EAGRÁN 1 LÚNASA 2005 NUACHTLITIR CHILL CHOMÁIN Fáilte go dtí an chéad eagrán de Nuachtlitir Chomhar Dún Chaocháin Teo. Ins in eagrán seo tá cuir síos ar pharóiste Chill Chomáin, ar chúlra, ról agus gníomhaíochtaí an chomharchumainn agus ar Chúigear Ros Dumhach atá i bpríosúin i gCnoc na Seimre ón 29ú Meitheamh 05 mar gheall ar an seasamh a thóg said in aghaidh an chomhlachta ollmhór Shell i gcomhphairtíocht le Statoil agus Marathon atá i mbun togra Gháis na Coiribe a fhorbairt. Tá Micheál Ó Seighin, Cathaoirleach an chomharchumainn, mar dhuine den chúigear. Béimid ag coinneáil súil ghéar ar an togra seo sna míonna atá amach romhainn. Tá béim níos mó ná ariamh ar chúrsaí pleanála teanga agus céard atá i ndán don Ghaeilge amach anseo. Chuir an comharchumann iarratas ar thionscnamh pleanála teanga chuig an Roinn Gnóthaí Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta le anailís a dhéanamh ar staid na Gaeilge sa pharóiste agus le plean teanga a fhorbairt agus a chur i bhfeidhim bunaithe ar thorthaí na hanailíse sin. Ar ndóigh braitheann caomhnú, buanú agus leathnú na Gaeilge ar dea-thoil agus ar chomhoibriú an phobail áitiúil i bpáirtíocht le heagraisí éagsúla stáit agus fó- stáit. Mar a deireann an seanfhocal “Is ar scáth a chéile a mhaireann na daoine”. Welcome to the first edition of Comhar Dún Chaocháin Teo‟s Newsletter. This issue features a description of the parish of Cill Chomáin, the background, role and activities of the comharchumann and an open letter from the men known as the Rossport Five who are imprisoned in Cloverhill Prison since 29th June 05 because of the stand they took against the corporate giant Shell and its partners Statoil and Marathon, the developers of the Corrib Gas project. Micheál Ó Seighin, chairman of the comharchumann, is one of the five. We will be keeping a close eye on this project in the months ahead. * Nuachtlitir Áitiúil * A Community Newsletter * Guth an phobail ar mhaithe leis an bpobal * Provides a voice for the local community and an update on development issues San eagrán seo: In this issue Sonraí Teangmhála 2 Paróiste Chill Chomain 2 Comhar Dún Chaocháin Teo 3 Ról agus Gníomhaíochtaí 3.. Eolas agus Comhairle 10 Cúigear Ros Dumhach 11 Ábhar Spéise Eile 12 Foilsithe ag Comhar Dún Chaocháin Teo (i gcomhar le fo-choiste Ghlór na nGael 1 Coiste Bainistíochta an Chomharchumainn / PARÓISTE TUAITHE CHILL CHOMÁIN The Management Committee Tá paróiste Chill Chomáin suite tuairim is leath- bealaigh idir Bhaile an Chaisil agus Béal an Mhuirthead ar an gcósta thuaidh in iar-thuaisceart Cathaoirleach : Micheál Ó Seighin Condae Mhaigh Eo. Luíonn Cuan an Inbhir Mhóir Rúnaí : Seán Mac Aindriú ó thuaidh agus siar uaidh agus Bá Dhún na nGall soir ó thuaidh de. Roimh a roinneadh suas é sa Cisteoir : Máire Cáit Uí Mhurchú naoú gcéad déag bhí an paróiste ar cheann de na Na baill eile : Séamus Ó Murchú paróistí a ba mhó in Éirinn. Achar 22,055.34 heictéar atá ann inniú. Uinsíonn Mac Graith Micheál de Búrca Is ceantar fíorálainn Cill Chomáin a bhfuil an- éagsúlacht ag baint leis ó thaobh tírdhreacha de. Caitlín Uí Sheighin Tugann an iargúltacht agus an fhíántacht Micheál Ó Murchú pearsantacht faoi leith don áit. Tá an charraig tollta ag an bhfarraige ina cuanta beaga agus cinntíre, stácaí agus pluaiseanna, ag