WAGENINGENWORLD MAGAZINE VAN WAGENINGEN UR OVER WERKEN AAN DE KWALITEIT VAN LEVEN nr.2 2014 ‘We halen de meest waardevolle chemicaliën uit biomassa-resten’ Richard Gosselink in De lignine-raffinaderij, pagina 32 De chocola wordt duur betaald | Gaan we glyfosaat missen? | De virtuele campus in opmars Over beren met ballen | Meer leven in de brouwerij | Verrassende inzichten uit Zevenlandenstudie INHOUD 10 DE CHOCOLA WORDT DUUR BETAALD Cacaoboeren in West-Afrika kunnen maar net het hoofd boven water houden. In 2025 moet alle chocolade op de Nederlandse markt duurzaam zijn geproduceerd. Of de cacaoboer dan meer verdient, is nog niet te zeggen. 16 GAAN WE GLYFOSAAT MISSEN? Om trottoirs en bedrijventerreinen van onkruid te ontdoen, mogen gemeenten straks geen landbouwbestrijdings - middelen zoals glyfosaat meer gebruiken. Is Nederland goed af met dat verbod? De meningen zijn verdeeld. 32 DE LIGNINE-RAFFINADERIJ Lignine geeft planten stevigheid, maar is ook een schatkist vol waardevolle basischemicaliën. Met nieuwe raffinagetechnieken maken Wageningse onderzoekers die stap voor stap open. Een duurzaam alternatief voor aardolie is daarmee binnen handbereik. COLOFON Wageningen World is het kwartaalblad voor externe relaties en alumni van Wageningen UR (University & Research centre) en leden van KLV, het Wageningen Alumni Network. Een pdf-versie van het magazine is te vinden op www.wageningenUR.nl/nl/wageningen-world Uitgever Wageningen UR, Marc Lamers Redactie Hans Bothe, Yvonne Fernhout, Ben Geerlings, Bert Jansen, Jolanda Jansen, Jeanette Leenders, Jac Niessen, Irene Salverda, Erik Toussaint, Delia de Vreeze Hoofdredactie Pauline Greuell (Corporate Communicatie Wageningen UR) Bladmanagement Miranda Bettonville Eindredactie Rik Nijland Alumniberichten Alexandra Branderhorst Artdirection & vormgeving Jenny van Driel (Wageningen UR, Communication Services) Coverbeeld ANP Basisontwerp Hemels Publishers Druk Mediacenter Rotterdam ISSN 2210-7908 Redactieadres Wageningen Campus, Akkermaalsbos 14, 6708 WB Wageningen, Postbus 409, 6700 AK Wageningen, telefoon 0317 48 40 20, [email protected] Adreswijzigingen alumni www.wageningenur.nl/alumni Adreswijziging relaties [email protected], o.v.v. code adreslabel Wijziging loopbaangegevens [email protected] Wageningen UR (University & Research centre) heeft als missie ‘To explore the potential of nature to improve the quality of life’. Binnen Wageningen UR bundelen negen gespecialiseerde en meer toegepaste onderzoeksinstituten en Wageningen University hun krachten om bij te dragen aan de oplossing van belangrijke vragen in het domein van gezonde voeding en leefomgeving. Wageningen UR telt 6.500 medewerkers, 10.000 studenten, 35.000 alumni en 40 vestigingen en heeft een omzet van 662 miljoen euro. Instituten van Wageningen UR: Alterra, LEI, Plant Research International, Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, Livestock Research, Central Veterinary Institute, Food & Biobased Research, IMARES en RIKILT. 2 WAGENINGENWORLD EDITORIAL AN V OTO JAN HARRY F 4 UPDATE Kort nieuws over onderzoek en ontwikkelingen bij Wageningen UR. 20 DE VIRTUELE CAMPUS Ook Wageningen University gaat mee in de digitale opmars van onderwijs. Dat maakt kennis toegankelijk voor studenten wereldwijd. 22 BEREN MET BALLEN Duidelijkheid over Varkenshouders castreerden tot voor kort alle mannetjesbiggen om berengeur van het vlees te voeding en kanker voorkomen. Dat is niet langer nodig. ‘Bij de afdeling Humane Voeding merken we dagelijks hoe groot de behoefte is aan wetenschappelijke onderbouwde 26 MEER LEVEN IN DE BROUWERIJ informatie over voeding en kanker. Elke dag loopt onze mail- HEINEKEN en de provincie Zuid-Holland werken met Alterra box vol met vragen hierover. Geen wonder; op internet word aan verduurzaming van de brouwerij én het omliggende je overspoeld met een stortvloed aan visies en meningen van landschap. alternatieve geneeswijzen, orthomoleculaire artsen en bedrij- ven die hun eigen producten aanprijzen. Daar is vaak geen 28 ZEVENLANDESTUDIE touw aan vast te knopen; wat zijn feiten, wat zijn fabels? Het unieke, roemruchte veertigjarige onderzoek in zeven ‘Wij vinden het onze taak om duidelijkheid te scheppen. landen heeft de basis gelegd voor onze kennis over de relatie Daarom hebben we met het Integraal Kankercentrum tussen voeding en gezondheid. Nederland en de Landelijke Werkgroep Diëtisten Oncologie de site voedingenkankerinfo.nl gebouwd, onafhankelijk en met steeds de laatste wetenschappelijke inzichten. Mensen kunnen er terecht met vragen, maar ook voor informatie over RUBRIEKEN preventie of hoe ze terugkeer van de ziekte zo goed mogelijk kunnen voorkomen. 