Nr. 10, oktober 2004 Vijftig jaar geleden verging De Noord De molen van Edens in Winschoten Maandblad over molens en hun opvolgers 7de jaargang, nr. 10 Inhoud pagina Molens Actueel 323 Grensmolens 333 COLOFON Zoeker 334 NVVM-molenmakers actief 336 Redactie & administratie: Moerdijkstraat 39 2751 BE Moerkapelle, Vijftig jaar geleden verging De Noord 338 Tel./fax: +31 (0)79-5931303 E-mail adres: [email protected] ‘t Betere werk: Nogmaals de molen van Edens in Winschoten 347 Verschijning: elf maal per jaar, als regel op de eerste woensdag van de Papiermolen 349 maand. Gedurende de maanden juli en augustus verschijnt één gecombineerd nummer Uitgave: Redactioneel De 'Molenwereld' is een uitgave van de Stichting Molenwereld Benedenrijweg 521 2987 VA Ridderkerk Op 28 juli 1954, een halve eeuw geleden, brandde in Rotterdam Tel.: 0180-411018 molen De Noord op het Oostplein af. Het was een geruchtmakende Uitgever: brand van wat misschien wel de bekendste molen van Nederland dhr. Sj. J. Veerman was aan de oostelijke invalspoort van oud-Rotterdam, het Rotter - Neptunushof 28 2931 XS Krimpen a/d Lek dam dat bij het bombardement van 14 mei 1940 werd wegge - Tel.: 0180-524509 E-mail adres: [email protected] vaagd. Dankzij heldhaftig in grijpen van molenaar Arie Kluit over - leefde de molen deze aanval. Des te tragischer was zijn ondergang Redactie: in 1954. In dit nummer treft u een terugblik op de gebeurtenissen dhr. J.S. Bakker aan. Moerdijkstraat 37 2751 BE Moerkapelle, Tel/fax 079-5931303 Exact tien jaar later, op 28 juli 1964, was er weer een molenbrand die E-mail adres: [email protected] veel tongen in beweging bracht, die van De Koperslager in Zaan - dijk. Ook deze molen werd niet herbouwd. Een onderwerp voor dhr. B.H.J. Mols over tien jaar bij leven en welzijn? Provincialeweg Zuid 42, 4286 LM Almkerk, Tel.: 06-50283248 Verder geeft Martin E. Van Doornik in dit nummer zijn commentaar E-mail adres: [email protected] op de raadsels rond de molen van Edens. De raadsels blijven even - wel. JSB Advertenties: J. Ottevanger Molenviergang 2 2761 BK Zevenhuizen Afsluitdatum van de kopij voor het novembernummer van de Tel.: 0180-638180 / Fax: 0180-638179 Molenwereld : 8 oktober 2004 . Nieuws voor ‘Molensactueel’ mag E-mail adres: [email protected] desnoods een weekje later. Abonnementen: Tel.: +31 (079)-5931303 (na 18.00 uur) / Fax: +31 (079)-5931303 Nederland ( f 47,50) per jaar (incl. 6% BTW) Overige landen Europa ( f 65,-) Andere landen prijs op aanvraag De abonnementsprijs dient bij vooruitbetaling te worden voldaan. Abonnementen kunnen op ieder gewenst moment ingaan en worden automatisch verlengd tenzij een abonnement uiterlijk 1 december van het lopende abonnementsjaar schriftelijk wordt opgezegd De in het lopende abonnementsjaar (van januari t/m december) reeds verschenen nummers worden na ontvangst van het abonnementsgeld direct toegezonden, indien nog voorradig Prijs losse nummers: in Nederland f6,-; overig Europa f7,- (exclusief porto) Donateurs van de Stichting Molenwereld ontvangen het blad gratis bij een minimum-donatie van f 62,50 Op schenkingen en legaten aan de Stichting Molenwereld is artikel 24 lid 4 van de Successiewet van toepassing Bankrelatie: Voor Nederland: Postbank 4506935 / Rabobank 3750.30.867 Voor België: Postcheque 000-1746998-28 Kopij: ALMENUM Zenden aan de redactie van de Molenwereld, Houthandel Moerdijkstraat 39, 2751 BE Moerkapelle Voor molenrestauraties Zagerij Lay-out en Druk: Import Vis Offset, Alphen aan den Rijn EikEn- En Bilinga stammEn in Voorraad ISSN 1387-2974 In te zagen volgens bestek en? teke © COPYRIGHT 2004 Stichting Molenwereld Moerkapelle ning Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever Verder: Iepen ¥ Bolletrie ¥ Steenbeuk ?¥ Dou Kanaalweg 108 ¥ 8861 KJ Harlingen ¥ Tel. 0517 ? 41 33 77 ¥ Fax 0517 ? 41 48 73? ¥ www.houtcom pagnie.nl ACTUEEL Informatie voor deze rubriek: Redactie Molenwereld, p/a B.H.J. Mols, Provincialeweg Zuid 42, 4286 LM Almkerk. Tel.: 06-50283248 E-mail: [email protected] 25.000 euro door het VSB-fonds is een aan - jaren wel bewezen. De mensen hebben in gename impuls. Deze bijdrage nodigt wel - haar het volste vertrouwen dat het ook licht andere potentiële sponsoren uit. De deze keer wel goed komt. H. Noot. Slochter Molenstichting wil nu snel starten met de restauratie zodat zij de bewoners van Kolham kan laten zien dat het begin In memoriam Ab Middelkamp gemaakt is en de plannen niet alleen woorden zijn gebleven maar ook daden Op 3 september 2004 overleed in Birdaard zijn geworden. Inmiddels is door de stich - Albert Middelkamp op de leeftijd van bijna ting een bouw- en monumentenvergun - 67 jaar. Ab Middelkamp was een van de ning aangevraagd bij de gemeente molenaars op de koren-, pel- en hout - Steun VSB aanjager voor Slochteren. Deze moet nog worden goed - zaagmolen De Zwaluw