LRS LAG-a Terra Liburna Grad Kastav LOKALNA Grad Opatija RAZVOJNA STRATEGIJA Općina Klana LOKALNE AKCIJSKE Općina Matulji GRUPE ‘TERRA Općina Mošćenička Draga LIBURNA’ Općina Lovran 2013.-2015. Općina Viškovo 1 LRS LAG-a Terra Liburna Lokalna razvojna strategija Lokalne akcijske grupe Terra Liburna Naručitelj: LAG Terra Liburna Izrađivač: Regionalna razvojna agencija Porin d.o.o. Voditelj: Doris Sošić, dipl.oec. Autori: Anđela Cvjetković Mr. sc. Marko Randić, dipl.ing.biol. Doris Sošić, dipl.oec. Dunja Zagorac, mag.oec. LAG Terra Liburna Predsjednica Anđela Cvjetković Rujan 2013. 2 LRS LAG-a Terra Liburna Sadržaj 1. Uvod ......................................................................................................................................................... 4 2. Značajke područja LAG-a Terra Liburna ................................................................................................. 6 2.1. Opće zemljopisne značajke područja LAG-a Terra Liburna .............................................................. 7 2.1.1. Površina i granice područja LAG- Terra Liburna ..................................................................... 7 2.1.2. Osnovne prostorne značajke ...................................................................................................... 7 2.1.3. Reljefne i klimatske karakteristike područja LAG- Terra Liburna ........................................... 8 2.1.4. Prirodna baština – Natura 2000 ................................................................................................. 9 2.1.5. Kulturno povijesna i tradicijska baština .................................................................................. 12 2.1.6. Kvaliteta života i stanje infrastrukture .................................................................................... 16 2.2. Gospodarske značajke područja ..................................................................................................... 22 2.2.1. Glavne gospodarske djelatnosti ............................................................................................... 23 2.2.2. Tržište radne snage .................................................................................................................. 25 2.3. Demografske i socijalne značajke područja ................................................................................... 26 2.3.1. Broj i gustoća stanovnika ........................................................................................................ 26 2.3.2. Demografska kretanja .............................................................................................................. 26 2.4. Obrazovna struktura stanovništva .................................................................................................. 27 2.5. Civilno društvo ............................................................................................................................... 28 3. SWOT analiza razvojnih mogućnosti područja ...................................................................................... 29 4. Razvojna vizija ....................................................................................................................................... 31 4.1. Razvojni ciljevi................................................................................................................................. 32 4.1.1. Razvoj identiteta LAG-a, suradnje i međusektorskog partnerskog povezivanja ..................... 32 4.1.2. Jačanje konkurentnosti gospodarskih subjekata ruralnog područja primjenom inovacija i mehanizama održivog razvoja ......................................................................................... 33 4.1.3. Razvoj ruralnog turizma i poljoprivrede te jačanje područja LAG-a kao ............................... 34 turističke destinacije .......................................................................................................................... 34 4.1.4. Razvoj ljudskih potencijala, povećanje sposobnosti stanovnika za partnerski rad i podizanje društvene svijesti o ruralnom području ............................................................................................. 35 4.1.5. Obnavljanje, očuvanje i poboljšanje okoliša i tradicionalnih .................................................. 35 krajobraznih elemenata ...................................................................................................................... 35 4.1.6. Poboljšanje kvalitete života svih skupina stanovnika područja LAG-a .................................. 36 uz naglasak na ravnomjerni razvoj .................................................................................................... 