40 LEVEN NA WAGENINGEN ‘Tot nu toe komt de wetenschap veel te laat aan bod, pas als Behoud van koraalriffen staat voorop voor Ingrid van Beek. een supplement of een dieet al een hype is. Momenteel is bij- Studiegenoot Merijn Hougee zoekt het dichterbij huis. Hij voorbeeld kurkuma, geelwortel, in zwang als middel tegen ijvert voor schone scheepvaart. Twee marine resource tumoren. Aan ons de taak om daar de wetenschappelijk ver- managers over hun ‘leven na’. antwoorde informatie aan toe te voegen. Bijvoorbeeld dat er nog geen enkel experiment is gedaan bij mensen. 44 WAGENINGEN UNIVERSITEITS FONDS ‘Baat het niet; het schaadt ook niet, zullen veel mensen den- Veel Wageningers koesteren warme herinneringen aan het ken, maar dat is absoluut niet waar. Er zijn voedingssupple- Belmonte Arboretum. Het Wageningen Universiteits Fonds menten zoals sommige anti-oxidanten die bij bepaalde groe- springt bij om geld te werven voor het beheer. pen averechts werken, of toevoegingen die de chemotherapie verstoren. Je moet daar vreselijk voorzichtig mee zijn. En al 46 ALUMNI zeker geen valse verwachtingen wekken. We bieden informa- Nieuws voor alumni van Wageningen University, onderdeel van tie waar lang niet iedereen op zit te wachten. Ga bewegen Wageningen UR. bijvoorbeeld, val af. Overgewicht is de belangrijkste risico- factor voor kanker. Bovendien is de prognose dan meestal 48 PERSONALIA slechter. Ook belangrijk: kip of vis in plaats van rood vlees, Informatie over leven en welzijn van alumni van Wageningen geen of weinig alcohol, meer plantaardige voeding. Daar University. kunnen geen speciale bessen of superfoods tegenop.’ 50 KLV Ellen Kampman, hoogleraar Voeding en kanker bij Wageningen Berichten vanuit KLV Wageningen Alumni Network. University, onderdeel van Wageningen UR WAGENINGENWORLD 3 WAGENINGEN UNIVERSITY VOEDING EN GEZONDHEID Wageningen levert ‘topopleidingen’ Meer variatie nodig Van de 29 masteropleidingen in Wageningen, krijgen er 20 het predicaat ‘topopleiding’ in op ons etensbord de Keuzegids Masters 2014. Dat is een kwart van alle topmasters in Nederland. Het De beste manier om onder- en overvoeding te bestrijden en de voedselvoor- maakt Wageningen University, onderdeel ziening te beschermen, is een veelzijdiger voedingspatroon. Dat concludeert van Wageningen UR, de beste instelling promovendus gewasfysiologie Colin Khoury van Wageningen University. voor masterstudies. In totaal werden 730 masteropleidingen beoordeeld, waar- Consumenten zijn de afgelopen vijftig jaar toch voldoende micronutriënten binnen te bij het oordeel van studenten en experts wereldwijd steeds meer hetzelfde gaan laten krijgen, waaronder zink en ijzer. van de Nederlands-Vlaamse Accreditatie eten. Dat is ten koste gegaan van de teelt Het onderzoek suggereert ook dat de groei- Organisatie (NVAO) zwaar meeweegt. De en consumptie van regionale gewassen. ende consumptie van een beperkt aantal Wageningse MSc-opleiding met de meeste Gemiddeld steeg de overeenkomst tussen nieuwe gewassen een wereldwijde toename punten is International Land and Water landen in voedingspatroon met 36 procent, van obesitas, hartziekten en diabetes Management. becijferde Khoury. bespoedigt. ‘Want deze aandoeningen In de QS World University Rankings by ‘Mensen consumeren tegenwoordig meer worden sterk beïnvloed door een veranderd Subject 2014, is Wageningen de beste calorieën, eiwitten en vetten en ze kiezen voedingspatroon’, aldus Khoury. Europese universiteit op het gebied van land- voor hun maaltijden steeds vaker producten Een ander gevaar van de homogeniteit is en bosbouw, en wereldwijd de nummer 2, uit een korte lijst met belangrijke voedings- dat de landbouw kwetsbaarder wordt voor achter de University of California in Davis. gewassen, zoals tarwe, maïs en soja, die ze droogte, insectenplagen en gewasziekten. Info: [email protected]. combineren met vlees en zuivelproducten’, Als er een probleem ontstaat met een gewas zegt Khoury. Deze voedingsmiddelen zijn waar de wereld van afhankelijk is, heeft dat AQUATISCHE ECOLOGIE van cruciaal belang om de honger in de een grote impact. wereld te bestrijden. De keerzijde is echter Het onderzoek verscheen in maart dat deze hoofdbestanddelen vooral energie in het tijdschrift PNAS. Khoury doet leveren, en onvoldoende vitaminen en mi- promotie-onderzoek bij hoogleraar ge- neralen. Als mensen niet meer andere voed- wasfysiologie Paul Struik. Daarnaast zame granen en groenten gaan eten, zullen werkt hij bij het International Center for de belangrijke voedingsgewassen opge- Tropical Agriculture (CIAT) van CGIAR in waardeerd moeten worden, om mensen Colombia. Info: [email protected] Ook binnenwater bevat plastic deeltjes Net als zeewater, bevat het Nederlandse oppervlaktewater microplastics, plastic deeltjes van 0,06 tot 5 millimeter groot. In een verkennend onderzoek van de leerstoel- groep Aquatische ecologie en waterkwa- liteitsbeheer van Wageningen University