D. SPECIMEN ACADEMICUM, : de TUTELA i SUMMI MAGISTRATUR, 1« λ t Quod, SUFFRAG. AMPLISS, FACULT. PHILOSOPH. )- , ■ IN REG. A CAD. UPSALIENSI, praeside. is' S:* R:.t M:tis F/RO, MAGFIDEI d-.no johanne ihre, Reg. Canc. CONSILIARIO, Eloqv. et Polit. PROEESS. Reg. et Skytt. Acad. l. h. et S. R. S. MEMB. nec non Facult. Philos. h. t. DEC AN. Max. Spect. VUBLlC/E BONORUM EXAMINI MODESTE SUBMITTIT Regius Alumnus, andreas betulin, SUDERMANNUS. IN AUDIT. CAROL. MAJ, D. XXI. MARTII, ANNI MDCCLVIII. Η.Λ. M. S. h UFSAIIAE,KxqüA. L. M. HÖJER,Reg. Ac»d. Typogr. J KONGL. MAJ-.TS TRO-TJENARE och CAPITAINE vid Upplands Regimente till fot, Samt RIDDARE af Kong!. Svårds - Orden, välborne herren, Herr LARS LEUEL, Min Förnäme GYNNARE och VJLGöRÄRE. Den. Ogemena. Bevågenhet. Som. Herr. CAPITAINEN. Gjordt. Sig. Et. Ståndigt. Nöje. At. Vifa, Mig. År. Vål. Större. Än. At. En. Deremot. Svarande. Vördnad» Kan. På. Detta. Blad. Uttryckas. Uptag, Dock. Gunftige. Herre. Med. Blidt. Anlete. Detta. Som. Hafver. Båttre. Uppfat. Ån. Utförande. Att. Den. Högfte. Guden Tåktes. Bekröna. Herr. CAPiTAINEN, Med. En, Lång. Och. Fullkomlig» Sållhet. År. En. Önfkan. Lika. Beftåndig. Som. Den. Djupa. Vördnad. Med. Hvilken. Jag, Har. Den. Åran. Att. Vara^ Välborne Herr CAPITAINENS och RIDDARENS bdmjukafte Tjenare, ANDREAS BETULIN. MANTALS - COMMISSARIEN i Efchilstuna Lån, högaktade herrny Herr AXRL CHRISTOPHER LJUNG, Min Gunflige GYNNARE. myndare af fin Pupill, det kan ock Herr COM« ΗvadMISSAR1ENen Fader kanmedåfkaall afråttfin fodraSon , afenmig.trogenLifvetFör¬ år en ringa fkånck , når defs nödiga behof faknas : Har intet Herr COMMISSARIEN gifvit mig det förra, få har Han dock rundt bidragit til det fednare. Ty ifrån den ftund , jag förft hade den åran , att komma i Herr COMMISSARIENS hus, har jag fått tålja få många prof af öm-och godhet, att jag ej vet, om af en Fader flera kunna våntas. Når åtankan håraf intager mitt finne, förfaller jag i få mycket ftörre oro öfver den fkuld, i hvilken jag häftar, ju mindre hopp till defs albördande för mig vara kan. Men fom det ofta tillfreds ftåller en bor- genår , att fkulden erkånnes ; hafver jag till den åndan utvalt defia blad , att blifva en, faft ofullkomlig för- ikrifnlng af min erkånila och vördnad. Blifver den be- någit antagen och uttydd , vinner jag all min önlkan. KERren utgjute fina ymniga håfvor öfver Herr COM¬ MISSARIEN och Hans hela Hus, och förlånge Hans lif med många och förnögliga dagar ! Bönhöres jag hårutin- nan, blifver min glädje ej mindre, ån den högaktning, med hvilken jag framhärdar, att till det ytterfta vara Högaktade Herr COMMISSARIENS ödmjuke Tjenare, ANDREAS BETULIN. eft,ut qu! cum imperio funt,Re- ges Principesque, jam Patriae Wy/lM Patres» jam civium fuorum tutores appel- lentur. Quo vero jure, quoque fun. damento hunc titulum gerant, id e^' ^110^ praeienti opella declara- tom ^^ml}s5 idque i ta ut omnium Ρ7*1710? praeelfis arfrbagibus > qus u- triusque & Pupilli & Tutoris condi¬ tio fit, difquiramus, deinde cum iisdem ccnferamus easn reJattonem, quse Principern inier & cives eil communiter dicuntur infantes Pupilli velliberi, parentibus brba- ti} qui per astatem fibi rebusquefuis confulere nequeunt. Tutor vero, qui