ÅRG. 86 NR. 1 – VÅREN 2014 Koret «Crazing» øver mykje for 25. april. Alvoret er ofte blanda med glede og latter er aldri langt unna. Les meir på side 7. Fasteaksjonen Nye viking- Les meir kostymer side 6 og 7 Les meir side 5 Grunnlovsjubileet 1814–2014 Historisk bakgrunn I 1814 kom Kielfreden, datert 14. januar. Då måtte den eineveldige kongen av Danmark – Norge, Fredrik VI, gje ifrå seg Norge til kongen av Sverige. Kielfreden var ein del av oppgjeret etter Napoleons-krigane. Sverige var mellom dei sigrande landa, medan Danmark–Norge var på det tapande laget. Kva nordmenn sjølv meinte og ynskte, var ikkje viktig for stormaktene som fekk istand avtalen i Kiel. Arvingen til det dansk–norske riket, prins Christian Frederik, styrde Norge på vegne av kongen i København, og måtte etter Kieltraktaten eigentleg reise tilbake til Dan- mark. Men han ville ikkje gje opp Norge, for på lang sikt kunne landa på nytt bli samla, når han vart dansk konge. Først prøvde han å la seg utrope til eineveldig konge, men norske stormenn gjorde motstand mot det. Dei kravde at han måtte veljast, og at det vart kalla inn til ei grunnlov- gjevande forsamling. Han gjekk med på det, og stod så i spissen for eit opprør mot Kieltrak- taten. Tida var knapp. Den svenske hæren var oppteken på kontinentet, og kunne ikkje marsjere mot Norge derifrå. Slik vart eit vindauge opna til å hevde norsk sjølvstende, og gje Norge ei grunnlov. FULLMAKTSBREVET FRÅ KINN SOKN Ifølge Hans Kongelige Høyhed, Norges Regent, Christian Frederichs Ordre, have vi undertegnede valgt disse tvende, her i Kinds Præstegield Gaardbrugende Mænd, navnlig: Peder Jensen Nedre-Florøen og Peder Abrahamsen Steen- hovden til — paa samtlige Folkets Vegne — at møde den 30te Martii 1814 paa det af Amtet bestemte Sted Wiigøren i Wiigs Præstegield i Yttre-Sogn. Disse tvende Mænd bemyndiger vi herved til at overbringe denne vor Addresse til ovennævnte Samlings Stæd, samt — paa vore og hele Præstegieldets Almues Vegne — at stemme og samtykke i den til en nye Regieringsform anlagte Plan. Svanøe den 18de Martii 1814. Finde, Sognepræst i Kinds Præstegjæld. Villatz Doth, Capellan pro Persona for Førde Præstegield, efter Hans Høyærværdighed S: T: Hr. Biskop Bruns Befaling overværende. O. Torjesen Svanøgaard Morten Bendixen Kind, (mpp) Anders Mathisen Kieitang, (mpp) Søren Simonsen Agledalen, (mpp) Hendrich Eliasen Hovden, (mpp) Casten Mathiasen Øvresund. (mpp) Lars Andersen Høydahl Abraham Jacobsen Osen Peder Abrahamsen Stenhaavden Henrik Martens Annanias Olsen Solem Peder Jenssen Florøen 2 KINN KYRKJEBLAD VÅREN 2014 Gardbrukar Ole Torjesen Svanøe. Peder Jensen (Florøen) Helmers f. 1779. Gardbrukar på Svanøy. Stamfar for Helmers-familien i Florø. Sokneprest i Kinn. Hans Blom. VALMENN VALDE I KYRKJENE følge H.G. Heggtveit. Peder Jensen Florøen er stamfar for 25. februar for 200 år sidan var det val i mange norske mellom anna Helmers-familien i Florø og budde på kyrkjer. Det skulle veljast representantar til riksfor- garden Nedre Florøen. samlinga på Eidsvoll. Kvart prestegjeld valde sine valmenn som i sin tur valde utsendingane til Eidsvoll. Dei fleste FAKTA OM UTSENDINGANE TIL EIDSVOLL stader, og særleg utanom byane, var det naturleg å FRÅ SOGN OG FJORDANE halde valet i kyrkjene. Kyrkjer fanst overalt, og biskopar Dei som vart valgt på Vikøren i Vik til å reise til Eidsvoll og prestar var kongens embetsmenn. 