ONTWIKKELSTRATEGIE ZAANSE SCHANS naar een toekomstbestendige Zaanse Schans CONCEPT concept Ontwikkelstrategie Zaanse Schans 25 november 2019 25 november 2019 COLOFON In opdracht van Bestuurlijk Overleg toekomst Zaanse Schans Opgesteld door Stichting de Zaanse Schans en gemeente Zaanstad Onderzoek, vormgeving en verbeelding BREEN stedenbouw De ontwikkelstrategie Zaanse Schans geeft richting aan de toekomstige ontwikke- lingen in het gebied Zaanse Schans en omgeving. Deze strategie bevat een integrale visie voor het gebied en direct te nemen maatregelen. Na vaststelling van de ontwik- kelstrategie worden deze maatregelen in de aankomende jaren op haalbaarheid onderzocht conform de daarbij passende procedures, regels en eisen. Investerings- besluiten voor financiering van deze maatregelen volgen. De ontwikkelstrategie benoemt ook problemen waarvoor nog geen gedragen oplossingen zijn ontwikkeld. Keuzes hiervoor volgen zodra de gemeente en stichting hier meer inzicht in hebben concept Ontwikkelstrategie Zaanse Schans 25 november 2019 na periodieke evaluatie van de afspraken, genomen maatregelen en ontwikkelingen zoals de drukte op de Zaanse Schans. INHOUDSOPGAVE ONTWIKKELSTRATEGIE ZAANSE SCHANS VOORWOORD 4 6 LEESWIJZER 7 DEEL I – PROBLEMATIEK, VISIE EN AMBITIES 8 1.1. TOENEMEND BEZOEK VRAAGT ONTWIKKELSTRATEGIE VOOR DE ZAANSE SCHANS 16 1.2. GROEI VAN HET AANTAL BEZOEKERS WERELDWIJD 19 1.3. MISSIE DE ZAANSE SCHANS GEEFT ONTWIKKELSTRATEGIE RICHTING 20 1.4. NAAR EEN TOEKOMSTBESTENDIGE ZAANSE SCHANS 36 1.5. TOT SLOT: MET EVALUATIES BIJSTUREN EN BALANS TERUGBRENGEN 39 DEEL II – DE ZAANSE SCHANS TOEKOMSTBESTENDIG MAKEN 44 2.1. BELEID EN HANDHAVING VOOR BEHOUD AUTHENTIEK KARAKTER 46 2.2. PLAN VOOR BEHEERSEN VAN BEZOEKERSDRUKTE 48 2.3. PARKEEROPLOSSING VOOR VOORLOPIG 5 JAAR 50 2.4. VERBETEREN VOORZIENINGEN VOOR ONTVANGST 52 2.5. NIEUWE FIETSROUTE ONTLAST DE KALVERRINGDIJK 54 2.6. UITBREIDEN PADENSTRUCTUUR 57 2.7. VERBETEREN EN UITBREIDEN AANLOOPROUTES NAAR DE ZAANSE SCHANS 58 2.8. BEVORDEREN VAN DUURZAME MOBIILITEIT 60 2.9. VERBREDEN CULTUREEL EN ERFGOEDAANBOD OP DE ZAANSE SCHANS 62 2.10. INTEGRAAL VERKEERSONTWERP 64 2.11. DUURZAAMHEID WONINGEN, GEBOUWEN EN GEBIED 65 2.12. VOORKOMEN PARKEERDRUK IN OMGEVING 66 DEEL III – ORGANISATIE UITVOERING ONTWIKKELSTRATEGIE 68 3.1. VERANTWOORDELIJKHEIDSVERDELING 69 3.2. FINANCIERING 70 3.3. FASERING EN PROCEDURES concept Ontwikkelstrategie Zaanse Schans 25 november 2019 74 BRONNEN EN AFBEELDINGEN VOORWOORD De Zaanse Schans is de trots van de stad en verweven in het DNA van elke molens, gebouwen en landschap te onderhouden en zien we mogelijkheden Zaankanter. Het bijzondere gebied is ontstaan vanaf 1952 door het burgeri- het verhaal beter te vertellen. Tegelijk zien we dat met name de hoeveelheid nitiatief Zaans Schoon, omdat er behoefte was om terug te gaan naar de bezoekers en de sterke groei van de afgelopen jaren de kwaliteit van het eigen bestaansgrond. Juist de houten huizen en de molens trokken daarbij de gebied aantasten en problemen opleveren voor de leefbaarheid van de aandacht, want, ‘waarin vindt men het karakter van onze voorouders beter bewoners in het gebied, de omgeving en voor het natuurgebied. Soms is