Załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 37/2021 Wójta Gminy Szczurowa z dnia 7 kwietnia 2021 r. Strategia Rozwoju Gminy Szczurowa na lata 2021-2030 Kraków, Szczurowa, Marzec 2021 Strategia Rozwoju Gminy Szczurowa na lata 2021-2030 Projekt z dnia 07.04.2021 r. Dokument powstał na zlecenie Urzędu Gminy Szczurowa, a jego głównymi autorami są eksperci i interesariusze lokalni oraz konsultanci FRDL Małopolskiego Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji z Krakowa, którzy prowadzili proces strategiczny. Serdecznie podziękowania dla wszystkich zaangażowanych w proces opracowania niniejszego dokumentu – za poświęcony czas, rzetelność, merytoryczne podejście, profesjonalizm oraz odwagę w proponowaniu rozwiązań korzystnych dla gminy Szczurowa oraz jej mieszkańców. 1 Strategia Rozwoju Gminy Szczurowa na lata 2021-2030 Spis treści Wprowadzenie ........................................................................................................................................ 3 Wnioski z diagnozy społecznej, gospodarczej i przestrzennej gminy Szczurowa ................................. 6 Analiza strategiczna (SWOT) gminy Szczurowa ................................................................................... 21 Wizja rozwoju gminy Szczurowa w perspektywie 2030 roku ............................................................. 26 Obszary, cele i kierunki działań Strategii Rozwoju Gminy Szczurowa na lata 2021-2030 oraz oczekiwane efekty realizacji ................................................................................................................. 28 GOSPODARKA LOKALNA ................................................................................................................... 30 OBSZARY WIEJSKIE............................................................................................................................ 41 MIESZKAŃCY ..................................................................................................................................... 60 Inwestycje kluczowe w kontekście osiągnięcia założonych celów strategicznych ......................... 76 Model struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy Szczurowa wraz z ustaleniami i rekomendacjami w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej w gminie ............ 84 Uwarunkowania i Prawo wodne a Strategia Rozwoju Gminy Szczurowa na lata 2021-2030 ........... 84 Model struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy ......................................................................... 92 Ustalenia i rekomendacje w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej w gminie ........................................................................................................................................................... 99 Obszary strategicznej interwencji ...................................................................................................... 105 Obszary strategicznej interwencji określone w strategii rozwoju województwa wraz z zakresem planowanych działań ....................................................................................................................... 105 Obszary strategicznej interwencji kluczowe dla gminy Szczurowa wraz z zakresem planowanych działań ............................................................................................................................................. 107 Zgodność Strategii Rozwoju Gminy Szczurowa na lata 2021-2030 z wytycznymi i założeniami zawartymi w dokumentach wyższego rzędu ..................................................................................... 109 System realizacji Strategii Rozwoju Gminy Szczurowa na lata 2021-2030 ....................................... 112 System wdrażania ............................................................................................................................ 112 Wytyczne do sporządzania dokumentów wykonawczych .............................................................. 116 Monitoring, ewaluacja i aktualizacja dokumentu ........................................................................... 123 Ramy finansowe i potencjalne źródła finansowania Strategii Rozwoju Gminy Szczurowa na lata 2021-2030 ........................................................................................................................................... 128 Ramy finansowe .............................................................................................................................. 128 Potencjalne źródła finansowania .................................................................................................... 