Samla plan for vassdrag (Samla Plan) skal gi eit framlegg til ei gruppevis prioritert rekkjefølge av vasskraftprosjekt for seinare konsesjonshandsaming. Prioritering av prosjekta skal skje etter eivurdering av kraftverkøkonomisk lønnsemd og grad av konflikt med andre brnkarinteresser som ei eventuell utbygging vil fera med seg. Samla Plan skal vidare gieit grunnlag for åtastilling tilkva vassdrag som ikkje bør byggast ut, men disponerast til andre føremål, Samla Plan vil omfatta vasskraftprosjekt tilsvarende omlag 40 TWh midlare årsproduksjon. Samla Plan blir rullert med relativt jamne mellomrom. Rulleringane blir presenterte for Stortinget ieigne stortings­ meldingar. Miljøvemdepartementet har ansvaret for arbeidet i samarbeid med Olje- og energidepartementet, Noregs vassdrags- og energiverk ogandre instansar. Arbeidet på ulike fagområde skjer dels sentralt og dels på fylkesnivå, der fagfolk frå fylkeskommunen, miljøvernavdelinga hos fylkesmannen og andre etatar ertrekte inn. l kvart fylke erdet oppretta eirådgivande kontaktgruppe for arbeidet med Samla Plan. Vassdragsforvalteren hos fylkesmannen erkoordinator for arbeidet med prosjekta ikvart fylke. Utgreiingane om vasskraftprosjekt og konsekevensar, blir for kvart prosjekt stilt saman i vassdragsrapportar. Forutan utgreiingane om vasskraftprosjekta, blir følgjande brukarinteresser!tema handsama: naturvern, friluftsliv, vilt, fisk, vassforsyning, vem mot forureining, kulturminnevern, jord- og skogbruk, reindrift, sikring mot flaum og erosjon, transpon, istilhøve og klima. Dessutan blir regionaløkonomiske verknader vurderte. Vassdragsrapponane vert fortløpande sende til høyring i vedkommande kommunar, lokale interesseorganisasjonar m.m. Vassdragsrapportane, saman med høyringsfråsegnene, dannar grunnlaget for arbeidet med Samla Plan. SAMLA PLAN FOR VASSDRAG MØRE OG ROMSDAL FYLKE OPPLAND FYLKE VASSDRAGSRAPPORT 432 RAUMA,. VIDAREFØRING MODIFISERT ALTE!<NATIV Fl/ALTERNATIV VERMÅA - ULVÅA 01 STAVEM KRAFfVERK 08 VERMA PUMPEKRAFTVERK -~--~.-,=-=-~--== RAUMA KOMMUNE LESJA KOMMUNE ISBN 82 - 7243 - 795 - 3 T - 789 FORORD Denne vassdragsrapporten for Raumavassdraget er utarbeidd som ein del av den nye rulleringa av Samla Plan-arbeidet i Møre og Romsdal, og den vil etter høyringsrunden - saman med rapportane for andre vidareførte og nokre få nye prosjekt - danne grunnlaget for ei ny Stortingsmelding om Samla Plan. Meldinga skal leggast fram for Stortinget i vårsesjonen 1992 parallelt med Verneplan IV for vassdrag. I vassdragsrapporten blir berre eitt utbyggingsalternativ presentert og vurdert. Det er det såkalte modifiserte alternativ F1, også kalt Vermåa-Ulvåa, som forøvrig er identisk med det alternativ som ble presentert i Mellquistutvalget si innstilling i NOU 1991:12A om Verneplan IV for vassdrag. På samme måte som i tidlegare vassdragsrapportar blir dei ulike brukerinteressens også no presentert (kap. 2) og vurdert (kap. 4) i høve til utbyggingsprosjektet. Kapittel 5 inneheld elles ei kort oppsummering av rapporten med ei førebels klassifisering av konsekvensane ved Ui eventuell utbygging. Det må understrekast at konsekvensvurderingane er førebeise, slik at dei vil kunne bli endra på bakgrunn av