Zał ącznik do Uchwały Nr XXI/153/16 Rady Miejskiej w Mo ńkach z dnia 13 czerwca 2016r. Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Mo ńki na lata 2016-2022 2016 1 SPIS TRE ŚCI WST ĘP………………………………………………………………………….………………………4 I. CZ ĘŚĆ WPROWADZAJ ĄCA …………………………………………….…………..……..…….5 1. STRUKTURA STRATEGII……………………………………...…………….…………….............5 2.WARUNKI ZEWN ĘTRZNE TWORZENIA STRATEGII, PODSTAWA PRAWNA, PODSTAWY STRATEGICZNO PROGRAMOWE..…………………………….…………………………………6 II. CZ ĘŚĆ DIAGNOSTYCZNO – ANALITYCZNA …………………………………………..…..16 1. POŁO ŻENIE, POWIERZCHNIA, PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY GMINY……...…………..16 2. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA……………………………………………………………..17 3. KOMUNIKACJA I TRANSPORT….………………………………………………………………23 4. SYTUACJA DEMOGRAFICZNA…....……………………………………………………………30 5. SYTUACJA GOSPODARCZA…….……………………………………………………………….32 6. PROBLEMY NA RYNKU PRACY…….……………………………………………………….…35 7. ZASOBY I WARUNKI MIESZKANIOWE…….………………………………………………….39 8. BEZDOMNO ŚĆ …………………………………………………………………………………….41 9. EDUKACJA……..……………………………………………………………………………….…42 10. KULTURA……..……………………………………………………………………………….…45 11. SPORT I REKREACJA……..…………………………………………………………………..…46 12. TURYSTYKA……………………………………………………………………………………..48 13. OCHRONA ZDROWIA……..………………………………………………………………….…49 14. BEZPIECZE ŃSTWO PUBLICZNE…...………………………………………………………….54 15. POMOC SPOŁECZNA…...……………………………………………………………………….55 16. SYTUACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH……………………………………………….…67 17. PROBLEMY UZALE ŻNIE Ń I PRZEMOCY W RODZINIE…...………………………………..71 18. SEKTOR POZARZ ĄDOWY...……………………………………………………………………75 19. PODSUMOWANIE DIAGNOZY……..…………………………………………………..………76 20. ANALIZA SWOT SYTUACJI SPOŁECZNEJ NA TERENIE GMINY…...…………………….78 III. CZ ĘŚĆ PROGRAMOWA …...………………………………………………………………….80 2 1. PROGNOZA ZMIAN W ZAKRESIE OBJ ĘTYM STRATEGI Ą………………………………….79 2. WIZJA, CELE STRATEGICZNE I OPERACYJNE, KIERUNKI DZIAŁANIA, CZAS REALIZACJI, RAMY FINANSOWE…...……………………………………………………………82 3. WDRO ŻENIE STRATEGII, MONITOROWANIE JEJ REALIZACJI…...…………………….…96 4. PROGRAMY I PROJEKTY…….……………………………………………………………….….97 IV. UWAGI KO ŃCOWE …....…………………………………………………………………….…98 SPIS TABEL………………………..……………………………………………………………….100 3 WST ĘP Utworzenie Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych gminy Mo ńki na lata 2016-2022 jest odpowiedzi ą na aktualn ą sytuacj ę społeczno-ekonomiczn ą jej mieszka ńców. Strategia stanowi szans ę na wypracowanie lepszych relacji pomi ędzy mieszka ńcami a instytucjami i organizacjami pozarz ądowymi. Dla ka żdej jednostki samorz ądu terytorialnego, strategia rozwi ązywania problemów społecznych jest istotnym dokumentem, który pomaga wdra żać i kontrolowa ć realizacj ę planów strategicznych. Umo żliwia równie ż dostosowanie funkcjonowania jednostek samorz ądu terytorialnego do zmian zachodz ących w najbli ższym otoczeniu. Dokument jest wynikiem prac na rzecz tematyki, jak ą jest problematyka społeczna. Wielko ść i ró żnorodno ść problemów społecznych uzale żniona jest od rozwoju cywilizacyjnego i zjawisk, jakie wraz z nim si ę pojawiaj ą. Niejednokrotnie zdarzenia incydentalne staj ą si ę istotnym problemem w środowisku lokalnym. W zwi ązku z tym do ka żdego zidentyfikowanego problemu oczekiwane jest odnalezienie odpowiedniego środka zaradczego. Dokument ten powinien słu żyć do wskazania konkretnych problemów danej społeczności i ustali ć wachlarz odpowiednich i realnych działa ń. Zgodnie z Ustaw ą z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej strategia w szczególno ści powinna zawiera ć nast ępuj ące zagadnienia: 1. Diagnoz ę sytuacji społecznej. 