rogatus liberorum ejusmodi curam infe fufciplt, eis nim. eorumque bonis tantlsper dum ipfi juitam profpiciendo, atiigerint ietaiem, & ad fe rite gubernanda idonei fuaque evaferint. Hinc patet, Turoris officium In eo in primis confiftere, ut ftatumpupilli tarn quam internuro, extenum, omni, qua unquamfieripoffit, folicitu- dine perfeiliorem reddat, eumque ideo gaudere jure, pu¬ pilli a&iones eatenus dirigendi, quatenus finis obtinendus reqqiritj unde aparte pupilli oritur obligatio, Tutoriob- iequiom ) J ( <g?J>WS> fequium tantum & tamdiu, quantum & quamdiu iderailfe finis poftulai, praeftandi. Homines jam, in civitare de¬ gentes, fefe variis modis pupillorum inftar habere, fihi- que non femper profpicere fatis poiTe, non eft, quod multis probemus: qui enim expendit, quam ardua, & im· pedimentis innumeris obfita, fit ad felicitatis palatium via, &jquam facilis hominis corrupti a recfta aberratio, non poterit huic veritati fuum denegare fuffragium. Quod cum i ta ita fit,Tuteide a!icujus,qui ipfis confuiat, eorumque aftiones ad id, quod vere conducat, dirigat, fubfint, ne- ceffe eft. Summi autem Magiftratus eft, falutem eorum, qui in ejus funt ditione ac poteftate, omni & tempore & ratione, propio etiam pofthabito commodo, promovere: quemadrnodum & Cicero hane rem optime declarat Lib. 1. Off. c. XXV. Omnino, inquit, qui Reipl, prcefuturi" funt, duo Platon is prcecepta teneant: unum,ut urilitatem" civium fic tueantur, ut quaecunque agunt, ad eam refe-Ct rant,obliti comniodorum fuorum : alterum,ut totumcor-" pus Reipl. current, ne, dum partem aliquam tuentur, re-'c fiquas deferant. Ut enim Tutela, fic procuratio Reipl." adutilitatem eorum , qui commiffi funt, non quibuscom- miiTai gerenda eft. Ad hasc habet S. Magiftratus jus , fubditorurn adiones eatenus determinandi, iique viciflitn ad vivendum voluntati Ejus convenienter funt obligati, quatenus finis focietads, in quam eoaluerunt, id impe- rat. Hinc nihil obftare videtur, quominns S. Magiftra¬ tus fubditorurn Tutor falutetur. Et confiftit Ejus Tutela In cura, quam gerit, fubditorurn, quando ipft fibi profpi¬ cere aut nequeunt > aut nolunt. §. π. Vit(ß fubditorurn profpiciet S. Magiftratus. Ut genus humanuni creicat& multiplicetur,voluntati fum- mlConditoris norrfolum convenit, fed Reipl. edam maxi- me intereii; ut ejus membrä muldpiicentur, Si enim fecu- ritas. «0 ) 6 ( && ritas, tanquam finis primarius, ob quem homfnes, rell- cRo ftatu naturali, in civilem transierunt, obtineri pote- rit, tanto civitas gaudere debet civium numero, quantus ad vim externam propulfandam & fines tutandos fufficiat. Prseterea Respl. varia habet munia, quae omnia, fi ipfa felix audiat, rite funt obeunda j quod tarnen fine civium copia l'ruflra exfpe<Ratur. Principi ideoque eil videndum, qua ratione iubditi optime augeri pofiint. Nulla vero via eil ad hanc rem tutior, fini huic accommodatior nulla, quam ut legitima matrimonia mature inter cives omnes, qui non minus phyfice, quam moraliter eorum funtca- paces, contrahantur. Hominibus quamvis non minus, quam animantibus brutis, inditus fit natura conjuncRio- nis appetitus procreandi gratia ; dantur tarnen cauffse, quse eos diu , ne dicam femper, a matrirnoniis ineundis