133 2 Strategia Rozwoju Gminy Szczurowa na lata 2021-2030 Wprowadzenie Strategia Rozwoju Gminy Szczurowa na lata 2021-2030 obejmuje obszar gminy w jej administracyjnych granicach i stanowi naturalną kontynuację polityki rozwoju określonej w Strategii Rozwoju Gminy Szczurowa na lata 2014-2020. Dokument został sporządzony z inicjatywy Wójta Gminy Szczurowa, opracowany w Urzędzie Gminy w Szczurowej, przy współudziale urzędników i przedstawicieli instytucji publicznych, przedsiębiorców, reprezentantów organizacji pozarządowych, mieszkańców i liderów społecznych. Wsparcie eksperckie świadczyli konsultanci FRDL Małopolskiego Instytutu Samorządu Terytorialnego i Administracji z Krakowa (zespół tworzyli m.in.: Dawid Hoinkis, Wojciech Odzimek, Jan Cieplak i Tomasz Machowski). Strategia Rozwoju Gminy Szczurowa na lata 2021-2030 jest najważniejszym dokumentem samorządu gminnego, diagnozującym podstawowe uwarunkowania i potrzeby rozwojowe oraz potencjał gminy, opisującym podejście zintegrowane, określającym obszary, cele i kierunki działań polityki rozwoju, prowadzonej w przestrzeni gminy w perspektywie najbliższych lat, w tym przy szerokiej partycypacji interesariuszy i partnerów. W systemie zarządzania polityką rozwoju strategia pełni kluczową rolę jako generalny plan postępowania władz lokalnych – we współpracy z innymi samorządami, administracją państwową oraz partnerami społecznymi i prywatnymi. Dokument strategii rozwoju pełni nadrzędną rolę nad branżowymi planami rozwoju gminy. Koordynuje różne terytorialnie, sektorowo i technicznie plany oraz dokumenty strategiczne na szczeblu lokalnym. Kluczowym jej założeniem jest zintegrowanie polityki środowiskowej, gospodarczej, przestrzennej i społeczno- kulturowej – dla poprawy warunków życia i jakości usług publicznych na terenie gminy. Potrzeba budowy nowej Strategii Rozwoju Gminy Szczurowa na lata 2021-2030 wynikała z wielu przesłanek wewnętrznych i zewnętrznych. Do tych pierwszych należały szeroko rozumiane zmiany rzeczywistości lokalnej, m.in.: stopniowe zmiany w strukturze demograficznej wspólnoty gminnej, nowe potrzeby, problemy, oczekiwania i aspiracje mieszkańców, zmiany dotykające lokalnej gospodarki i rynku pracy, a także przestrzeni i środowiska. Za główne przesłanki natury zewnętrznej należy z kolei uznać: projektowanie nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2021- 2027 na szczeblu krajowym i regionalnym oraz zintegrowane z tym zmiany prawne oraz dostosowanie dokumentów strategicznych wyższego rzędu, zmiany społeczne i gospodarcze w bliższym i dalszym otoczeniu gminy, czy też zmiany technologiczne i cywilizacyjne. W odpowiedzi na te przesłanki, strategia formułuje wizję rozwoju, rozumianą jako pożądany stan rzeczywistości, a także stawia długo i krótkookresowe cele do osiągnięcia przez całą wspólnotę lokalną. Strategia powstała w oparciu o nowe przepisy dotyczące polityki rozwoju, wprowadzone ustawą z dnia 15 lipca 2020 roku o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw. Poprzez te zmiany strategia rozwoju gminy po raz pierwszy w polskim ustawodawstwie zyskała podstawę prawną oraz wytyczne realizacyjne w ramach ustawy. Procedura dotycząca opracowania Strategii Rozwoju Gminy Szczurowa na lata 2021-2030 uwzględniała wszystkie akty prawne mające wpływ na jej przebieg, w tym ustawę z dnia 2006 roku o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, ustawę z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym, ustawę z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Dokument strategii został opracowany zgodnie z przepisami art. 10e ust. 2-4 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym. 3 Strategia Rozwoju Gminy Szczurowa na lata 2021-2030 Strategia Rozwoju Gminy Szczurowa na lata 2021-2030 nie ogranicza się w swych zapisach wyłącznie do zadań realizowanych bezpośrednio przez Urząd Gminy Szczurowa i jednostki gminne. Strategia proponuje przede wszystkim zadania stanowiące wyzwania dla całej społeczności lokalnej oraz wszystkich interesariuszy i podmiotów działających na terenie gminy. Tworzenie partnerstw na etapie wdrażania zapisów strategii będzie miało kluczowe znaczenie również ze względu na nowe instrumenty rozwojowe, które wymagają zacieśnienia współpracy i skoordynowania działań podejmowanych przez samorządy oraz podmioty prywatne i pozarządowe w zakresie realizacji usług publicznych na rzecz mieszkańców, turystów, inwestorów, przedsiębiorców i innych klientów. Okres realizacji Strategii Rozwoju Gminy Szczurowa na lata 2021-2030 przyjęto na dziesięć lat, co jest zgodne z okresem kolejnej perspektywy budżetowej UE (2021-2027) wraz z dodatkowym okresem rozliczania projektów. Strategia została sformułowana w ścisłej korelacji z dostępnymi na tę chwilę, kluczowymi dokumentami planistycznymi szczebla krajowego, regionalnego i subregionalnego, m.in.