2. Prognoz ę zmian w zakresie obj ętym strategi ą. 3. Okre ślenie: • Celów strategicznych projektowanych zmian, • Kierunków niezb ędnych działa ń, • Sposobu realizacji strategii oraz jej ram finansowych, • Wska źników realizacji działa ń. Maj ąc, zatem powy ższe na uwadze powołano zarz ądzeniem Burmistrza zespół ds.aktualizacji Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Mo ńki na lata 2016 – 2022. W skład, którego weszły nast ępuj ące osoby: 1. Mariusz Popowski – przewodnicz ący Zespołu 2. Jolanta Średnicka – sekretarz Zespołu 3. Jadwiga Kilmuszko – członek Zespołu 4. El żbieta Falkowska – członek Zespołu 5. Agnieszka Czarniecka – członek Zespołu 6. Barbara Iwanicka – członek Zespołu 7. Sebastian Kulikowski – członek Zespołu 4 8. Danuta Godlewska – członek Zespołu 9. Patrycja Mikucka – członek Zespołu. Odbyły si ę 4 spotkania robocze z Zespołem oraz konsultacje z mieszka ńcami. Prace Zespołu zako ńczono 30.05.2016. W zwi ązku z tym, i ż Strategia stanowi materiał wyj ściowy do opracowania szczegółowych działa ń w zakresie szeroko rozumianej polityki społecznej to skuteczno ść wyznaczonych w niej celów uzale żniona jest zarówno od posiadanych i pozyskanych przez gmin ę środków finansowych, jak i aktywnej, zorganizowanej współpracy przedstawicieli administracji samorz ądowej, instytucji społecznych, w tym organizacji pozarz ądowych. Wła ścicielem dokumentu jest gmina, lecz to Burmistrz i Rada Miejska jest odpowiedzialna za realizacj ę strategii. Mieszka ńcy gminy pełni ą wa żną rol ę nie tylko autorów powstałych zapisów, ale równie ż aktywnych uczestników. Społeczno ść lokalna na ka żdym etapie ma mo żliwo ść tworzenia jej zapisów jak i wł ączania si ę w realizacj ę poszczególnych zada ń. Dokument ten ma charakter siedmioletni i jest zgodny z zało żeniami polityki społecznej dokumentów strategicznych przygotowanych na poziomie europejskim, ogólnopolskim i samorz ądowym. Daje podstaw ę do ubiegania si ę o środki m.in. z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. I. CZ ĘŚĆ WPROWADZAJ ĄCA 1. STRUKTURA STRATEGII Na wst ępie nale ży okre śli ć, z jakich cz ęś ci składa si ę Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Mo ńki. Pierwsza cz ęść została po świ ęcona organizacji strategii w tym uwarunkowa ń zewn ętrznych, prawnych i strategiczno – programowych. Druga cz ęść to informacje ogólne dotycz ące gminy, jej sytuacji społeczno – gospodarczej. Ta cz ęść została oparta na badaniu źródeł tzw. „zastanych”, czyli danych otrzymanych od podmiotów działaj ących w gminie. Umo żliwiło to identyfikacj ę mocnych i słabych stron, szans i zagro żeń lokalnego systemu polityki społecznej (SWOT). Diagnoza obejmuje nast ępuj ące obszary: • Infrastruktura techniczna, • Turystyka, • Komunikacja i transport, • Sport i rekreacja, • Demografia, • Ochrona