36 4.2. Prioriteti i mjere za dostizanje ciljeva te definiranje korisnika, rezultata, indikatora i kriterija prihvatljivosti ............................................................................................................................................ 41 4.3. Usklađenost strateških ciljeva i prioriteta s prioritetima ruralnog razvoja ...................................... 50 5. Strategija izrade i provedbe .................................................................................................................... 51 5.1. Značajke partnerstva i izrada lokalne razvojne strategije ................................................................ 51 5.2. Primjena načela ‘odozdo prema gore’ u izradi lokalne razvojne strategije ..................................... 53 5.3. Okvirni plan provedbe i slijed aktivnosti u ostvarenju ciljeva ........................................................ 56 5.4. Utjecaj provedbe strategije na okoliš .............................................................................................. 58 5.5. Sposobnost upravljanja javnim sredstvima ..................................................................................... 59 5.6. Postojeće aktivnosti i nove inovativne aktivnosti ........................................................................... 60 5.7. Procjena broja projekata i potrebnih sredstava IPARD programa .................................................. 62 5.8. Indikativvni izvori financiranja provedbe prioritetnih aktivnosti LRS izvan okvira IPARD programa .................................................................................................................................................... 62 5.9. Praćenje provedbe LRS i mjerenje učinaka ...................................................................................... 63 5.10. Procedura donošenja odluka uključujući proceduru odabira projekata kojima će LAG izdati pismo preporuke i načine sprječavanja sukoba interesa ....................................................................................... 64 6. Usklađenost s nadređenim strateškim dokumentima ............................................................................. 66 7. Karta LAG-a u mjerilu 1:100 000 .......................................................................................................... 67 8. Dodaci .................................................................................................................................................... 68 3 LRS LAG-a Terra Liburna 1. Uvod Prepoznavši potrebe ruralnog razvoja Zajednice stvorene su Zajedničke poljoprivredne politike (ZPP) koje s provedbnom reforme istih i primjenom LEADER programa od 1991. godine nastoje zaostajanje ruralnih područja zaustaviti učinkovitim korištenjem svih njihovih resursa. LEADER program – Liaison Entre Actions de Développement de l’Economie Rurale – Veze među aktivnostima za razvoj ruralnog gospodarstva predstavlja mehanizam provedbe mjera politike ruralnog razvoja Europske unije, a temelji se na realizaciji lokalnih razvojnih strategija kojima upravljaju lokalne akcijske grupe. Suočavanje s različitim problemima ruralnog razvoja traži prilagodbu na promjenjive okolnosti u ruralnim područjima čiji uzroci mogu biti klimatske i demografske promjene, smanjivanje utjecaja tradicionalnih sektora, promjene politika itd. Intenzivni kontakti i suradnja sa drugim dionicima iz drugih mjesta, rad u skupinama, umrežavanje dionika dovodi do razmjena ideja i otkrića koje poprimaju oblik kvalitetnog rješenja pružajući izlaz iz trenutne situacije. U novoj politici ruralnog razvoja EU – naglašeno je kreativno razmišljanje i inovativan pristup, a to znači uvođenje i primjenu novih tehnologija ili primjenu provjerenih koncepata na nov i učinkovitiji način. LEADER pristup za lokalni razvoj se dokazao kao vrijedan alat u promicanju razvoja ruralnih područja koje u potpunosti uzimajući u obzir multi-sektorske potrebe ruralnog razvoja primjenom principa odozdo prema gore, osobitostima područja, aktiviranjem lokalnog stanovništva i partnerskim djelovanjem, poboljšanje kvalitete života, diversifikaciju gospodarstva doprinosi dodatno izgradnji lokalnih kapaciteta, povećanju zaposlenosti te primjenu inovacija. Ukratko, može se reći da LEADER pristup govori o tome kako, a ne što treba raditi. Sastoji se od sedam osnovnih načela, koja treba slijediti u cijelosti. Oslanja se na izradu i provedbu lokalnih razvojnih strategija (LRS) utemeljenih na jasnim i transparentnim procedurama. Važnost navedenog i poticajnim aktivnostima tijekom 2012. godine Primorsko-goranske županije (Županija) i Centra za brdsko-planinsku poljoprivredu i stručnu pomoć Regionalne razvojne agencije Porin d.o.o. (RRA PORIN) za zapadno područje Županije pokrenut je LAG 'Terra Liburna' (LAG), najprije za područje