STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLBUDY DIAGNOZA SPOŁECZNA Dla gminy Kolbudy opracowała: Marta Jaskulska wrzesień 2010 A-BAN Adam Rodziewicz ul. Morenowe Wzgórze 26a/13 80-283 Gdańsk SPIS TREŚCI 1. Wstęp ………............................................................................................................ 3 2. Ogólna charakterystyka mieszkańców gminy ……….............................................. 3 3. Identyfikacja z gminą i wizerunek gminy ………..................................................... 14 4. Aktywność społeczna mieszkańców ………............................................................. 20 5. Powiązania funkcjonalne ………………………………………………………….. 30 6. Problemy w funkcjonowaniu gminy ……................................................................. 33 7. Poziom przestępczości w powiecie gdańskim …………………………………….. 52 8. Analiza SWOT poszczególnych miejscowości w gminie Kolbudy ……................. 53 9. Wizja rozwoju gminy ……….................................................................................... 62 10. Uwagi końcowe ………............................................................................................ 88 Bibliografia ………................................................................................................... 90 Aneks nr 1. Spis tablic ……….................................................................................. 92 Aneks nr 2. Spis rycin ………................................................................................... 93 2 1. Wstęp Celem opracowania była odpowiedź na pytania dotyczące charakterystyki mieszkańców gminy Kolbudy, ich aktywności, sposobu postrzegania problemów gminy, a także preferowanych kierunków jej rozwoju. Podstawą opracowania były badania przeprowadzone wśród mieszkańców gminy Kolbudy w maju 2010 roku. Badania przeprowadzone zostały przez Pracownię Realizacji Badań Socjologicznych Uniwersytetu Gdańskiego, jej pracownicy przygotowali także raport podsumowujący wyniki badań. Ich uzupełnieniem były badania prowadzone za pomocą Internetu (ankiety do pobrania ze strony www.kolbudy.pl) oraz analiza danych dotyczących frekwencji wyborczej, a także analiza treści dwóch publikacji: Biuletyn Informacyjny Rady i Urzędu Gminy w Kolbudach Nasza Gmina oraz Echo Pruszcza. Tygodnik lokalny dziennika Polska Dziennik Bałtycki. Ponadto, w opracowaniu wykorzystano informacje zawarte w planach odnowy poszczególnych sołectw oraz istniejących dokumentach strategicznych gminy. W opracowaniu wykorzystano materiały dostępne do dnia 30 czerwca 2010 roku (w związku z tym m.in. wykorzystano dane dotyczące frekwencji wyłącznie w I turze wyborów prezydenckich 2010). 2. Ogólna charakterystyka mieszkańców gminy Wyniki dotyczące czasu zamieszkania na terenie gminy wskazują, że jedynie co czwarta osoba (24, 7%) mieszkała tam od urodzenia, także co czwarta osoba mieszkała tam 5 lat lub krócej (27,2%). Największy odsetek osób osiedlających się na terenie gminy wystąpił w miejscowościach Otomin (10,7% mieszkańców mieszka tam od urodzenia), Jankowo i Kowale (8,5% mieszkańców mieszka tam od urodzenia). Zauważyć należy, że dwie ostatnie miejscowości prawie w połowie (46,7%) zamieszkiwane były przez osoby, które osiedliły się na terenie gminy Kolbudy nie wcześniej niż 5 lat temu. W przypadku pozostałych miejscowości jedna trzecia osób mieszkała tam od urodzenia (od 30,5% do 33,3%). Ponadto, w miejscowościach Kolbudy i Łapino zauważyć można było najniższy w gminie odsetek osób mieszkających tam 5 lat lub krócej (15,2%). Wyniki badań wskazują także na przestrzenne zróżnicowanie poziomu dochodów netto w gospodarstwach domowych. Dochody wyższe niż przeciętnie w gminie osiągali mieszkańcy Otomina, Kolbud, Łapina oraz Jankowa i Kowal. Z kolei wyższy odsetek osób 3 osiągających dochody poniżej minimum socjalnego widoczny był w Bąkowie, Bielkowie, Lublewie, Babimdole, Bielkówku, Buszkowach, Czapielsku, Lisewcu, Nowinach, Ostróżkach i Pręgowie. Ryc. 1. Okres zamieszkiwania na terenie gminy Kolbudy w zależności od miejsca zamieszkania w %. Źródło: opracowanie własne na podstawie badań przeprowadzonych przez Pracownię Realizacji Badań Socjologicznych Uniwersytetu Gdańskiego. Ryc. 2. Dochód netto przypadający na jednego członka gospodarstwa domowego w zależności od miejsca zamieszkania w %. 4 Źródło: opracowanie własne na podstawie badań przeprowadzonych przez Pracownię Realizacji Badań Socjologicznych Uniwersytetu Gdańskiego. Co piąty mieszkaniec gminy (22,4%) miekszał w gopodarstwie domowym, które osiągało dochody netto w przeliczeniu na członka gospodarstwa na poziomie minimum socjalnego lub niższe. Ponadto, 3,7% mieszkańców żyło w gospodarstwach domowych, które osiągały dochody netto w przeliczeniu na członka gospodarstwa na poziomie minimum biologicznego lub niższe. Świadczy to o stosunkowo dobrej sytuacji materialnej mieszkańców gminy jako całości – na poziomie Polski odstek osób życiących poniżej granicy ubóstwa szacowany jest na 60%1,2. Ryc. 3. Świadczenia przyznane w ramach zadań zleconych i zadań własnych z zakresu pomocy społecznej (bez względu na ich rodzaj, formę, liczbę oraz źródło finansowania) w latach 2007-2009. