.. สมาคมเซรามกสิ ไทย์ สวัสดีปีใหม่ครับพี่น้องชาวเซรามิก สมาชิกสมาคมเซรามิกส์ไทย ดร.สมนึก ศริ ิสุนทร และผู้สนใจผู้อ่านวารสารเซรามิกส์ไทยทุกท่าน ผ่านพ้นเทศกาลปีใหม่ ⌫⌦ ดร.ดำริ สุโขธนัง มาไม่นานพวกเราก็มาเริ่มลุยงานสร้างผลผลิตเพื่อพัฒนาองค์กรและ ศ.เกียรติคุณ เสริมศักดิ์ นาคบัว อุตสาหกรรมเซรามิกไทยให้เจริญก้าวหน้า สอดคล้องกับเศรษฐกิจโลก คดิ โรจนเพ็ญกลุ ที่มีแนวโน้มสดใสขึ้นเรื่อยๆ ทั้งด้วยฝีมือของผู้บริหาร พนักงานทุกๆ คน รศ.ทว ี พรหมพฤกษ์ แต่ก็ขออย่าได้ประมาท มุ่งมั่นที่จะพัฒนาองค์กรกันต่อไป เพื่อที่บริษัท ดร.สมนึก ศริ ิสุนทร จะได้ขายดิบขายดี มีผลประกอบการเป็นที่น่าพอใจมีกำไรสูงๆ และเป็น ผศ.ดร.ธนากร วาสนาเพียรพงศ์ ส่วนช่วยผลักดันเศรษฐกิจไทยให้พุ่งทะยานไปไกลด้วยนะครับ . สำหรับเนื้อหาในวารสารฉบับที่ 35 นี้ ก็จะยังคงประกอบด้วย ผศ.เวนชิ สวรรณโมลุ ี ส่วนของความรู้วิชาการที่น่าสนใจและเกี่ยวข้องกับวงการเซรามิกเช่นเคย ผศ.สาธร ชลชาติภิญโญ รศ.สุขมาลุ เล็กสวสดั ิ์ โดยเฉพาะเรื่องร้อนๆ อย่างความปลอดภัยของสีสำหรับภาชนะเซรามิก รศ.วรวุธ สธุ ีวีระขจร ที่ใส่อาหาร มีการอธิบายเทคนิคแบบเจาะลึกกระบวนการบดย่อยวัตถุดิบ ผศ.ดร.ศริ ิธันว์ เจียมศิริเลศิ ดร.ชุติมา เอยมโชตี่ ิชวลิต เซรามิก งานทดลองเรื่องเคลือบผลึก เคลือบจากขยะลำไย และเทคนิค ดร.ลดา พันธ์สุขุมธนา ในการวาดลายบนเคลือบ การลอกลายภาพบนชิ้นงานเซรามิก และเทคนิค ดร.ศิริพร ลาภเกียรติถาวร ไพศาล กาญจนพิบูลย์ การตกแต่งอย่าง Mocha ware มีบทความแนะนำศูนย์ฝึกอบรม ธงชยั วัฒนศักดากลุ และฝึกอาชีพ ที่เกี่ยวข้องกับงานเซรามิก ภาพบรรยากาศควันหลงจากงาน สุจิตรา เดชสุวรรณาชัย ประชุมวิชาการระดับนานาชาติด้านเซรามิกที่เมืองโอซาก้าประเทศญี่ปุ่น ชนิตรน์ ันทน ์ ตาตะนนทนั ์ และน่าสนุกตื่นเต้นกับบทความเกี่ยวกับงานแสดงผลิตภัณฑ์ งานประกวด . สมาคมเซรามกสิ ไทย์ ภาควิชาวสดั ศาสตรุ ์ เครื่องปั้นดินเผาแห่งชาติ งานลำปางเซรามิกแฟร์ สำหรับผู้ที่พลาด คณะวทยาศาสตริ ์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย การเข้าชมงาน หวังว่าผู้อ่านทุกท่านคงจะชื่นชอบเนื้อหาต่างๆ ของวารสาร กรุงเทพฯ 10330 ฉบับนี้ และติดตามผลงานของเราในฉบับต่อๆ ไป หากมีข้อสงสัย โทร. 0 2218 5562 โทรสาร. 