmuniversum rigt Cousins arbeid graait hi in de klassieke gereedschapskist honderden zorgvuldig uitgekozen clips aaneen, van de flmmaker. Hoe worden tracking shots met fragmenten uit de vroege cinema over Holly- uitgevoerd? Hoe introduceer je een personage? woodkrakers tot obscure Oost-Europese flms. Hi Wat is een close-up? Tidens deze hoofdstukken is stelt zin lens op scherp en schaaf, met zin zeven- de pedagogische ondertoon van zin werk het voel- koppige vrouwelike vertellersteam, opnieuw onze baarst. Het resultaat is dan een doe-het-zelfpakket flmkennis bi. voor flmstudenten. Maar Cousins is een cinefel De veertig thematische hoofdstukken zin pur sang, en zin andere hoofdstukken graven die- gestofeerd met ontelbare flmparels. Dat maakt per. Zo staat hi ook graag stil bi wat een regisseur van women make film een indrukwekkend staaltje liever niet toont en pluist hi het precieze moment research, een geslaagd huwelik tussen knap cata- uit waarop een flm in stroomversnelling raakt. logiseringswerk en Cousins’ grenzeloze liefde voor De schatten die hi daarvoor bovenhaalt, verraden flm. Dat Leni Riefenstahls sequentie met lange- het enorme plezier dat Cousins zelf bi het kiken afstandlopers uit Olympia (1939) aan bod komt in ervaart. Het zin snapshots van puur cinefel genot een hoofdstuk over kadrering, is bina vanzelfspre- die hi met zin collega-flmliefebbers wil delen. kend. Maar dat hi een shot van een paar tellen van Zin roadmoviestructuur is dan ook een excuus een kat die een drukke baan oversteekt (uit The om veertien uur lang honderduit over cinema te Hurt Locker, Kathryn Bigelow, 2008) toevoegt aan mogen babbelen. Zo doen sommige overgangen een hoofdstuk over geloofwaardigheid, getuigt denken aan het ratelende relaas van een achtjarige van Cousins’ olifantengeheugen. die koste wat het kost zin boeiende schooldag wil Met een achtergrond in de Britse televisie- vertellen. In zin geestdrifige enthousiasme weet wereld weet hi zin geweldige flmkennis in te hi niet meer waar te beginnen. En dan dit! En toen delen in hapklare episodes van zestig minuten. Zo dat! En! En! Een stortvloed aan korte, krachtige treedt zin nieuwe documentaire in de voetsporen momenten komt op je af. Diezelfde onstuimige van The Story of Film: An Odyssey. In women make flmpassie leidt ook tot een selectie flmclips film wisselt Cousins bestaande fragmenten af met waarvan de kwaliteit soms te wensen overlaat. Dat door hem geflmde beelden van lange autoritten. is het geval bi zeldzame flms of versleten stille Aan het stuur of in de passagiersstoel zitten Tilda cinema die Cousins uit diverse archieven opvist, Swinton, Adjoa Andoh, Thandie Newton, Kerry Fox, waarvan de waarde nog steeds onderschat wordt Sharmila Tagore, Debra Winger en Jane Fonda, voor en die bigevolg (nog) niet gerestaureerd werden. wie Cousins een lyrische voice-over schreef. De ra- Kiker en cineast bedekken zulke manke- dicaal vrie, punkachtige persona van de flmmaker menten graag met de mantel der flmliefde. schemert door, waardoor zin tekst, doorspekt met Ondergewaardeerde auteurs hun plek onder alliteraties, fraaie metaforen en flmhistorische de zon gunnen is tenslotte de opzet van de 12 filmmagie juli-augustus 2020 documentaire. Die likt de raad van Robert Bresson is sereen, maar soms moet er versneld worden. Omdat je als toeschouwer eigenlik te volgen: “Maak zichtbaar wat, zonder jou, wellicht weleens langer bi een bepaald flmfragment wil bliven, moet de vrouw in de wagen de nooit gezien zou worden.” women make film wil roadtrip gaande houden. Dat past bi Cousins' rol van onverbeterlike nomade. Reizen, niet exhaustief zin, geen vrouwelike flmvademe- of verplaatsing, vormt de overduidelike rode draad in zin werk. Met I Am Belfast (2015) cum opstellen of niet de female gaze analyseren. en Stockholm, My Love (2016) zoomt hi in op steden. Voor What Is This Film Called Love? Cousins belicht alleen de rikdom aan flms die (2012), Here Be Dragons (2013) en 6 Desires: DH Lawrence and Sardinia (2014) bezoekt hi vrouwen te bieden hebben. Er is geen uniformiteit. respectievelik