Strategia Rozwoju Gminy Cisek na lata 2016-2025 Gmina Cisek – Cieszyn, 2016 r. Opracowanie: Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych DELTA PARTNER Urząd Gminy Cisek Zespół Redakcyjny SWIG Delta Partner Cisek – Cieszyn 2016 r. Strategia Rozwoju Gminy Cisek na lata 2016-2025 Spis treści Wstęp ...................................................................................................................................................... 5 1. Założenia metodologiczne ................................................................................................................... 6 1.1 Sposób i metody przygotowania Strategii ..................................................................................... 6 1.2 Obszar i okres realizacji programu ................................................................................................. 8 2. Diagnoza społeczno-gospodarcza ...................................................................................................... 10 2.1 Lokalizacja i podział administracyjny ........................................................................................... 10 2.2 Budżet samorządu ....................................................................................................................... 14 2.3 Zagospodarowanie przestrzenne i uwarunkowania przyrodnicze ............................................... 22 2.4 Demografia .................................................................................................................................. 24 2.5 Rolnictwo i gospodarka ................................................................................................................ 31 2.6 Rynek pracy ................................................................................................................................. 39 2.7 Infrastruktura techniczna i mieszkaniowa ................................................................................... 42 2.8 Pomoc społeczna i ochrona zdrowia ............................................................................................ 50 2.9 Edukacja ....................................................................................................................................... 54 2.10 Kultura ....................................................................................................................................... 59 2.11 Turystyka ................................................................................................................................... 62 2.12 Sport .......................................................................................................................................... 65 2.13 Aktywność społeczna ................................................................................................................. 65 2.15 Mniejszość niemiecka - działalność i znaczenie ........................................................................ 67 3. Ocena i oczekiwania mieszkańców – wyniki badań sondażowych ..................................................... 69 3.1 Zagadnienia metodologiczne ....................................................................................................... 69 3.1.1 Charakterystyka respondentów ............................................................................................ 69 3.2 Ocena jakości życia mieszkańców Gminy Cisek............................................................................ 72 4. Analiza metodą SWOT i kluczowe problemy strategiczne ................................................................. 81 4. 1 Analiza SWOT .............................................................................................................................. 81 4.2 Kluczowe problemy strategiczne ................................................................................................. 84 Strona 3 Strategia Rozwoju Gminy Cisek na lata 2016-2025 5. Gmina Cisek 2025 – wizja rozwoju i cele strategiczne ....................................................................... 87 5.1 Gmina Cisek – wizja rozwoju ........................................................................................................ 87 5.2 Domeny planowania strategicznego – cele strategiczne ............................................................. 88 6. Strategiczne kierunki działania – poziom operacyjny ......................................................................... 94 6.1 Projekty kluczowe ........................................................................................................................ 95 7. Zintegrowany wymiar Strategii ........................................................................................................ 103 8. Oddziaływanie na środowisko .......................................................................................................... 106 9. System wdrażania i komunikacji Strategii ........................................................................................ 107 9.1 Projektowany system wdrażania – zarządzenie strategią .......................................................... 107 9.2 Komunikacja społeczna Strategii ................................................................................................ 109 9.3 Monitorowanie, ewaluacja i system aktualizacji ........................................................................ 110 10. Uspołecznienie Strategii ................................................................................................................. 114 Spis wykresów ...................................................................................................................................... 115 Spis tabel .............................................................................................................................................. 115 Spis rysunków ...................................................................................................................................... 116 Strona 4 Strategia Rozwoju Gminy Cisek na lata 2016-2025 Wstęp Dokument Strategii Rozwoju Gminy Cisek jest podstawową deklaracją samorządu, w której sformułowane zostały kluczowe kierunki i założenia dla zrównoważonego rozwoju gminy. Wizja rozwoju gminy Cisek zawarta w niniejszym opracowaniu jest efektem połączenia prac warsztatowych, eksperckich oraz wyników uzyskanych w ramach badań społecznych (sondażowych). Przyjęty program działania jest spójny z opracowaniami szczebla regionalnego oraz krajowego. Równocześnie w ramach Strategii uwzględniono możliwości wykorzystania zewnętrznego finansowania projektów rozwojowych, w szczególności w ramach perspektywy budżetowej Unii Europejskiej na lata 2014-2020. Strategię wyróżnia również podejście do oddolnego zarządzania społecznością lokalną, oznaczającą możliwość bezpośredniego reagowania na oddolne potrzeby mieszkańców. Podstawą prawną dla opracowania i wdrażania Strategii Gminy Cisek na lata 2016-2025 jest Ustawa o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r., która w artykule 18 ust. 2, pkt. 6 wskazuje na kompetencje Rady Gminy w zakresie uchwalania planów gospodarczych. Ustawa pozostawia samorządom dowolność w kwestii metody i formy opracowania tego rodzaju dokumentu. Działania, których celem było opracowanie Strategii podjęto w styczniu 2016 roku. W ramach działań wykonawczych zawarto umowę ze Stowarzyszeniem Wspierania Inicjatyw Gospodarczych DELTA PARTNER z Cieszyna, któremu powierzono koordynację prac nad opracowaniem Strategii. Istotą Strategii jest dokonanie gruntownej diagnozy aktualnego stanu samorządu (na płaszczyźnie społecznej, infrastrukturalnej i gospodarczej), jej oceny w kategoriach mocnych i słabych stron oraz wyznaczenie najważniejszych kierunków działań krótko i długofalowych wraz z opisaniem sposobu ich realizacji. Strategia jest zatem kompleksowym dokumentem wspomagającym zarządzanie gminą. Głównym elementem przygotowań Strategii były spotkania warsztatowe, w których udział wzięli Radni, przedstawiciele Urzędu Gminy i instytucji samorządowych, przedstawiciele organizacji społecznych, przedsiębiorcy oraz mieszkańcy. Zawarte w niniejszym dokumencie zapisy wynikają zatem wprost z postulatów i ocen sformułowanych przez liderów społeczności lokalnej Ciska, a także stanowią wyraz aspiracji i dążeń samorządu jako wspólnoty mieszkańców. Strona 5 Strategia Rozwoju Gminy Cisek na lata 2016-2025 1. Założenia metodologiczne 1.1 Sposób i metody przygotowania Strategii Powszechnie przyjęte teorie planowania strategicznego na poziomie lokalnym wskazują na cztery główne funkcje programów rozwoju: 1. Wybór priorytetów rozwoju oraz głównych metod i instrumentów lokalnej polityki gospodarczej, społecznej i przestrzennej, z uwzględnieniem specyficznych lokalnych uwarunkowań, 2. Racjonalizację bieżących decyzji podejmowanych przez organy samorządu (podporządkowane ich długookresowym priorytetom), 3. Przewidywanie zjawisk krytycznych i punktów zwrotnych (w sensie szans i zagrożeń), 4. Identyfikowanie i aktywizację różnorodnych potencjałów lokalnych na rzecz rozwoju (np. inwestycje publiczne i prywatne realizowane na danym terenie, wykorzystujące kapitał zewnętrzny), kapitał ludzki, społeczny. Strategia rozwoju jest zatem podstawowym narzędziem służącym efektywnemu zarządzaniu w jednostce samorządu terytorialnego. Strategia tworzy platformę współdziałania wszystkich zainteresowanych podmiotów, głównych aktorów życia publicznego (mieszkańców, organizacji pozarządowych, przedsiębiorców oraz władz gminy) w celu wypracowania wspólnej przyszłości,