0 2218 5561 ประการใด ก็ติดต่อ มาให้ได้เสมอเช่นเดิมนะครับ THE THAI CERAMIC SOCIETY Department of Materials Science, Faculty of Science,Chulalongkorn University Phayathai Rd, Bangkok 10330 Thailand บรรณาธิการ Tel. 0 2218 5562 Fax. 0 2218 5561 Website : thaiceramicsociety.or.th E-mail : [email protected] ธนากร วาสนาเพยรพงศี ์ : [email protected] [email protected] Facebook : สมาคมเซรามกสิ ไทย์ Facebook : สมาคมเซรามกสิ ไทย์ กรงเทพุ บรษิ ทั แนวทางเศรษฐกิจ 2004 จำกัด 7 อาคารนพ-ณรงค ์ ช้นั 7 ซอยลาดพร้าว 23 จนทรเกษมั จตจุ กรั กรงเทพฯุ 10900 โทร. 0 2938 3207-9 แฟกซ ์ 0 2938 3207 E-mail : [email protected] ⌫ SK กราฟฟิก Happy new Year 2011 ⌫ หจก.แคนนา กราฟฟคิ โทร. 024673554-5 วารสารเซรามิกส์ จัดทำขึ้นเพื่อเป็นศูนย์กลางการเผยแพร่วิชาความรู้ทางด้านเซรามิก และเป็นสื่อกลางระหว่างสมาชิกของสมาคมฯ ตลอดจนผู้สนใจ สมาชิกสมาคมฯประกอบด้วย ผู้เชี่ยวชาญที่เกี่ยวข้องในวงการเซรามิก ทั้งด้านอุตสาหกรรมและแวดวงการศึกษา รวมทั้งผู้สนใจ ในกิจกรรมด้านนี้ ข้อคิดเห็นและบทความในวารสารเล่มนี้เป็นทัศนะอิสระของผู้เขียนแต่ละท่าน สมาคมเซรามิกส์ไทยไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยเสมอไป ⌫ ⌫ ☺ ☺ ○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○ C ONTE○○○○○○○○○○○○NTS 09... การออกแบบตกแตงภาชนะแบบ่ Mocha ware 14... Petalite & Cryolite 9 17... ประวัติความเป็นมาและวิวัฒนาการของ..แก้ว 23... การวาดลายบนเคลอบื ดอกกหลาบบนแผุ นกระเบ่ องกลม้ื 24... 24 งานอดเรกแบบิ ดนิ …ดนิ 28... การประกวดและการแสดงศิลปะเครองป่ื นด้ั นเผาแหิ งชาต่ ิ ครงท้ั ่ี 15 36... 28 เคลือบเซรามิก...จากขยะลำไยค้างสต๊อก 38... แนะนำ..ศูนย์แสดงและจำหน่ายสินค้าเซรามิกและหัตถอุตสาหกรรมจังหวัดลำปาง 41... 38 เรื่องเล่าจาก...เตาฟืน ⌫ ⌫ ☺ ☺ ○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○○ C ONTE○○○○○○○○○○○○NTS 46... การเลือกใช้สีที่ปลอดภัยสำหรับ...ภาชนะเซรามิกใส่อาหาร 49... Ball Mill : How to consider factors to its performance 46 ปัจจัยที่ส่งผลต่อประสิทธิภาพการบดด้วยโม่บด 63... ประชมวุ ชาการเซรามิ กนานาชาติ คริ งท้ั ่ี 3 เมองโอซากื า้ ประเทศญป่ี นุ่ 69... การลอกลายภาพลงบนชิ้นงานเซรามิกเพื่อการตกแต่งเขียนลาย 71... จอกรองนำยางพารา้ โอกาสในวกฤติ เซรามิ กไทยิ 63 73... เที่ยวงาน..