Mexico, Albanië en Sardinië. Hi dwaalt en verdwaalt, maar Cousins heef Er is geen universele methode. Te midden van steeds twee missies: kritische vragen stellen en schoonheid appreciëren. Als een faneur zoveel diversiteit wordt het gender van de auteur verkent hi het scherm zoals hi zich door de wereld beweegt. In 2009, en later opnieuw haast irrelevant. in 2011, organiseert hi met partner in crime Tilda Swinton een rondreizend flmfestival. Elke episode sluit op dezelfde manier af. Door de Schotse Highlands trekt hi samen met een handvol cinefele pelgrims en een Na de conclusie geef Cousins nog een flmclip of paar touwen een tientonner vooruit. De bioscoop op wielen, The Screen Machine, is een twee mee. One for the road, hi kan het niet laten. metafoor zoals hi ze graag gebruikt die zegt: hou je van flm, zet je schouders eronder! Zin benadering is aanstekelik en de afeveringen Tidens de internationale lockdowns knutselde de cineast, zonder script, 40 Days zin verslavend. Daar zitten de vertelstemmen to Learn Film in elkaar. Daarin keert hetzelfde recept, even simpel als didactisch, terug: ook voor iets tussen. Na een paar afeveringen een overdaad aan flmclips, een zachte voice-over en een thematische onderverdeling. liken Tilda Swinton en Thandie Newton ook jouw Wie na de veertien uur van women make film nog steeds niet verzadigd is, kan op Vimeo eigen leven fuisterend te becommentariëren. In terecht voor het geïmproviseerde flmessay en een zwoel Iers accent. zin manifest zegt Cousins: “Commentary is to the essay flm, what dance is to the musical.” Het spel women make film is beschikbaar voor thuiskiken op blu-ray. Volgend jaar organiseert het tussen beeld en tekst wordt inderdaad minutieus Amsterdamse flmmuseum Eye bioscoopvertoningen van de reeks. Naar aanleiding van women gechoreografeerd. De sfeer vergelikt hi zelf met make film programmeert Eye nu alvast een zomer vol flms van vrouwelike cineasten. een nachtelike radiosessie. Iedereen slaapt, het is donker en je luistert in je bed naar de radio. De dj REGIE Mark Cousins; GB 2018; 14 uur; met Tilda Swinton, Adjoa Andoh, Jane Fonda; EXTRA’S: making-of, fuistert en het is alsof de tid stil staat. Het tempo Q&A met Mark Cousins en Barbara Kopple, Lorenza Mazzetti’s flm Together, trailer, boekje; dis. BFI juli-augustus 2020 filmmagie 13 COVERSTORY INTERVIEW MARK COUSINS Onwetendheid als raadgever Er is geen flm die niet door een vrouw zou kunnen worden gemaakt. Daarvan getuigt Zelfs een ambitieus project als women make women make film. De zomerblockbuster Wonder Woman 1984 van Patty Jenkins is dan film vergelijkt het werk van vrouwelijke wel uitgesteld naar september, vanaf eind juli verschinen op het grote scherm gerestau- cineasten met dat van mannelijke collega’s. reerde versies van Agnès Varda’s Le bonheur en Jane Campions The Piano. Hoe dan ook is Kira Miratova's enscenering is wellesiaans. er naast die flms nog zoveel meer te ontdekken. Mark Cousins en zin zeven vertelsters Bij Kinuyo Tanaka is die hitchcockiaans. gidsen ons in women make film vol passie langs de kronkelende wegen van de cineflie. Wat later gebruik je een quote van Jean-Luc Godard om een scène uit Céline Sciamma’s Je flms hebben door de opdeling in hoofdstukken wat weg van een cursus Bande de flles te beschrijven. Is er dan geen flmanalyse. Leg je eerst de grote lijnen vast en ga je dan per blok voorbeel- ontsnappen aan? den toekennen? Of is het omgekeerd en probeer je orde te scheppen in een m. cousins Waarom zou je willen ontsnappen aan chaotische collectie van favoriete flmmomenten? de cinema van Welles, Hitchcock of Godard? Film- mark cousins Voor mi komt structuur altid eerst. Ik schets de grote linen, de thema- taal is een gedeelde taal, gebruikt door iedereen tische hoofdstukken, en die vul ik vervolgens aan met voorbeelden. Meestal maak ik een die flms maakt of van flm houdt. Het is een soort listje met de conventionele manieren waarop het onderwerp aangepakt kan worden en samizdat (clandestiene Sovjetliteratuur, nvdr), een dan schrap ik die een voor een weg.