1 MINISTERSTWO ŚRODOWISKA Zleceniodawca PAŃSTWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY Generalny Wykonawca Mapy Hydrogeologicznej Polski w skali 1 : 50 000 Państwowy Instytut Geologiczny, Oddział Geologii Morza 80 – 328 Gdańsk, ul. Kościerska 5 OBJAŚNIENIA DO MAPY HYDROGEOLOGICZNEJ POLSKI w skali 1: 50 000 Arkusz CHOJNICE (0164) Opracowała: DYREKTOR NACZELNY Państwowego Instytutu Geologicznego ................................................ mgr Ewa Prussak upr. geol. Nr 051124 Państwowy Instytut Geologiczny Redaktor arkusza: ........................................................ mgr inż. Maria Kreczko upr. geol. Nr V - 1191 Państwowy Instytut Geologiczny Sfinansowano ze środków NARODOWEGO FUNDUSZUOCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Praca wykonana na zamówienie Ministra Środowiska Copyright by PIG & MŚ, Warszawa 2000 2 Spis treści I. Wprowadzenie.......................................................................... 4 I.1. Charakterystyka terenu............................................................. 5 I.2. Zagospodarowanie terenu......................................................... 7 I.3 Wykorzystanie wód podziemnych............................................ 7 II. Klimat, wody powierzchniowe................................................. 8 III. Budowa geologiczna................................................................. 9 IV. Wody podziemne...................................................................... 10 IV.1 Użytkowe piętra wodonośne..................................................... 10 IV.2 Regionalizacja hydrogeologiczna............................................. 12 V. Jakość wód podziemnych......................................................... 17 VI. Zagrożenie i ochrona wód......................................................... 21 VII. Waloryzacja wód podziemnych................................................ 24 VIII. Literatura i wykorzystane materiały archiwalne....................... 26 Spis rycin w części tekstowej Ryc. 1. Położenie arkusza na tle podziałów regionalnych Ryc. 2. Podstawowe wartości statystyczne wybranych składników chemicznych wód podziemnych w utworach czwartorzędowych Ryc. 3. Diagramy wybranych składników wód podziemnych w utworach czwartorzędowych Ryc. 4. Położenie arkusza na tle obszarów chronionych Ryc. 5 Waloryzacja głównego poziomu wodonośnego, mapa w skali 1:100 000 Załączniki zamieszczone w części tekstowej Zał. 1. Mapa dokumentacyjna, mapa w skali 1:100 000 Zał. 2. Przekrój hydrogeologiczny I – I Zał. 3. Przekrój hydrogeologiczny II – II Zał. 4. Głębokość występowania głównego poziomu wodonośnego, mapa w skali 1:100 000 Zał. 5. Miąższość i przewodność głównego poziomu wodonośnego, mapa w skali 1:100 000 Zał. 6. Wybrane warstwy informacyjne – mapy w skali 1:200 000 3 Tabele dołączone do części tekstowej Tabela 1a. Reprezentatywne otwory studzienne Tabela 1b. Reprezentatywne studnie kopane Tabela 1d. Inne reprezentatywne punkty dokumentacyjne umieszczone na planszy głównej Tabela 2. Główne parametry jednostek hydrogeologicznych Tabela 3a. Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych wykonanych dla mapy – reprezentatywne otwory studzienne Tabela 4. Obiekty uciążliwe dla wód podziemnych Tabela A. Otwory studzienne pominięte na planszy głównej Tabela B. Inne punkty dokumentacyjne pominięte na planszy głównej Tabela C1. Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych – materiały archiwalne – reprezentatywne otwory studzienne Tabela C5. Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych – materiały archiwalne – otwory studzienne pominięte na planszy głównej Tablica 1. Mapa hydrogeologiczna Polski – plansza główna (materiał archiwalny PIG) Tablica 2. Mapa dokumentacyjna (materiał archiwalny PIG) Wersja cyfrowa mapy w GIS (materiał archiwalny PIG w zapisie elektronicznym) Arkusz Chojnice – Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000 (plik eksportowy MGE – mhp 0164 mpd) z podziałem na grupy warstw informacyjnych z dołączonym bankiem danych. 4 I. WPROWADZENIE Arkusz Chojnice (164) Mapy hydrogeologiczej Polski w skali 1:50 000 opracowany został w latach 1998–2000 w Państwowym Instytucie Geologicznym — Oddział Geologii Morza w Gdańsku, zgodnie z Instrukcją opracowania i komputerowej edycji Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000 wydaną przez Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie (1999 r). Graniczy z wykonywanymi obecnie arkuszami MhP Czersk (165) i Kamień (202). Interpretację warunków hydrogeologicznych z elementami ochrony środowiska wykonano w oparciu o materiały zebrane w: Regionalnym Banku Danych Hydrogeologicznych (RBDH-3 Gdańsk), w Wydziale Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy, archiwum Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie, w Urzędach Gmin Brusy, Chojnice, Czersk i Tuchola. Uzupełnieniem