ลำปางเซรามิกแฟร์ 75... 73 งาน Creative IP Fair & CLEA 2010 78... เคลอบผลื กวึ ลลิ ไมทิ ์ (Willemite Crystal Glaze) 86... จากใจ...ของนกเรั ยนี Painting Class 87... 75 การแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสารกับสมาคมเซรามิกส์ผ่านเว็บบอร์ดและเฟสบุ๊ค สุขุมาล เล็กสวัสดิ์ Mocha ware การออกแบบการออกแบบ “ ตกแตตกแต่งภาชนะแบบ่งภาชนะแบบ Mocha ware มตี นกำเน้ ดิ เมอศตวรรษท่ื ่ี 18 MochaMocha wareware ณ ประเทศองกฤษั ไดร้ บความนั ยมในิ องกฤษและยั โรปุ ตอมาเผยแพร่ ท่ ่ี อเมรกาและแคนาดาิ ในชวงต่ น้ ศตวรรษท ่ี 19 ” Mocha ware is a type of pottery decorated with mosslike or treelike patterns resembling the markings on agate stone, originated from England in late 18 century. "Mocha" is presumably derived from the word "Mecca", the city in Saudi Arabia, or named after the Port of Mocha (el Mukha) in Yemen, which became well-known, particularly in England, for its agate that was known as moss agate or Mocha stone. The mosslike or treelike pattern on Mocha ware was originally made by applying mildly acidic solution from boiling tobacco or apple cider vinegar , coloured with oxides to a pot dipped with wet slip and the dendritic pattern spread out quickly on to the wet slip. This research aimed to study suitable situations for decorating on clay and will examine slips, materials, mixtures, forms and texture. It will provide alternative to ceramic development and a response to the demand for a process guided by the sufficient economy. The results showed that the best mixture is liquid underglaze colours from Amarin Ceramics Corporation Co.,Ltd on wet Compound clay slip and engobe recipes from Robbin Hopper and Ann Chamber January - April 2011 CERAMICS Journal 9 การตกแต่งผลงาน โดยการหยดสีใต้เคลือบ Mocha ware เป็นลกษณะของั ตัวอย่างผลงาน จากการทดลองบนดินดิบ ภาชนะที่มีการตกแต่งลวดลายคล้ายมอส หรือใบเฟิร์น โดยมีต้นกำเนิดจากประเทศ องกฤษั