zelfs weerspiegeld dan in de huizen en molens waarin ze woonden en werkten’. De de veiligheid in het geding. eerste bebouwing werd, door en voor Zaankanters, verplaatst en in 1955 op de Zaanse Schans gerealiseerd. Dit was molen de Huisman op schuur de Haan. De We zien ook een opgave als het gaat om de kwaliteit. Wanneer een bezoeker eerste woning (Kalverringdijk 11) van de Schans werd in 1960 opgeleverd. En nu arriveert met de auto of de bus, komt de bezoeker aan op een wat nu, ruim 60 jaar later, is de Zaanse Schans nog steeds een essentieel onderdeel onprettige plek, zonder directe voorzieningen, en moet de bezoeker zich een van de Zaanse identiteit en van de Zaankanters. De maatschappelijke betrok- weg banen over een parkeerplaats waar geen duiding is. Deze plek tussen kenheid is groot. Dat hebben we van dichtbij mogen meemaken bij de het Zaans Museum en het Schipperplein heeft potentie een bijzondere totstandkoming van deze strategie. entree te zijn voor de Zaanse Schans. Het is de laatste jaren drukker geworden op de Zaanse Schans. Het prachtige We zijn nu drie jaar bezig met de totstandkoming van deze strategie. In 2016 beeld van de geschiedenis van onze streek, en daarmee de verbeelding van de zijn we, met alle stakeholders op en rond de Zaanse Schans, gezamenlijk een Zaanstreek van weleer, trekt jaarlijks steeds meer bezoekers. Niet alleen op de visie gaan ontwikkelen op de toekomst van het gebied. Uit die gesprekken piekmomenten of in het hoogseizoen, maar het hele jaar door zien we meer kwamen veel ideeën, initiatieven en meningen naar boven. Dit is behoorlijk reuring in en rond het gebied ontstaan. De Zaanse Schans wordt te klein voor zoeken geweest. De belangen op de Zaanse Schans lopen namelijk zeer de aantallen bezoekers die hij trekt en daarmee komt het authentieke beeld uiteen. Begin 2019 kwamen we tot de constatering dat de ontwikkelstrategie onder druk te staan en raakt het gebied te beschadigd. Ook komt het algemeen ondanks het doorlopen participatieproces dusdanige weerstand opriep dat belang op en rondom de Zaanse Schans in het gedrang. Daarom hebben de advies is gevraagd aan de heer Remkes. Actieve bemiddeling leek hem een gemeente Zaanstad en Stichting de Zaanse Schans de handen ineengeslagen brug te ver. Het advies dat hij gaf betreffende de ontwikkelstrategie hebben om de Zaanse Schans toekomstbestendiger te maken. we in deze versie verwerkt. We temperen de ambities, gaan meer gefaseerd werken en gaan periodiek evalueren. De opgave ligt er. Als we niets doen blijft het aantal bezoekers toenemen. Daar concept Ontwikkelstrategie Zaanse Schans 25 november 2019 zitten twee kanten aan. Aan de ene kant zijn we trots dat het verhaal van de In deze aangepaste ontwikkelstrategie leggen we in de visie meer nadruk 4 Zaanse Schans zoveel bezoekers trekt. Mede door de bezoekers zijn we in staat op het waarborgen van de veiligheid, leefbaarheid en authenticiteit van de Zaanse Schans. Dit moet de kwaliteit van het gebied verbeteren. Hiervoor en het omliggende gebied hebben en de maatregelen die daar uit volgen. willen we het aantal bezoekers stabiliseren, streven we naar het stoppen van Na vaststelling van de ontwikkelstrategie worden