Een andere tijd, een andere aanpak! Een onderzoek naar de toekomst van de recreatieterreinen op de Utrechtse Heuvelrug Eindrapport Recreatieschap Utrechtse Heuvelrug, Vallei- en Kromme Rijngebied (UHVK) Kanaalweg 95B 3533 HH Utrecht Grontmij Nederland B.V. Houten, 1 novem ber 2010 Verantwoording Titel : Een andere tijd, een andere aanpak! Subtitel : Een onderzoek naar de toekomst van de recreatieterreinen op de Utrechtse Heuvelrug Projectnummer : 290033 Referentienummer : Revisie : Datum : 1 november 2010 Auteur(s) : T. Verver, R. Geritan, M. Coenen E-mail adres : Gecontroleerd door : S. Foeken Paraaf gecontroleerd : Goedgekeurd door : Paraaf goedgekeurd : Contact : De Molen 48 3994 DB Houten Postbus 119 3990 DC Houten T +31 30 634 47 00 F +31 30 637 94 15 www.grontmij.nl Pagina 2 van 56 Inhoudsopgave 1 Inleiding......................................................................................................................... 5 1.1 Aanleiding ..................................................................................................................... 5 1.2 Vraagstelling ................................................................................................................. 6 1.3 Werkwijze...................................................................................................................... 6 1.4 Projectgroep en klankbordgroep................................................................................... 7 1.5 Leeswijzer ..................................................................................................................... 7 2 De huidige situatie ........................................................................................................ 8 2.1 Inleiding......................................................................................................................... 8 2.2 Kennismaking met de recreatieterreinen ...................................................................... 8 2.2.1 Henschotermeer ........................................................................................................... 8 2.2.2 Kwintelooyen............................................................................................................... 10 2.2.3 Doornse Gat................................................................................................................ 11 2.2.4 Gravenbol.................................................................................................................... 13 2.3 Exploitatie: slechts beperkt ruimte voor verbetering................................................... 14 2.4 Beheer: spanning neemt steeds verder toe................................................................ 17 2.5 Conclusies................................................................................................................... 18 3 Wat vindt de markt van de terreinen?......................................................................... 19 3.1 Inleiding....................................................................................................................... 19 3.2 Trends en ontwikkelingen in recreatiegedrag............................................................. 19 3.3 Aanpak marktconsultatie............................................................................................. 20 3.4 Geconsulteerde (markt)partijen .................................................................................. 20 3.5 Resultaten van de marktconsultatie............................................................................ 23 3.6 Resultaten van gesprekken met landgoedeigenaren ................................................. 25 3.7 Resultaten van gesprekken met campingeigenaren .................................................. 25 3.8 Resultaten van gesprekken met andere recreatieschappen ...................................... 26 3.9 Resultaten van gesprekken met natuurbeherende instellingen.................................. 27 3.10 Resultaten van enquête onder Gebruikersplatform NPUH......................................... 28 3.11 Conclusies................................................................................................................... 29 4 De balans opmaken .................................................................................................... 31 5 Wat zijn mogelijke toekomstscenario’s? ..................................................................... 35 5.1 Inleiding....................................................................................................................... 35 5.2 Beschrijving van scenario’s......................................................................................... 35 5.3 Financiële consequenties: wat gaat het kosten?........................................................ 