ในสมยศตวรรษทั ่ี 18 ใชก้ บแกั ้ว Mug และเหยอกทื ทำไว่ี สำหร้ บใชั ในโรงเหล้ า้ เบยรี และภาชนะใช์ สอยในคร้ วเรั อนื ลวดลาย ทเก่ี ดขิ นน้ึ ต้ี งตามห้ั นควอทซิ อะราเบ์ ยนซี งร่ึ ู้ จกกั นในชั อของห่ื นิ Mocha ซงม่ึ ลายคลี าย้ มอส ใบเฟริ นหร์ อตื นไม้ ชน้ ดติ างๆ่ และยงั สนนั ษฐานวิ าอาจต่ งช้ั อตามท่ื าเร่ อื Mocha (el Mukha) ของประเทศเยเมน ซงส่ึ งออก่ หินมีค่าชนิดนี้ การสร้างลวดลายทำได้จาก การหยดส่วนผสมของน้ำใบยาสูบซึ่งเคี่ยว ผสมกับออกไซด์สี หรือหยดน้ำส้มสายชู แอปเปิลไซเดอร์ที่ผสมกับออกไซด์สีบน ภาชนะที่จุ่มสลิปไว้แล้ว ลวดลายจะกระจาย ออกมาอยางรวดเร่ วในขณะท็ สล่ี ปยิ งเปั ยกี อย ู่ Mocha ware ไดร้ บความนั ยมทิ วไปใน่ั ประเทศอังกฤษและยุโรป และเผยแพร่ไปที่ อเมริกาและแคนาดาช่วงต้นศตวรรษที่19 นับเป็นการตกแต่งที่ควรพัฒนามาใช้ให้ แพร่หลาย 10 วารสารเซรามิกส์ มกราคม - เมษายน 2554 การเคลือบ ผลงานที่เสร็จสมบูรณ์จากการเคลือบแล้ว การทดลองหาสภาวะทเหมาะสมในการตกแต่ี ง่ ภาชนะแบบ Mocha ware โดยใชต้ นท้ นการผลุ ตติ ำแต่ คงไว่ ซ้ งประส่ึ ทธิ ผลทิ ด่ี หรี อดื กวี าเด่ มิ มขี นตอนการปฏ้ั บิ ตั งานดิ งนั ้ี 1. ขนร้ึ ปภาชนะโดยการใชู แป้ นหม้ นุ การคลงดึ นแผิ น่ หรอกรื พุ มพิ ์ แลวท้ งภาชนะให้ิ หมาด้ 2. นำภาชนะมาจมสลุ่ ปหริ อเอนโกบหรื อใชื ว้ ธิ ทาี 3. ใชพ้ กู่ นจั มสุ่ วนผสมท่ ทำให่ี เก้ ดลายิ หยดบนสลปทิ ย่ี งเปั ยกอยี ู่ สวนผสมท่ เล่ี อกใชื ้ มดี งนั ้ี 3.1 นำต้ มใบยาส้ บหรู อยาเสื น้ 100 กรมั เตมนิ ำ้ 1 ถวยต้ มให้ เด้ อดื เคยว่ี 20 นาทที งให้ิ เย้ น็ กรองแลวผสมเหล้ กออกไซด็ ์ 30 กรมั 3.2 นำส้ มสายช้ แอปเปู ลไซเดอริ ์ 100 กรมั ผสมเหลกออกไซด็ ์ 30 กรมั 3.3 นำส้ มสายช้ กลู น่ั 100 กรมั ผสมเหลกออกไซด็ ์ 30 กรมั 3.4 สใตี เคล้ อบื ผสมนำให้ ค้ อนข่ างใส้ หากตองการลายต้ นไม้ ้ ใหทาหร้ อจื มสลุ่ ปเพิ ยงี 2 ใน 3 ของภาชนะ แลวหยดส้ วนผสมตรงรอยต่ อ่ ของสลปขณะทิ เอ่ี ยงภาชนะี ลายจะแผกระจายเป่ นร็ ปตู นไม้ ้ แตถ่ าหยดตรงๆ้ บนพนระนาบลาย้ื จะกระจายเปนวงกลม็ 4. ทงภาชนะไว้ิ ให้ หมาดแล้ วตกแต้ งเพ่ มเต่ิ มโดยขิ ดขู ดใหี เป้ นลายหร็ อใชื ส้ ใตี เคล้ อบแตื มเพ้ มเต่ิ มิ 5. เผาดบทิ อ่ี ณหภุ มู ิ 800-950 องศาเซลเซยสี เคลอบใสทื บแลั วเผาเคล้ อบทื อ่ี