cruthú an tírdhreach ailt agus farraige is deise in Éirinn de GUTH AN PHOBAIL – YOUR VOICE réir barúil na saoi. Tá na hailt 255 méadar ag Barr na Binne Buí agus 304 méadar ag Glinsc. Ar feadh Má tá aon tuairimí agat ar ábhar an nuachtlitir seo an chósta tá tránna áilne sábháilte ag Port a‟ nó moltaí le haghaidh an chéad eagrán eile ba Chlóidh, An Rinn Rua agus ó dheas ón gCorrán bhreá linn cloisteáil uait. Déan teangmháil le Buí, áit a bhfuil an-chuid dumhaigh agus ceann de Treasa Ní Ghearraigh, na machair is sainiúla sa tír. Níos fuide isteach ón Comhar Dún Chaocháin Teo, gcósta tá réimse mór de bhratphortach, áit a An tSeanscoil, mbaintear móin don tine leis an eisleán. Ceathrú Thaidhg, Béal an Átha, The parish of Cill Chomáin is located Co. Mhaigh Eo approximately midway between Ballycastle and Belmullet on the north coast road (R314) in north Guthán 097 88082 west County Mayo. Broadhaven Bay lies to the Riomhphoist: [email protected] north and west and Donegal Bay to the north east. Before it was divided in the nineteenth century the We welcome your comments on the items covered parish was one of the largest in Ireland. Todays in this newsletter and any ideas you may have for boundary takes in 22,055.34 hectares. the next edition. Please contact Treasa Ní Ghearraigh, Cill Chomáin is an area of great physical beauty Comhar Dún Chaocháin Teo, and contrast. The remoteness and ruggedness of An tSeanscoil, the landscape give it a special character. The rock Ceathrú Thaidhg, has been carved by the sea into jagged headlands, Béal an Átha, seastacks and caves, creating what some writers Co. Mhaigh Eo have described as the most spectacular sea-cliff scenery in Ireland. These cliffs reach a height of Tel: 097 88082 255 metres at Barr na Binne Buí and 304 metres at Email: [email protected] Glinsc. Along the coast are beautiful unspoilt beaches at Port a‟ Chlóidh, An Rinn Rua and south of Corrán Buí, where there are numerous sand dunes and this area is considered one of the most important machair sites in Ireland. Further inland is an extensive tract of blanket bog where turf is harvested in the traditional manner for domestic fuel. 2 COMHAR DÚN CHAOCHÁIN TEO - CÚLRA An tSeanscoil Is comharchumann forbartha pobail Comhar Dún Tá Coiste na Seanscoile ag feidhmiú ó lár na Chaocháin Teo atá cláraithe le Clárlann na gCara- seachtódaí agus é mar aidhm aige ón tús an Chumann ón 28ú Márta 1995. Tá sé mar ráiteas t-Seanscoil a chóiriú agus a dheisiú chun feidhmiú aidhme aige oibriú go gníomhach ar shon forbairt mar ionad pobail. Le cuidiú airgeadú ón Roinn theangeolaíocha/chultúrtha, bhonneagartha, Ealaíon Oidhreachta, Gaeltachta & Oileáin (mar a oideachasúil agus shóisialta pharóiste Chill bhí sé ag an am) agus ón Roinn Leasa Shóisialaigh Chomáin agus acmhainní nadúrtha agus daonna a rinneadh go leor oibreacha feabhsúcháin uirthi - fhorbairt ar bhealach chomhtháite. Tá oifig córas séarachais agus uisce, teas lárnach, urlár úr, chláraithe na h-eagraíochta lonnaithe sa athchóiriú ar an tsean-séileáil, díon úr, leithris - tSeanscoil i gCeathrú Thaidhg. agus go deiridh cuireadh cistin agus seomra cultúrtha / traenála / taighde léi. Ionad il- Comhar Dún Chaocháin Teo, a community fheidhmeach atá ann inniú ina bhfuil Naíonra development co-op, was registered