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Kolbudach. 1 W niektórych kategoriach społecznych, granica ubóstwa rozumiana jako suma osób żyjących poniżej minimum egzystencjalnego, socjalnego i relatywnej granicy ubóstwa (Ubóstwo w Polsce 2009, Główny Urząd Statystyczny, Łódź, 2010). 2 W grudniu 2009 roku minimum socjalne przypadające na 1 osobę wynosiło od 688,98 zł w gospodarstwie pracowniczym pięcioosobowym do 896,59 zł w jednoosobowym gospodarstwie emeryckim (Informacja o wysokości zmodyfikowanego minimum socjalnego w grudniu 2009 roku, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa, 2010). Z kolei minimum biologiczne (egzystencji) wynosiło w 2008 roku od 321,6 zł w dwuosobowym gospodarstwie emeryckim do 413,2 zł w jednoosobowym gospodarstwie pracowniczym (Badania nad poziomem i strukturą zmodyfikowanego minimum egzystencji w 2008 roku, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa, 2009). Odsetek osób żyjących w Polsce poniżej minimum biologicznego i socjalnego regularnie wzrastał. Poniżej minimum biologicznego żyło w 1996 roku 4,3% osób, w 2003 11,7%. Poniżej minimum socjalnego w 1996 roku żyło 46,7% osób, w 2001 57,0% (www.ipiss.com.pl). W 2009 roku liczbę osób żyjących poniżej minimum biologicznego oceniano na 5,7%, a minimum socjalnego 17,3%, przy czym dla obszarów wiejskich wskaźniki te wynosiły odpowiednio 9,2% i 26,1% (Ubóstwo w Polsce 2009, Główny Urząd Statystyczny, Łódź, 2010). 5 Porównanie liczby osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej wskazuje na stosunkowo stabilną sytuację gospodarstw domowych. Porównanie danych uzsyskanych z Gminnego Ośródka Pomocy Społecznej za lata 2007-2009 nie pozwala na wsazania żadnego trendu. Jednak warto zauważyć, że w roku 2009, uznanym za rok gwałtownego kryzysu gospodarczego, liczba osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej był nieznacznie wyższa niż w roku 2008 i nie przekroczyła liczby osób korzysatajacych z tych świadczeń w roku 2007. Podobnie przedstawia się sytuacja w przypadku osób korzystających z więcej niż jednego rodzaju pomocy społecznej. Liczba ta zmieniała się nieznacznie. Jednak stosunkowo stabilny pzoiom świadczeń pomocy społecznej może świadczyć także o tym, że są one przyznawane tej samej grupie osób, która ze względu na swoją sytuację materialną może być zagrożona wykluczeniem społecznym oraz zjawiskiem uzależnienia od świadczeń pomocy społecznej oraz dziedzeczeniem biedy. Ryc. 4. Korzystanie z pomocy społecznej zarówno z zadań własnych, jak i zleconych w latach 2007- 2009. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Kolbudach. 6 Ryc. 5. Korzystanie z więcej niż jednej formy pomocy w ramach zadań własnych gminy z zakresu pomocy społecznej w latach 2007-2009. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Kolbudach. W przypadku mieszkańcow gminy Kolbudy zaobserować można zależność pomiedzy osiąganym dochodem netto na każdego z członków gospodarstwa domowego a okresem zamieszkania na terenie gminy – wyższe dochody osiągały osoby krócej mieszkające na terenie gminy (okres zamieszkania do 15 lat). Ryc. 6. Dochód netto przypadający na jednego członka gospodarstwa domowego w zależności od okresu zamieszkania na terenie gminy w %. Źródło: opracowanie własne na podstawie badań przeprowadzonych przez Pracownię Realizacji Badań Socjologicznych Uniwersytetu Gdańskiego. Porównanie odsetka osób zameldowanych na terenie gminy wskazało, że był on najniższy na terenie miejscowości Otomin (60,0% osób zameldowanych na terenie gminy) 7 oraz Jankowo i Kolwale (80,0% osób zameldowanych na terenie gminy), a więc miejscowościach charakteryzujących się największym odsetkiem ludności napływowej. Najwyższy odsetek osób, które nie zameldowały się na terenie gminy Kolbudy występował wśród osób, które mieszkały na terenie gminy 5 lat lub krócej – obowiązku meldunkowego nie dopełnił co czwarty mieszkaniec z tej grupy (26,2%). Wysoki odsetek osób niezameldowanych występował także wśród osób, które zamieszkiwały gminę od 6 do 15 lat. Jest to niepokojące, gdyż są to osoby osiągające najwyższe dochody (w ponad 50% przypadków dochody w wysokości powyżej 1500 zł netto na członka gospodarstwa domowego), co oznacza, że wpływy z ich podatków nie były przekazywane do gminy Kolbudy, co z kolei przekładało się na niższy budżet i mniejsze możliwości inwestycyjne gminy. Ryc. 7. Zameldowanie na terenie gminy Kolbudy w zależności