12 av dei «beste» var Sorenskrivar Lars Johannes Irgens frå Sogndal, sokne- menn i soknet skulle skrive under fullmakta. prest i Holmedal Niels Nikolai Nielsen og gardbrukar Før valet sa kyrkjelyden fram ein eid, leia av presten: Peder Pederson Hjermann, Lærdal. I tillegg til desse folke- «Sværge I…» Kyrkjelyden svara: «Det sværger…». Så kom valde utsendingane, vart kaptein Ole Elias Holck frå Leirvik preika over dagens tekst frå Salme 62: «Hos Gud…. vår til- /Alværa vald som utsending frå Bergenhusiske Regiment, flukt.» og bonde og musketer Nils Johannesson Loftesnes, Sogn- dal, som utsending frå Bergen-husiske Infanteriregiment. Hos Gud er mi frelse og mi ære. Brørne Knut og Torleif Hjermann, som bur her i Florø, Mitt mektige berg, mi tilflukt er hos Gud. er etterkommar av Peder Hjermann frå Lærdal. Lit alltid på han, de folk, STORTINGSMENN FRÅ FLORA 1814–1860 aus ut dykkar hjarte for han! På det første storting møtte gardbrukar Ole Torjesen Gud er vår tilflukt. Svanøe, gardbruker Torgeir Halvorsen Næss, gårdbruker Erik Olsen Nord og sogneprest i Eivindvik Niels Griis Deretter kom valet av valmenn. Valmennene valde ut- Astrup Dahl for Sogn og Fjordane. Før Florø by vart grunn- sendingar til Eidsvoll i Vik 30. mars. Desse møtte på Eids- lagt var det tre frå Flora som møtte fleire gonger i voll 10. april, og var der til 20. mai 1814. Stortinget: Ole Svanøe og sonen Christoffer. I tillegg var det soknepresten i Kinn Hans Blom. Hans Blom var aktiv i FAKTA OM VALGMENNENE FRÅ KINN PRESTEGJELD forkant av etablering av ladestedet Florø 16. mai 1860. Peder Steinhovden budde på garden Steinhovden i Høydalsfjorden. Alf Steinhovden som driv garden i dag er Ole Svanøe som er busett på Svanøy, er etterkommar ein av etterkommarane, men det er mange andre i Florø av Ole og Christoffer Svanøe. som kjem frå denne ætta. Han hadde i alt 12–14 barn i KINN KYRKJEBLAD VÅREN 2014 3 «Den krossfeste Jesus» skapnad, men fordi han har to forskjellige natura viser bileta av han også vegen til ei usynlig og åndeleg verd, der Gud er. Ikonet viser den krossfesta Jesus. Til venstre ser du hans mor Maria, omkring henne står sørgjande kvinner. Hos Johan- nes står det: «Innmed Jesu kross stod mor hans og syster til mor hans, Maria, som var gift med Klopas, og Maria Magdalena.» Maria Magdalena er kledd i rødt, ho står rett bak Jesus mor. Til høgre står apostelen Johannes, med tilnamnet «teolog- en». Då Jesus fekk auge på mor si og såg at den læresveinen han hadde kjær, stod attmed henne, sa han til mor si: «Kvinne, sjå, der er son din. Så sa han til læresveinen: «Det er mor di.» Frå den stunda tok læresveinen henne heim til seg. (Joh 19, 25–26.) Bak Johannes står soldaten Longinus, han som stakk spydet sitt i Jesu kropp. Tradisjonen seier det er denne soldaten som det vert referert til hos Matteus, når han, i det Jesus dør seier: «Denne mannen var verkeleg Guds Son!» (Mark 15,39.) Ikonet «den krossfeste Jesus» er eit av dei nye ikona i Eikefjord Bak krossen ser ein Jerusalems murar. Under berget Gol- kyrkje. Ikona skal vere eit hjelpemiddel til bønn og ettertanke. gata syns ein