abllerrere valent. Ut ese igitur detegantur, & fedulo removeantur , e re maxime eil. Unam exempli loco adferre placet, quse tarnen non infimum tenet locum, e- geilatem loquor : ea enim qui premuntur, copiofam pro- lem tanquam fuam reique familiaris ruinam averfantur, unde non folum juilo diutius a matrirnoniis abftinent, fed ne initorum quidem fini refpon-dent. Hoc unicum impe- dimentum fi arceretur, civibus ex voto ditefceret Respl. Scilicet multiplicationi hominum & peream promovend« faluti Reip!. parurn confulitur eo, quod vita mifellis con- feratur, niii femel collata confervetur, & juila educatio- ne foveatur. Novimus ex catalogis annuis emorientium, nimium effe numerum eorum , qui in cunabulis & tene- rioribus adhuc ungviculis e vita decedunt» quanto vero Id Reipl. detrimento fiat, nemo non videt : in cauifes i- gitur tanti mali inquirere, eisque remedia praefentiflima S. adhibere debet Magiftratus. Per bonam liberorum e- ducationem fundamenta futuras non ipforum minus, quam Reipl. felicitatis jaci, cuivis eil perfpicuum. Ea enim, modo ) 7 Γ 5» modo jufta ac debita ratione fufciplatur, animof vera ac fufficicnte cognitione eorum, quce fcitu funt opus, im- buit, & ad pietatis, virtutis ac bonorum morum ftu- dium fledit : corpora, parabilem & falutarem vidum ac necefiarium amidum impertiendo, variaque honefta exercitii genera prsebendo, reddit fana, fobria & ad labo- res fuftinendos firmata : quin immo, poft exploratas in- genii vires & indolem, illos ei confecrat vitae generi, ad quod feruncur, & fcientiajn, quae eis in eo rite obeundo fit neceflaria, fuppeditat. Ut jam parentes, & qui vices eorum agunt , hoc modo liberorum educationem infti- tuant & procurent , Magiftratus fua efticiet audoritate. Sed quemadmodum parentes, fufficiente cognitione & fa- cultatibus deftituti, liberos ea, quapareft, cognitione & artibm imbuere nequeunt, eishac in re fuppetias ive- runt Principes, Scholas nim. publicas atque Academias conftituendo & fuftentando, ut ibi juventuti occafio ex- hibeatur optima folidam non tantum hauriendi Cognitio¬ nen! officiorum, quae DEO, tibi ipii & aliis bominibus debentur , verum fcientias etiam & artes varias, quibus olirn Reipl. fibique fit profutura, addifcersdi ,quin &per- fpiciendi, qua ratione vifa ad virtutem ac honeftatem fit componenria. Huc fpedant quoque Orphanotrophia, ut- pote in nuibus liberi egeni publica impenfa aiuntur , & ea, quce ipüs necefiaria fit, notitia imbuuntur. Ut jam res m bis, «oue ac il Iis, rite & debita diligentia geratur, Magiftratus vi fuse Tutel« facief. §. III. • Moqiflratus vem religione imbuet fnbåitos. Religionem efTe omnis, veri nominis, profperitatis ftmdamentum , tanto minus quemquam, revelationis luce coiluftratum, negaturum crediderim, quanto verius eft, ipfos gentiles, denfis alias ignorantice ac erroris tenebris invo- ) B ( $££> involutos, id agnoviflfe. AHorum teftimonia ut omittäm, rem optime illuitrat Livius: Omnia, inquit, profpera colentibus Deos , adverfa Jpementibus. Inter religionis encomia etiafn refertur, quod fit columen focietatis ci¬ vilis, & vinculum, quo Irnperantis & fubditorum , nec non horum animi iüvicem conjunguntur, firmiffimum, fons omnium virtuturn, robur