była wizja lokalna terenu przeprowadzona w 1999 roku, podczas której dokonano pomiarów zwierciadła wód podziemnych w studniach, zebrano informacje dotyczące wielkości poboru wody i jej jakości, pobrano próbki wody do badań fizyczno-chemicznych. Zwracano również uwagę na stan środowiska pod kątem występowania realnych i potencjalnych ognisk zanieczyszczeń, stanowiących zagrożenie dla wód podziemnych. Informacje o otworach z Banku Danych Hydrogeologicznych zweryfikowano z dokumentacjami hydrogeologicznymi. Lokalizację niektórych otworów zweryfikowano podczas wizji lokalnej terenu i podczas pobierania próbek wody do analiz fizyczno-chemicznych. Do opracowania mapy hydrogeologicznej zebrano następujące materiały dokumentacyjne : — wyniki 112 wierceń studziennych; — wyniki 40 wierceń badawczych; — wyniki 111 archiwalnych analiz chemicznych wód z otworów hydrogeologicznych. Informacje dotyczące otworów hydrogeologicznych i geologicznych zestawiono w Tabelach 1a, 1b, 1d, A, B. Wyniki archiwalnych analiz fizyczno-chemicznych wód podziemnych zestawiono w Tabelach C1, C5. Do oceny jakości wód podziemnych z wytypowanych 12 reprezentatywnych otworów hydrogeologicznych pobrano próbki wód do analiz chemicznych. Analizy zostały wykonane przez Centralne Laboratorium Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie. Wyniki przedstawiono w Tabeli 3a. Obiekty stanowiące potencjalne zagrożenie dla wód podziemnych scharakteryzowano w Tabeli 4. 5 Wszystkie otwory przedstawiono na mapie dokumentacyjnej w skali 1:50 000. Interpretację warunków występowania użytkowego poziomu wodonośnego, jego charakterystykę ilościową i jakościową przedstawiono na planszy głównej oraz na załączonych do tekstu mapach głębokości występowania głównego użytkowego poziomu wodonośnego (Zał. 4), miąższości i przewodności (Zał. 5), a także na przekrojach hydrogeologicznych (Zał. 2, 3). Mapa przedstawia stan rozpoznania na koniec 1999 roku. Na zakończenie dokonano oceny waloryzacyjnej wód podziemnych i przedstawiono ją na mapie w skali 1:100 000 (Ryc. 5). Informacje archiwalne dotyczące poszczególnych otworów uzupełniono opracowaniami regionalnymi dotyczącymi opisywanego obszaru, których spis zamieszczono w rozdziale VIII. Opracowanie komputerowe w systemie INTERGRAPH wykonał Zbigniew Kordalski. Statystyczne opracowanie wyników analiz chemicznych wód podziemnych przeprowadził Krzysztof Sokołowski. I.1. CHARAKTERYSTYKA TERENU Teren objęty granicami arkusza należy w większości do województwa pomorskiego, jedynie południowo – wschodni skrawek obszaru należy do województwa kujawsko – pomorskiego. Obejmuje fragmenty gmin: Brusy, Czersk, Chojnice i miasta Chojnice należących do powiatu Chojnice oraz gmin Człuchów (powiat Człuchów) i Tuchola (powiat Tuchola w województwie kujawsko – pomorskim). Opisywany obszar, o powierzchni 306 km2, położony jest pomiędzy 17o 30'–17o 45' długości geograficznej wschodniej oraz między 53o 40'–53o 50' szerokości geograficznej północnej. Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski przedstawionym przez J. Kondrackiego (7) obszar arkusza znajduje się w obrębie mezoregionów Równiny Charzykowskiej (314.67), Pojezierza Krajeńskiego (314.69) i Borów Tucholskich (314.71). Lokalizację na tle podziałów regionalnych przedstawiono na Ryc.1. Jest to teren morfologicznie zróżnicowany. Na północy rozległe i połączone równiny sandrowe Charzykowska i Borów Tucholskich uformowane zostały w wyniku akumulacyjnej działalności wód roztopowych lodowca stadiału pomorskiego zlodowaceń północnopolskich. 6 Wda Łąg J. Trzemeszno e t i Czersk B w r o d r t a s O 314.67 . J V Osieczna J. Charzykowskie J. 314.71 a V g a u n r i t S s u a r k s P r e V z 314.71 314.71 C J. Okrągłe ka rzyn Zwie Śliwice B rd a 314.69 J. Śpierewnik Chojnice 314.69 J. Białe J. Okonińskie Jednostki fizycznogeograficzne Regiony hydrogeologiczne Granica arkusza wg J. Kondrackiego: wg B. Paczyńskiego: granice mezoregionów V pomorski 314.67 Równina Charzykowska 314.69 Pojezierze Krajeńskie 314.71 Bory Tucholskie Ryc. 1 Położenie arkusza na tle podziałów regionalnych skala 1 : 200 000 7 Stanowiły szlak odpływu wód ekstraglacjalnych ze strefy moren czołowych fazy pomorskiej na południe, w kierunku pradoliny toruńsko – eberswaldzkiej. (5, 10). Powierzchnię sandru urozmaicają formy akumulacji eolicznej oraz liczne jeziora powstałe przez wytopienie się brył martwego lodu. W zgłębieniach i dolinkach sandru osadziły się namuły i torfy. Rzędne terenu w tym rejonie wynoszą około 120 - 140 m n.p.m. Na południu, równiny sandrowe graniczą ze wzniesieniami moren czołowych stadiału poznańskiego zlodowaceń północnopolskich, należącymi do Pojezierza Krajeńskiego. Wysoczyzna Pojezierza wznosi się do około 180 m n.p.m. Miejscami jest ona porozdzielana przez rynny subglacjalne. Deniwelacje na obszarze objętym arkuszem dochodzą do około 60 m. I.2. ZAGOSPODAROWANIE