høyringa og ei meir overordna samanlikning med andre prosjekt i Samla Plan. Når det gjeld tidlegare vurderte utbyggingsalternativ for Raumavassdraget som har vore vurdert i Samla Plan, jfr. Stortingsmelding nr. 63 (1984-85) og Storingsmelding nr. 53 (1986-87) viser ein til desse meldingane, til tidlegare vassdragsrapportar og til kapittel 6 i denne rapporten. Dei faglege bidragsytarane er presentert i kapittel 7, med an sjølve rapporten elles er samanstilt og redigert av vassdragsforvaltaren i Møre og Romsdal. Alle bidrag er oversett til nynorsk, sjølv om dei opprinneleg er utforma på bokmål. Rapporten blir sendt på høyring til Rauma kommune, lokale interesseorganisasjonar, Møre og Romsdal Energiverk og Møre og Romsdal fylkeskommune. Molde, juli 1991 Oddvar Moen vassdragsforvaltar INNHAlD Forord 1 Naturgrunnlag og samfunn 1 - 1 1.1 Naturgrunnlag 1 - 1 1.2 Samfunn og utvikling 1 - 3 2 Bruksformer og interesser 2 - 1 2.0 Is- og vasstemperaturar 2 - 1 2.1 Naturvern 2-2 2.2 Friluftsliv 2-8 2.3 Vilt og jakt 2 - 12 2.4 Ferskvassfisk og fiske 2 - 13 2.5 Vassforsyning 2 - 15 2.6 Vern mot forureining 2 - 15 2.7 Kulturminnevern 2 - 16 2.8 Jord- og skogbruk 2 - 19 2.9 Reindrift 2 - 21 2.10 Flaum- og erosjonssikring 2 - 22 2.11 Transport 2 - 22 3 Vasskraftprosjektet 3 - 1 3.0 Bakgrunn for prosjektet 3 - 2 3.1 Dagens situasjon 3 - 2 3.2 Hoveddata for utbyggingsplanen 3 - 5 3.3 Utbyggingsplanen 3 - 5 3.4 Hydrologiske endringer 3 - 10 3.5 Kompenserende tiltak 3 - 13 3.6 Grunnlag/forutsetninger 3 - 14 3.7 Forh. til foresl. nasjonalpark m.v. 3 - 14 3.8 Endr.i.f.t. alt. F1 og virkn.av disse 3 - 15 4 Verknader av eventuell utbygging 4-1 4.0 Naturgrunnlaget 4 - 1 4.1 Naturvern 4-4 4.2 Friluftsliv 4-6 4.3 Vilt og jakt 4-7 4.4 Ferskvassfisk og fiske 4-8 4.5 Vassforsyning 4 - 10 4.6 Vern mot forureining 4 - 10 4.7 Kulturminnevern 4 - 11 4.8 Jord- og skogbruk, 4 - 12 4.9 Reindrift 4 - 13 4.10 Flaum- og erosjonssikring 4 - 13 4.11 Transport 4 - 13 5 Oppsummering 5 - 1 5.1 Utbyggingsplanane 5 - 1 5.2 Konsekvensar 5 - 2 6 Tidlegare SP-alternativ 6 - 1 7 Faglege bidragsytarar 1 - 1 ., ,I Åndalsnes ., ., I ,"' I \ , ,, Raumavassdraget !...--- .... , .... /\ -, I I I \I l... '-'\, \.... \.... -- I, , \ ..... -r-, \ ... " ... '\, .... " \ "- \, ... I ,, I "I \ r- \ I I I­ r l , " 20 km '- r o 5 10 15 " ~I I I j 1 - 1 1 NATURGRUNNLAG OG SAMFUNN 1.1 Naturgrunnlag 1 .1 .1 Geografisk plassering Raumavassdraget har sitt utspring i Lesjaskogsvatnet 610 m o.h. i Lesja kommune i Oppland fylke, men den får tilløp frå mange større og mindre bieiver på sin vidare veg frå Lesjaskoqsvatnc; og gjennom Romsdalen til den renn ut i Romsdalsfjorden ved kommunesenteret I~ndalsnes i Rauma kommune i Møre og Romsdal fylke. Sterkninga frå utløpet av Lesjaskogsvatnet og til Åndalsnes utgjer ca 65 km. Midlare vassføring ved Horgheim er ca 75 m3/s om sommeren og ca 10 m3/s om vinteren 1.1.2 Landformer og geologi Nedbørsfeltet består av eit storkupert høgfjellområde som er djupt nedskåre av Romsdalen. Vassdraget har eit spesielt dreneringsområde ved at dei fleste sidedalane ligg som mothaker - agnordalar - til Romsdalen. Vermedalen er eit klart døme på dette. Desse dalføra blei opphavleg danna som