37 5.4 Maatschappelijke consequenties: wat levert het op? ................................................. 44 5.5 Organisatorische consequenties: Hoe regelen we het? ............................................. 45 5.6 Risico’s: aanvaardbaar of onaanvaardbaar?.............................................................. 47 5.7 Aandachtspunten ........................................................................................................ 48 6 Conclusies en advies .................................................................................................. 49 6.1 Samenvatting .............................................................................................................. 49 6.2 Conclusies................................................................................................................... 50 6.3 Advies ......................................................................................................................... 52 7 Hoe nu verder? ........................................................................................................... 55 7.1 Principebesluit............................................................................................................. 55 Pagina 3 van 56 Inhoudsopgave (vervolg) 7.2 Werken aan ontwikkelruimte....................................................................................... 55 7.3 Aanbesteding .............................................................................................................. 55 Pagina 4 van 56 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Recreatieschap Utrechtse Heuvelrug, Vallei- en Kromme Rijngebied (UHVK) is verantwoordelijk voor de publieke recreatieve voorzieningen op de Utrechtse Heuvelrug, in de Gelderse Vallei en het Kromme Rijngebied. Het Recreatieschap is een Gemeenschappelijke Regeling tussen de provincie Utrecht en elf gemeenten in het werkgebied: Amersfoort, Bunnik, De Bilt, Renswoude, Rhenen, Leusden, Utrechtse Heuvelrug, Veenendaal Woudenberg, Wijk bij Duurstede en Zeist. Doel van de Gemeenschappelijke Regelingen op het gebied van recreatie is om gezamenlijk zorg te dragen voor recreatievoorzieningen die een hele regio ten goede komen. Het bestuur van het Recreatieschap Utrechtse Heuvelrug, Vallei- en Kromme Rijngebied bezint zich op de toekomst en de kerntaken van het Recreatieschap. Hiervoor is het afgelopen jaar een kerntakendiscussie gevoerd. Aanleiding hiervoor is dat de begroting van het Recreatie- schap duurzaam uit evenwicht is. Hiervoor zijn twee redenen aan te wijzen. De reservering op de begroting voor projecten uit het beleidsplan ‘Groene wegen inslaan’ zal op termijn niet vol- doende zijn om de kapitaallasten en het onderhoud van de gerealiseerde projecten te financie- ren. Daarnaast zal vanaf 2013 de reserve voor de afkoopsom van de gemeente Utrecht opge- droogd zijn, waardoor bij gelijkblijvend beleid een dekkingstekort van circa € 90.000 per jaar gaat ontstaan. Daarbij komt dat de begroting op dit moment al kwetsbaar is en dat tegenvallers meteen leiden tot een extra beroep op de deelnemers. Het is de bedoeling om op basis van de kerntakendiscussie besluiten te nemen die leiden tot een duurzaam robuuste begroting. In 2009 is in brede zin een discussie gevoerd over welke taken behoren tot de kerntaken van het Recreatieschap. Uitkomst is dat het ontwikkelen en in stand houden van de routestructuren voor wandelen, fietsen, kanoën en ruitersport in ieder geval tot de kerntaken gerekend worden. Daarbij horen ook de routepunten en groene entrees in de vorm van de kleinere recreatieterrei- nen. Het Recreatieschap verzorgt echter ook de exploitatie en het beheer en onderhoud van de gro- tere recreatieterreinen Henschotermeer, Kwintelooyen, Doornse Gat en Gravenbol op de Utrechtse Heuvelrug. De terreinen worden verschillend gebruikt, variërend van zeer intensief tot extensief. Of ook het beheer en onderhoud en de exploitatie van deze terreinen tot de kernta- ken van het Recreatieschap moet blijven behoren, moet nader worden onderzocht. Hierbij moet nadrukkelijk worden gekeken naar de mogelijkheden voor kostenbesparingen en de betrokken- heid van het lokale toeristisch bedrijfsleven. Op basis van dit onderzoek kan het bestuur van het Recreatieschap een beslissing nemen over de te varen koers ten aanzien van de terreinen. Pagina 5 van 56 Inleiding 1.2 Vraagstelling Doel van het onderzoek is te komen tot een koers naar een financieel stabiele en perspectief- volle toekomst voor de recreatieterreinen van Recreatieschap Utrechtse Heuvelrug, Vallei- en Kromme Rijngebied. Binnen het onderzoek zal antwoord worden gegeven op de volgende vragen: • Hoe is het huidig functioneren en gebruik van de recreatieterreinen? • Hoe ziet de exploitatie