Załącznik do Uchwały Nr LVI/377/14 Rady Gminy Lutomiersk z dnia 12 listopada 2014 r. STRATEGIA ROZWOJU GMINY LUTOMIERSK NA LATA 2014-2020 SPIS TRE ŚCI WST ĘP _________________________________________________________________ 4 I. PODSUMOWANIE STRATEGII ROZWOJU _________________________________ 7 II. DIAGNOZA UWARUNKOWA Ń ROZWOJU GMINY ___________________________ 9 Poło żenie i uwarunkowania geograficzne _______________________________________ 9 Wielko ść Gminy __________________________________________________________ 10 Cechy charakterystyczne Gminy _____________________________________________ 12 Zasoby Gminy ___________________________________________________________ 12 Zasoby ludzkie __________________________________________________________ 12 Zasoby przyrodnicze ______________________________________________________ 14 Obszary prawnie chronione na terenie Gminy __________________________________ 14 Lasy ___________________________________________________________________ 15 Rze źba terenu ___________________________________________________________ 16 Wody powierzchniowe i podziemne __________________________________________ 16 Klimat _________________________________________________________________ 17 Zasoby kulturowe ________________________________________________________ 18 Zagospodarowanie przestrzenne ____________________________________________ 18 Infrastruktura techniczna ___________________________________________________ 19 Infrastruktura transportowa i transport publiczny ________________________________ 19 Gospodarka wodna i ściekowa ______________________________________________ 21 Gospodarka odpadami ____________________________________________________ 22 Energetyka _____________________________________________________________ 23 Ciepłownictwo ___________________________________________________________ 23 Gazownictwo ____________________________________________________________ 23 Ochrona środowiska ______________________________________________________ 23 Infrastruktura społeczna ___________________________________________________ 24 Edukacja _______________________________________________________________ 24 Opieka zdrowotna ________________________________________________________ 27 Pomoc społeczna ________________________________________________________ 27 Porz ądek publiczny i ochrona przeciwpo żarowa _________________________________ 29 Sport i rekreacja _________________________________________________________ 30 Kultura _________________________________________________________________ 31 Przemysł, przedsi ębiorczo ść i struktura podmiotów gospodarczych__________________ 32 Rolnictwo _______________________________________________________________ 33 Turystyka i rekreacja ______________________________________________________ 34 Atrakcyjno ść inwestycyjna Gminy ____________________________________________ 35 Sytuacja finansowa Gminy _________________________________________________ 37 III. ANALIZA SWOT GMINY LUTOMIERSK ___________________________________ 39 IV. SONDA Ż OPINII SPOŁECZNEJ _________________________________________ 40 Obserwacje i wnioski z wywiadów przeprowadzonych z głównymi interesariuszami – opinie reprezentantów Gminy (instytucje, organizacje pozarz ądowe, Radni Gminy Lutomiersk) _ 40 2 Obserwacje i wnioski z ankiet przeprowadzonych z mieszka ńcami Gminy Lutomiersk ___ 52 V. MISJA I WIZJA _______________________________________________________ 68 Strategiczne kierunki rozwoju _______________________________________________ 69 Cel strategiczny B ________________________________________________________ 76 Cel strategiczny C ________________________________________________________ 82 VI. SPOSOBY I ŹRÓDŁA FINANSOWANIA DZIAŁA Ń ___________________________ 85 Powi ązanie strategii z dokumentami wy ższego rz ędu ____________________________ 86 VII. WDRA ŻANIE, MONITOROWANIE I EWALUACJA