zdrowia, • Gospodarka, • Bezpiecze ństwo publiczne, • Rynek pracy, • Pomoc społeczna, • Zasoby i warunki mieszkaniowe, • Sytuacja osób niepełnosprawnych, • Bezdomno ść , • Problemy uzale żnień i przemocy • Edukacja, w rodzinie, 5 • Kultura, • Działalno ść organizacji pozarz ądowych. Trzecia cz ęść , programowa okre śla najistotniejsze zało żenia polityki społecznej gminy na najbli ższe lata. S ą one zawarte wizji, celach strategicznych, celach operacyjnych i kierunkach działania. Okre ślono podmioty, które realizuj ą strategi ę i współdziałaj ą ze sob ą. Wskazano ramy finansowe strategii. Istotn ą kwesti ą, która równie ż jest w strategii to prognoza zmian oraz informacje, w jaki sposób b ędzie przebiegał proces jej wdro żenia oraz monitoringu. Poni ższa tabela prezentuje struktur ę Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Mo ńki. 6 Tabela 1. Struktura dokumentu strategii. II. Cz ęść diagnostyczno I. Cz ęść wprowadzaj ąca III. Cz ęść programowa analityczna Analiza danych zastanych tj.danych pozyskanych od podmiotów działaj ących w gminie b ądź obejmuj ących zasi ęgiem działania jej Informacje na temat mieszka ńców Wizja, cele strategiczne i organizacji strategii Analiza danych pozyskanych operacyjne, kierunki działa ń Uwarunkowania zewn ętrzne, od przedstawicieli Wdro żenie strategii, prawne i strategiczno – funkcjonuj ących w gminie monitorowanie jej realizacji programowe tworzenia placówek o światowych, Programy i projekty dokumentu reprezentantów środowiska lokalnego oraz identyfikacja mocnych i słabych stron oraz szans i zagro żeń lokalnego systemu polityki społecznej- analiza SWOT IV. Uwagi ko ńcowe 7 2. WARUNKI ZEWN ĘTRZNE TWORZENIA STRATEGII Podstawa prawna Konstytucja RP gwarantuje poszanowanie obywateli, ich praw osobistych, politycznych, ekonomicznych i socjalnych. Szczególną ochron ą Konstytucja RP obejmuje dobro rodziny. Preambuła Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku wprowadza poj ęcie zasady pomocniczo ści, jako ogólnej prawidłowo ści przy tworzeniu prawa w Polsce. Zgodnie z Konstytucj ą Rzeczypospolitej Polskiej wszyscy obywatele s ą równi wobec prawa, nikt nie mo że by ć dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. USTAWA Z 12 MARCA 2004 R. O POMOCY SPOŁECZNEJ Ustawa o pomocy społecznej okre śla: • Zadania w zakresie pomocy społecznej, • Rodzaje świadcze ń z pomocy społecznej oraz zasady i tryb ich udzielania, • Organizacj ę pomocy społecznej, • Zasady i tryb post ępowania kontrolnego w zakresie pomocy społecznej. Według ustawy, zgodnie z konstytucyjn ą zasad ą subsydiarno ści, pomoc społeczna jest instytucj ą polityki społecznej pa ństwa, maj ącą na celu umo żliwienie osobom i rodzinom przezwyci ęż anie trudnych sytuacji życiowych, których nie s ą one w stanie pokona ć, wykorzystuj ąc własne uprawnienia, zasoby i mo żliwo ści. Pomoc społeczn ą organizuj ą organy administracji rz ądowej i samorz ądowej współpracuj ąc w tym zakresie na zasadzie partnerstwa z organizacjami pozarz ądowymi, Ko ściołem Katolickim, innymi ko ściołami, zwi ązkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi. Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzaj ących do zaspokojenia niezb ędnych potrzeb i umo żliwia im życie w warunkach odpowiadaj