deze maatregelen in de de groei en willen we de overlast beperken door meer regie te voeren op het aankomende jaren op haalbaarheid onderzocht conform de daarbij passende bezoek. Dit is nog meer dan voorheen leidend. De voorgestelde maatregelen procedures, regels en eisen. Deze ontwikkelstrategie zal samen met de regels zijn nu ook meer in omvang tot de problematiek. Het is niet onze bedoeling voor de Zaanse Schans als gemeentelijk beschermd gezicht, de regelgeving dat uitbreidingen een aanzuigende werking hebben op de bezoekersaan- van monumenten en het Beeldkwaliteitsplan uit 2011 de basis zijn voor alle tallen en buitensporige investeringen vergen. Na vaststelling van de ontwik- verdere ontwikkelingen en als input fungeren voor een nieuw omgevingsplan. kelstrategie gaan we met stakeholders op de Zaanse Schans in gesprek om duurzame exploitatiescenario’s te ontwikkelen voor een toekomstbestendige Deze ontwikkelstrategie is opgesteld door de stuurgroep Zaanse Schans, Zaanse Schans. waarin zowel de Stichting als de gemeente Zaanstad deelneemt. De strategie had niet kunnen worden gemaakt zonder Samengevat vinden wij de belangrijkste hoofdpunten uit de ontwikkel- alle input die is geleverd door de musea, de verenigingen, de ondernemers, strategie: de stichtingen en de bewoners op de Zaanse Schans en daaromheen. Wij - Een integrale parkeerlossing met een tijdelijke parkeergarage en parkeerregu- bedanken iedereen die zich ingezet heeft om lering voor het verminderen van de parkeeroverlast op en rondom de Zaanse deze ontwikkelstrategie te helpen vormgeven. Schans met aanvullende maatregelen voor waarborging van een veilige omge- ving voor het St. Michaël College; Hiermee ligt er een basis om gezamenlijk initiatieven te nemen die de Zaanse - Vergroten van de verkeersveiligheid door de routes voor wandelaars en fietsers Schans een nieuw perspectief geven. Een toekomst waarin de doelstellingen van elkaar te scheiden met een nieuw fietspad; voor de Zaanse Schans gegarandeerd en geoptimaliseerd worden en waarin - Beheersing van de drukte op de Zaanse Schans voor het terugbrengen van de de Zaanse Schans een fijne plek blijft om te wonen en te werken. Wij zien balans tussen wonen, werken en bezoeken; ernaar uit om daar de komende jaren met u en ook voor u aan te werken. - Verduurzaming met maatregelen voor woningen, gebouwen en het gebied; - Kwaliteitsverbetering van het gebied als geheel door onder meer nieuw op te Namens de Stuurgroep stellen beleidsregels voor de openbare ruimte. Piet Oudega Sanna Munnikendam Voorzitter Wethouder Cultuur De ontwikkelstrategie die we hier presenteren biedt een onderlegger voor een Stichting de Zaanse Schans gemeente Zaanstad duurzame toekomst voor de Zaanse Schans. De ontwikkelstrategie beschrijft concept Ontwikkelstrategie Zaanse Schans 25 november 2019 de problematiek die we zien, de visie en ambitie die we voor de Zaanse Schans Zaanstad 25 november 2019 5 LEESWIJZER De Ontwikkelstrategie Zaanse Schans is in de volgende 3 delen opgebouwd: • Deel 1 beschrijft de problematiek en ambitie: Wat is het probleem? Wat is de ambitie van Stichting de Zaanse Schans en de gemeente Zaanstad? • Deel 2 beschrijft de voorgestelde