hovudskalle. Den symboliserer Adam. Når Kristi Ikona er etter ortodoks tankegang religiøse bilete som kan blod renn ned over Adam, forsonar Kristus alle mennesker med liknast med vindu til himmelen, eller lysande bilete som skal Gud. reflektere den himmelske røyndomen. Motivet på dette ikonet går tilbake til ei freske av Theopanes av Kreta. Dette ikonet er måla i 2013 av Robin Johansson fra Kål- GUDS ORD VART MENNESKE I JESUS landsø i Sverige. Eikefjords kyrkjeråd hadde berre råd til dette På den måten vart det guddommelege uløyseleg knytt til ikonet, men i samband med 150-årsjubileet fekk kyrkja ikonet det fysiske. Dette inneber at ein kan male hans menneskelege «Nattverden» av same kunstnaren i gåve av Flora kommune. KINNASPELET HAR 30 ÅRS JUBILEUM 21. OG 22. JUNI 2014! Foto: Sara Marie Ytreøy. 4 KINN KYRKJEBLAD VÅREN 2014 Vikingane får nye kle! Ein framragande dugnadsgjeng har teke til på den store oppgåve med å fornye vikingane sine kle på Kinnaspelet. Under kyndig leiing av kostymeansvarleg Rakel Melvær Berge har dei snart sydd alle dei nye trøyene. Det står att pati- nering og så skal det lagast nye sko. Det blir også arbeidd med nye hjelmar. Rakel har utforma og teikna det nye vikingekostymet på same måten som ho gjorde det med korkappene som var nye for nokre få år sidan. Komitéen har fått noko støtte til denne fornyinga, men ein treng fleire sponsorar før heile prosjektet er finansiert. Den store dugnadsinnsatsen gjer at det økonomiske løftet vert mindre krevjande og i tillegg er det interessant og kjekt å vere med. FØLG MED! BISKOP INGEBORG MIDTTØMME KJEM Følg oss gjerne på Facebook/songenveddetstoredjup Biskop i Møre, Ingeborg Midttømme, held preika ved guds- Heimeside: www.kinnaspelet.no tenesta på årets Kinnaspel. Det er ei glede. Eit tema ho kjem til å ta opp, er samarbeid langs den nye kystpilegrimsleia som skal DEN NYE BROSJYRA ER KLAR opnast i sommar. Dei som ynskjer brosjyrer kan hente på kyrkjekontoret. (På heimesida ligg den nye brosjyra, legg den gjerne ved i ein KONGEN KJEM IKKJE! e-post der du inviterer kolleger, vener og kjende til jubileums- Som kjend frå media inviterte Flora kommune kongefami- året!) lien til opninga av spelet. Vi har allereie fått tilbakemelding om at det ikkje vert mogeleg. Komitéen arbeider no med andre BERGENSBÅTEN som kan opne spelet. Det vert sett opp båt frå Bergen med stopp på dei vanlege stadene langs ruta. Det er viktig å melde seg på i god tid då det DELTAKARAR FRÅ TEATERET har vore stor pågang frå Bergen siste åra. Regissør Miriam Prestøy Lie, busett i Dale, samarbeidde Avgangen er laurdag 21. juni. Prisen er eit knallgodt tilbod med koreografen Kristin Ryg Helgebostad om spelet for første – 1000 kroner. gang i fjor. Dei kjem att også i år. I tillegg kjem skodespelarane Oda Alisøy Søvig, Idun Losnegård og Kyrre Eikås Ottesen att- ende. Kven som får dei andre rollene er ikkje klart enno. KINN KYRKJEBLAD VÅREN 2014 5 Konfirmantane gjer ein innsats for ei betre verd! TIRSDAG 8. APRIL ER TIDA FOR DEN ÅRLEGE INNSAMLINGSAKSJONEN slik at årsakene til fattigdom kan endrast. Eksempel på prosjekt som Kirkens Nødhjelp driv er arbeid for reint vatn i Afrika, arbeid i flyktningeleir på grensa til Syria og hjelp til tyfonoffera på Filipinane.