L-İ S E n'' 2 e d e b iy a t Prof, Dr. Mehmet KAPLAN İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi BİRİNCİ BASILIŞ [|[ivrE. h DEVLET KİTAPLARI MİLLÎ EĞİTİM BASIMEVİ — İSTANBUL 1977 "Her hakkı saklıdır ve M illî Eğitim Bakanlığına aittir. Kitabın nne tin, soru ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir surette alınıp yayınlanama: Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulunun 8/9/1977 gün ve 287 sayılı karan ile ders kitabı olarak kabul edilm iş,' Yayımlar ve Basılı Eği­ tim Malzemeleri Genel Müdüılü-jünün 3/9/1977 gün ve 10257 sayılı emri ile 350.000 adet bastırılmıştır. tÇİNDEKİLER Sayfa ÖNSÖZ . .• ................................................................. .... , B Ö L Ü M I HİKÂYE TARZINDA YAZILMIŞ ESERLER 1. İslâmiyet’ten önceki d e v i r ............................................................. 1 a. Orhun K ita b eleri........................................................................... 4 b. Ergenekon Efsanesi ................................................................. 7 c. Bir Budist Uygur hikâyesi; Hayvanlan öldürmenin Cezası 10 2. İslâmî devre ait h ik â y eler....................... .....................................13 a. öldükten Sonra D irilm e .............................................................13 b. Seyit Battal Gazi ve Ç ob a n ................................ ' ....................16 c. Mevlit’ten; Peygamber’in Tylirâcı...............................................20 d. Anadolu Halk Hikâyeleri: Âşık G a r ip .................................26 3. Avrupai d e v i r ........................................................ ........................... 31 a. Yeni Türk romancılığının başlangıcı..................................... 31 Namık Kemal; Intibah’t a n ........................................................33 Sami Paşazâde Sezai; Sergüzeşt’te n ..................................... 36 Recaizâde Mahmut Ekrem; Araba Sevdas/xiJ..n .... 40 , b. Servet-i Fünûn devri r o m a n ı ................................................... 43 Hâlit Ziya Uşakhgil; Aşk-ı Memnu’d a n .................................44 c. Cumhuriyet devri Türk romanı ...............................................48 Reşat Nuri Güntekin; Çalıkuşu’n d a n ..................................... 49 Yakup Kadri Karaosmanoğlu; Ankara’d an ............................ 51 Peyami Safa; Fatih-Harbiye’den ...............................................55 Abdülhak ginâsi Hisar: Fahim Bey ve Biz’den ...................58 Ahmet Hamdi Tanpınar: Huzur’dan . ................................. 60 ÎV EDEBİYAT LİSE II Sayfa BÖLÜM II TÜRK ŞİİRİ 1. İslâmiyet’ten önceki d e v ir ..................................................................65 2. İslâmî devir Türk ş iir i....................... ...............................................67 a. Kutadgu Bilig’den p a rça la r.........................................................67 b. Ahmet Yesevî . ........................................................................... 71 c. Anadolu tekke ş i i r i ............................................................. 73 Yunus E m r e .................................................................................... 74 Hacı Bayram V e li........................................................................... 76 Kaygusuz A b d a l ........................................................................... 80 ç. Saz Şairlerinden ö r n e k l e r .......................................... , • • • ^2 Karacaoğlan ............................................................. .... 83 d. Divan Ş iiri...................................................................... .... 85 Ahmet P a ş a .....................................................................................87 Ali Şîr N e v â î ................................................................................91 F u z u l i ..............................................................................................93 Bakî ..............................................................................................96 Nef’î .................................................................................................. 101 N a i l î .................................................................................................. 103 N â b î ............................ • ................................................ , 106 N e d i m ..............................................................................................109 Şeyh G a lip ........................................................................... .... 112 3. AVRUPAİ DEVİR A. Tanzimat D e v r i ................................................................................120 Namık Kemal: Murabba’dan kıt’a la r .......................................... 