in zijn woonplaats. herbouw molen Kolham gekeurd door de gemeente en de Rijks - dienst voor de Monumentenzorg. Tijdens Er komt schot in de op handen zijnde her - deze procedure, die circa zes weken in bouw van de op 19 juni 2000 afgebrande beslag neemt, is men begonnen met de Entreprise te Kolham ( Molenwereld 2000-7 aanbesteding van de werkzaamheden bij en 2000-9). Dankzij een financiële injectie molenmakersbedrijven. De eerste fase om - van het VSB-fonds kan de eerste fase van vat onder meer completering van de de restauratie dit jaar starten. Van de be - romp met de achtkante bovenbouw. grote kosten ad 530.000 euro wordt 70% gesubsidieerd. Voor het resterende deel groot circa 160.000 euro worden momen - Inzamelingsactie voor polder - teel acties uitgevoerd. De toekenning van molen Goliath groot succes Vrijwillig molenaar/examinator Ida Wie - renga uit Roodeschool is begonnen met een inzamelingsactie voor nieuwe roeden voor ‘haar’ poldermolen Goliath te Uithui - zermeeden ( Molenwereld 2004-07/08- 0264). In haar streven om te komen tot drieduizend briefjes van 20 euro, heeft Ida een actie op touw gezet onder het motto Wie niet waagt wie niet wint, wie niets vraagt krijgt geen cent. Tot dusver heeft Ida middels allerlei acties ruim 26.000 euro Ab Middelkamp (foto: Fam. Middel - bijeen gebracht. Ook zijn er giften binnen - kamp). gekomen die variëren van 100 tot 1000 euro. Dat de Bremer-roeden uit 1971 ver - vangen moesten worden was bekend, maar de actie is toch nog vrij onverwachts De molen was op 11 november 1972 tij - begonnen doordat Ida eind januari van dens noodweer in brand geraakt. Vijftien dit jaar mensen uit Nieuw Zeeland op be - jaar later is de molen weer opgebouwd. In zoek had die graag iets wilden doneren. 1985 leidde dit tot de oprichting van Stich - Ze wilden het graag aan iets officieels be - ting Molen de Zwaluw te Birdaard. Ab steden. Toen heeft Ida bedacht dat het werd de eerste voorzitter. Het eerste doel een actie voor nieuwe roeden moest wor - van de stichting was om de laatste loodjes den. Onlangs nog is er zelfs vanuit Canada aan restauratiegelden bijeen te krijgen. een bedrag van vijftig Canadese dollars Acties werden op touw gezet zoals bazars De molen van Kolham na de brand op op de bankrekening gestort (SNS-bank en het heffen van bruggeld onder het 19 juni 2004. De brand ontstond door nummer 921571216 ten name van polder - motto ‘in gûne foar de mûne’(een gulden overwaaiende vonken van een bran - molen Goliath). Ida heeft veel vertrouwen voor de molen). Op 1 oktober 1987 werd dende varkensmesterij die het rietdek in het slagen van haar actie om de molen molen de Zwaluw na 15 jaar stilstand weer van de molen in vuur en vlam zetten. van nieuwe roeden te voorzien. Tijdens in werking gesteld. Reeds vanaf 1985 wer - Als het achtkant nog zijn oorspronke - een actie in 1994 heeft ze het voor elkaar den de molenaars opgeleid. In totaal ze - lijke, historische, houten bekleding had gekregen om de molen van een geheel ven voor het gehele complex. Ab Middel - bezeten dan was het wellicht beter af - nieuwe rieten kap en achtkant te voorzien. kamp slaagde in een keer voor het exa - gelopen! (foto Martin E. Van Doornik). Wat dat betreft heeft ze zich de afgelopen men. 7de jaargang 2004 nr. 10 323 MOLENSACTUEEL Doordat op het korenmolengedeelte een wacht dat de oliemolen in Blauwhuis een beroepsmolenaar werd aangesteld, con - toeristische trekpleister van betekenis kan centreerde de vrijwilligers zich op het hout - worden. Ter plaatse heeft evenwel nimmer zaaggedeelte. Ab verrichtte veel werk - een oliemolen gestaan. zaamheden in de molen en op het mole - nerf. Vooral het metaalwerk had zijn aan - dacht. Met name de snelzaag in de hout - Westermolen Dalfsen in de stek werd door hem met Jan Schenk ge - verdrukking heel gereviseerd en weer geïnstalleerd. Ab was gezegend met een groot technisch in - Op basis van een onderzoek door TNO, te zicht. Maar ook aan het werk in de hout - hoge kosten en het willen handhaven van schuur zoals bomen rooien, slepen en za - De roeden arriveren op 13 september de molen op de historische plaats, heeft gen had Ab zijn deel. Naast molen- en in Greonterp (foto: S. Rypma 13-09- de gemeente Dalfsen het verzoek tot ver - technisch deskundige was Ab ook een 2004). plaatsing van de molen vooralsnog afge - kundig bestuurder. Dit betekende dat hij wezen ( Molenwereld 2004-07/08-0257). In later ook voorzitter van de stichting werd. aanvulling op het op 17 mei gepresen - Ook bij ander vrijwilligerswerk in zijn dorp teerde voorstel heeft de Stichting Wester - Birdaard werd vaak een beroep op hem bestaande molens en op een andere molen een schrijven gericht aan alle gedaan. Door zijn zachtmoedig karakter plaats wordt geld gezocht voor een nieuw raadsleden en het College van B & W. kon hij goed overleg voeren.