ณหภุ มู ิ 1250 องศาเซลเซยสี หรอแลื วแต้ ชน่ ดของดิ นิ หากไมต่ องการผ้ วมิ นสามารถเผาครั งเด้ั ยวไดี ้ January - April 2011 CERAMICS Journal 11 การออกแบบตกแตงเคร่ องป่ื น้ั ดนเผาแบบิ Mocha ware ไดผลสร้ ปุ ในสภาวะตางๆ่ ดงนั ้ี 1. เนอด้ื นปิ น้ั สามารถใชเน้ อด้ื นไดิ ท้ กชนุ ดทิ งด้ั นิ สโตนแวร์ซึ่งในการทดลองนี้ใช้ดินแม่ริม เทอราคอตตา และดินคอมพาวด์ ภาชนะ ควรอยู่ในสภาพของดินหมาด ไม่แห้งจน ผิวดินเปลี่ยนสีจนเป็นฝ้าขาวเนื่องจากมี ผลต่อสลิปจะทำให้สลิปติดดี ไม่แห้งไว จนเกินไปไม่ต้องจุ่มหรือทาหลายครั้งและ ภาชนะจะไมม่ ปี ญหาเรั องการหดต่ื วและรั าวแตกเม้ อแห่ื ง้ ความหนาของภาชนะไมม่ ผลตี อการจ่ มสลุ่ ปเพิ อการตกแต่ื ง่ 2. สลปและเอนโกบิ สลิปและเอนโกบที่ได้ผลดีที่สุดในการใช้บนเนื้อดินปั้นทุกชนิดและให้ผลดีกับการกระจายของส่วนผสมทุกชนิด คือ สลปดิ นคอมพาวดิ และเอนโกบ์ 2 สตรู คอื สตรของู Robin Hopper สตรของู Anne Chambers บอลเคลย์ 75 บอลเคลย์ 50 เกาลนิ 10 เกาลนิ 50 ฟลนท้ิ ์ 10 เบนโทไนต์ 2 เฟลดสปาร์ ์ 5 เอนโกบทั้ง 2 สูตรนี้ ให้ผลดีกับการกระจายตัวของน้ำยาสูบ น้ำส้มสายชูแอปเปิลไซเดอร์และสีใต้เคลือบ แตส่ ของเอนโกบไมี ขาวจ่ ดและแหั งต้ วเรั วทำให็ ต้ องร้ บตกแตี งผลงาน่ สวนสล่ ปดิ นคอมพาวดิ ให์ ผลด้ กี บสั วนผสมท่ กชนุ ดเชิ นก่ นั ให้ลวดลายชัดเจนแต่ความละเอียดของลวดลายที่กระจายตัวจะน้อยกว่าการใช้เอนโกบ แต่มีช่วงแห้งตัวช้า ทำให้มีเวลา ในการตกแต่งไดด้ ี สวนสล่ ปดิ นเทอราคอตตาซิ งหยดด่ึ วยส้ ใตี เคล้ อบสื อี อนน่ น้ั จะเหนลวดลายช็ ดเจนเฉพาะกั อนการเผาเคล่ อบื เมอเผา่ื เคลอบแลื วลวดลายจะจมลงไปก้ บเนั อด้ื นิ แกไขได้ โดยการไม้ เคล่ อบทื บั ความข้นของสลิปและเอนโกบมีผลต่อการกระจายของลาย หากข้นมากไปลายจะไม่ค่อยกระจาย หากเหลวไป ลายจะกระจายอยางรวดเร่ วและไม็ หย่ ดุ ทำใหจางและเห้ นไม็ ช่ ดเจนั ความขนท้ พอด่ี มี ลี กษณะเปั นคร็ มขี น้ เทลงมาจะไหลเปน็ สายอยางต่ อเน่ องและไม่ื เป่ นก็ อน้ ความขนของสล้ ปนิ ส้ี มพั นธั ก์ บความขั นของส้ วนผสมท่ นำมาหยดด่ี วย้ เพราะสวนผสมต่ อง้ มความขี นท้ พอด่ี เชี นก่ นั สลปและเอนโกบแติ ละชน่ ดมิ การแหี งต้ วทั เร่ี ว็ ชา้ ตางก่ นั สลปดิ นคอมพาวดิ จะแห์ งต้ วพอดั ี ไมเร่ วหร็ อชื าจนเก้ นไปิ เอนโกบทงสองส้ั