121 - Abdülhak Hâmit Tarhan: Makber’den ............................ .... 124 Recâîzâde Mahmut Ekrem: Şevki Y o k .......................................... 134 Muallim Naci: Köylü Kızlanmn Şarkısı’ndan ............................ 136 B. Servet-i Fünûn Ş iir i........................................................................... 138 Tevfik Fikret: Balıkçılar .... ' ............................................... 139 Ömr-i M uhayyel........................................................ 145 Cenap Sahabettin: Elhân-ı Ş itâ ........................................................ 147 Hüseyin Siret özsever: ölümünden S o n r a ................................. 150 İÇİNDEKİLER Sayfa C. II. Meşrutiyet devrinde Türk g i i r i ...............................................152 Ahmet Haşim: M erdiven................................................................. 153 D. Mehmet Âkif Ersoy; Çanakkale S a v a şı..................................... 156 E. Türkçülük C ereyan ı...........................................................................161 Mehmet Emin Yurdakul: Ey Türk U y a n ..................................... 161 Ziya Gökalp: T u r a n .............................................. ' ......................166 Ergenekon ............................................................ 169 Emin Bülent Serdaroğlu; K i n ........................................................176 F. Yahya Kemal Beyatlı: I t r î ............................................................ 178 G. Cumhuriyet D e v r i .......................................................................... 185 Faruk Nafiz Çamlıbel ve Beş H ececiler..................................... 185 Faruk Nafiz Çamlıbel; S a n a t ................................................... 186 Enis Behiç Koryürek; Millî N e ş id e ..........................................190 Halit Fahri Ozansoy: Eyüp S ırtında..........................................192 Orhan Seyfi Orhon: Anadolu T op ra ğı..........................................193 Yusuf Ziya Ortaç: R ü y a ................................................................. 195 Necip Fazıl Kısakürek: Z a m a n ................................................... 196 Ahmet Hamdi Tanpınar: Bursa’da Z a m a n .................................199 Arif Nihat Asya: B a y r a k ............................................................ 212 Orhan Veli Kanık: Güzel H ava la r.............................................. 214 Cahit Sıtkı Tarancı: Gün Eksilmesin Penceremden...................216 BÖLÜM III TİYATRO T Ü R Ü ............................................................................................. 221 Ahmet Vefik Paşa: Dekbazlık’t a n ................................................................. 223 Namık Kemal: Gülnihal’d e n ...........................................................................227 Abdülhak Hâmit Tarhan: Finten’d e n ........................................................230 Reşat Nuri Güntekin: Eski garkı’d a n ........................................................237 Necip Fazıl Kısakürek: Tohum’dan .............................................................241 B Ö L Ü M IV DENEME TÜRÜ 1. İslâmiyet’ten önceki devir Budizme ait Uygurca bir kitaptan: Ekinci U ygurlar...................249 VI EDEBİYAT LİSE II f Sayfa 2. İslâmî devir a. Komşu H a k k ı ................................................................................251 b. Mevlânâ Celâlettin Rûmî: îyi Bilgin .......... 253 3. Avrupai Devir Cevdet Paşa: Bir Tanzimat Paşası ve K o n a ğ ı............................ 255 Ahmet Vefik Paşa: T ü r k ..................................................................258 Ziya Paşa: Cumhuriyet İdaresi....................... ................................ 260 Namık Kemal: Düşünce H ü rriyeti............................................... 262 Ahmet Mithat Efendi: Çocuk ve Annesi...........................................264 Recâîzâde Ekrem: Büyükada’da Bir Sabah Vakti ...... 265 Muallim Naci: Konuşma . ............................................... 266 Hâlit Ziya Uşaklıgil: Hayalin V azifesi.......................................... 268 Cenap Sahabettin: Yoksul Ç ocu klar............................................... 270 Mehmet Rauf: Tevfik Fikret ve Arkadaşları............................ 271 Hüseyin Cahit Yalçın: Cenap Sahabettin......................................273 Yahya Kemal Beyatlı: Cevdet P a ş a ................................. .... 274 Peyami Safa: Modern Adam ü z e rin e ...........................................275 Ahmet Hamdi Tanpınar: A n k a ra ....................................................277 Mehmet Kaplan: E l ........................................................................... 279 SÖZLÜK ...................................................................... ...............................