with the Dhún Chaocháin, Seirbhís Iar-scoile Dhún Registry of Friendly Societies on 28th March 1995. Chaocháin agus oifig Chomhar Dhún Chaocháin Its mission is to work in a proactive way to promote Teo lonnaithe - áis phobail ar fiú a bheith bródúil the linguistic/cultural, infrastructural, educational aisti. and social development of the parish of Cill Chomáin and to develop in an integrated way the From the mid-seventies the committee of Coiste na material and human resources of the area. The Seanscoile set themselves the task of repairing and registered office of the organisation is located in renovating the old school in Ceathrú Thaidhg to the Seanscoil, Ceathrú Thaidhg. serve as a community centre. With financial assistance from The Department of Arts, Heritage, RÓL AGUS GNÍOMHAÍOCHTAÍ / ROLE AND Gaeltacht and the Islands (as it was then known) ACTIVITIES and the Department of Social Welfare, many improvement works have been carried out Ó bunaíodh é i 1995 tá Comhar Dún Chaocháin including the installation of water and sewerage Teo ag forbairt réimse leathain tograí atá pobal- systems, central heating, a new roof, the renovation agus teanga-bhunaithe agus ag cuir seirbhísí agus of the old ceiling to its original form, new floors, áiseanna ar fáil do phobal Dhún Chaocháin. I toilet facilities and more recently the addition of a 2001 leathnaíodh amach ceantar feidhme na h- kitchen and cultural / training / research centre. eagraíochta agus anois tá sé ag freastal ar The Irish pre-school (Naíonra Dhún Chaocháin), the pharóiste Chill Chomáin. Tá go leor oibre déanta after-school service (Seirbhís Iar-scoile Dhún i gcaomhnú agus i gcur chun na Gaeilge i Chaocháin) and the office of Comhar Dún ngnéithe sainiúla de shaol agus de shaíocht an Chaocháin Teo are all located here. Today the phobail mar chúram leanaí, imeachtaí óige, cúrsaí former school serves as a multi-purpose facility of oiliúna, comharthaíocht, foilseacháin oidhreachta which the community can justifiably be proud. agus turasóireachta, féiltí arl. Since it was set up in 1995 Comhar Dún Chaocháin Teo has developed a wide range of community and language-based projects and provided services and amenities to the community of Dún Chaocháin. In 2001 the area served by the co-op was extended and it now includes the parish of Cill Chomáin. Much work has been undertaken in the preservation and promotion of the Irish language in various aspects of the everyday life of the community such as childcare, youth activity, training courses, signage, cultural and tourism publications, festivals etc. An tSeanscoil inniú (griangraf Pamela Ní Thaidhg) 3 Cúrsaí Oiliúna : Training Courses Forbartha Náisiúnta 2000 - 2006 tríd an gClár Comhdheiseanna do Chúram Leanaí de chuid na Le blianta beaga anuas eagraíodh cúrsaí éagsúla Roinne Dlí, Cirt, Comhionannais agus oiliúna mar shampla :- Sabháilteacht ar an Athchóirithe Dlí maraon le deontas reatha ó bhfarraige agus Radio VHF agus LRC d‟iascairí Údarás na Gaeltachta agus Bord Sláinte an áitiúla i gcomhar le BIM ; Treoraíocht mara agus Iarthair. Tá coiste Naíonra Ghleann na Muaidhe tuaithe i gcomhar le Institiúid Teicneolaíochta na ag tógáil ionad nua cúraim leanaí in aice an ionad Gaillimhe-Mhaigh Eo ; Treoraíocht sléibhe i pobail i láthair na h-uaire.