sidedalar tilU(ON Gudbrandsdalen, men blei sidan "innfanga" av Romsdalen etter kvart som denne blei gravd ut frå nordvest og flytta vasskillet mot søraust. Den nedre del av Romsdalen har ei utprega breerodert U-form, medan den øvre delen samt dei fleste sidedalane er meir vide og opne. I fjellområda når toppane opp i 1700­ 2000 m o.h. I vest og nord har ein eit velutvikla alpint landskap med mange botnbrear. I søraust er fjellandskapet prega av store, slake og avrunda former. Typisk for fjellområda er elles dei mange vatna. Berggrunnen er lite undersøkt. Vassdraget ligg innan det store gneisområdet på Nordvestlandet. Dette er bergartar av grunnfjellsalder danna på stort djup i sam­ band med jordskorperøyrsler. Gneisane i dette området er truleg vesentleg av granittisk til granodiorittisk samansetjing. I dei vestlege fjellstroka finn ein sonar med kvartsitt og skifer. Dei mest utbredte lausavsetninqane innan vassdraget er morene-, breelv- og elveavsetningar, skred 00 blokkhav. Det ligg store bunnmorenedekker i dei vestlege sidedalane, særleg i Ulvådalen-Brøstdalen. Elles finn ein eit stort antal moreneryggar i dal- fjellstroka på begge sider av Romsdalen. Særleg mange sidemorenar er lokalisert vest for 0verdal-Bjorli. Alle desse moreneryggane er avsett av ein dalbreutløpar ned Romsdalen. Desse representerer to brerandsoner frå isavsmeltingstida. Dessutan har breelver utforma ein rekkje erosjonsspor i desse områda, særleg mange finn ein i dalsida sør for Bjorli-Lesjaskog. Enkelte stader, t.d. i Vermedalen, har smeltevasseiver avsett terrassar langs brekanten. Den eldste av dei nemnde brerandsonene er også representert ved breelvterrassar nedst i Romsdalen - i Åndalsnesområdet. Desse er erosjonsrestar av eit større breelvdelta som blei avsett opp mot isavsmeltingstidas havnivå som her sto om lag 100 m over dagens havnivå. 1 - 2 Etter isavsmelti ngsti da er dei viktigaste jordartane danna ved elve -, skred- og f orvitringsprosessar, ved nydanning og vekst av botnbrear samt ved myrvekst. Dei største elveavsetningane opptrer som elvesletter i dei slakare partia av dalføra, særleg i Roms dalen. Ved Bjorli har Rauma utvikla meanderformer (elvesvingar og kroksjøar) i elvesletta. Elles finn ein grovare elvemateriale ikjegleforma avsetningar der sideelver/bekkar kjem ned frå dalsidene. Desse dannar overgangsformer til skredkjegler. Dei største skredavsetningane er lokalisert i dalsidene i dei midtre og nedre delar av Romsdalen . Det ligg ei usedvanleg stor kjegleforma ur under Tro llveggen. Ein finn også ur-liknande avsetningar - blokkhav - på dei høgste fjelltoppane. Desse er danna ved frostsprenging langt attende i siste istid medan toppane stakk opp av innlandsise n. Dei mange botnbreane innan vassdraget er nydanna etter siste istid . Dei flest e morenane framføre desse er avsett for eit par hundre åår sidan. 1 .1 .3 Klima og hydrologi Klima et i Åndalsnesområdet er i hovudsak maritimt i lågare delar og går gradvis over til eit maritimt fjellklima i høgare delar. Etter kvart som ein går oppover Romsdalen blir klimaet meir og meir kontinentalt, samtidig som den stadig aukande høgda over havet gir meir og meir fjellklima også i dalbotnen. Topografien gir