STRATEGII _________________ 95 Wdra żanie strategii _______________________________________________________ 95 Monitorowanie strategii ____________________________________________________ 96 Oczekiwane wska źniki osi ągni ęć i ewaluacja strategii ____________________________ 97 BIBLIOGRAFIA __________________________________________________________ 99 SPIS RYSUNKÓW, TABEL I WYKRESÓW ___________________________________ 100 ZAŁ ĄCZNIK 1 – WIELOLETNI PLAN INWESTYCYJNY _________________________ 102 3 WST ĘP Strategia rozwoju Gminy Lutomiersk na lata 2014-2020 jest kluczowym dokumentem, który poprzez swoj ą zawarto ść , a tak że sposób dochodzenia do zawartych w nim rozwi ąza ń systematyzuje wiedz ę o Gminie, wyznacza długofalowe kierunki jej rozwoju oraz wskazuje działania, których realizacja przyczyni si ę do rozwoju obszaru. Dokument przygotowany został przez Łódzk ą Agencj ę Rozwoju Regionalnego S.A. na zlecenie i we współpracy z Urz ędem Gminy Lutomiersk. Strategi ę Rozwoju Gminy nale ży postrzega ć jako długofalowy dokument kierunkowy, który okre śla proces wytyczania i osi ągania celów wspólnoty samorz ądowej. Okre śla ona główny kierunek, aspiracje i priorytety rozwoju społeczno-gospodarczego jednostki oraz przedstawia metody i narz ędzia wdro żeniowe. Zapisy Strategii stanowi ą wyznacznik decyzji merytorycznych, organizacyjnych i finansowych podejmowanych przez władze samorz ądowe. Zarysowuj ą ramy działa ń prowadz ących do osi ągni ęcia wyznaczonych celów oraz prezentuje przykłady inicjatyw, jakie mo żna podj ąć w ramach ka żdego strategicznego kierunku rozwoju. Dokument jest tak że odpowiedzi ą na ustawowy wymóg prowadzenia polityki rozwoju w oparciu o Strategi ę, jak równie ż stanowi prób ę dostosowania si ę do standardów europejskich. Główne przesłanki formalno – prawne, uzasadniaj ące potrzeb ę weryfikacji i sporz ądzenia dokumentów strategicznych JST wynikaj ą ze zmian w ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz wi ążą si ę z aktualizacj ą dokumentów europejskich (Europa 2020), krajowych (Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju do 2030 r., Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju do 2020 r., Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju do 2030 r.) i regionalnych (Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego 2020) oraz przyj ęciem nowego paradygmatu polityki regionalnej, wprowadzonego przyj ęciem 13 lipca 2011 roku Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie (KSRR). Podobnie jak inne JST, Samorz ąd Gminy Lutomiersk zobligowany jest do przegl ądu i weryfikacji strategii rozwoju w kontek ście dostosowania jej zało żeń do wytycznych i rekomendacji płyn ących z dokumentów o charakterze nadrz ędnym. Uchwalenie Strategii nie zamyka mo żliwo ści wprowadzania zmian, prowadzenia konsultacji społecznych i składania propozycji działa ń inwestycyjnych, zgodnie z pojawiaj ącymi si ę uzasadnionymi potrzebami lokalnymi 1. Strategia jest równolegle narz ędziem, które wyznacza ogólne ramy racjonalnego gospodarowania posiadanymi zasobami oraz stanowi kluczowy element planowania rozwoju lokalnego. Ustalenia zawarte w dokumencie Strategii oraz w zwi ązanych z nią dokumentach programowych i planach realizacyjnych powinny by ć ka żdego roku wykorzystywane jako jedno z podstawowych narz ędzi przy tworzeniu projektu bud żetu oraz przy opracowywaniu strategii post ępowania w zakresie pozyskiwania przez Gmin ę zewn ętrznych środków pomocowych, szczególnie ze źródeł UE. Zapisy zawarte w niniejszym dokumencie powinny by ć tak że wykorzystywane jako wskazówki do współpracy z innymi samorz ądami czy partnerami społecznymi i gospodarczymi, które w konsekwencji 1 Domański T., Strategiczne Planowanie Rozwoju gospodarczego gminy, Agencja Rozwoju Komunalnego, Warszawa 1999 4 doprowadz ą do podejmowania wspólnych przedsi ęwzi ęć słu żą cych zaspokojeniu potrzeb społeczno ści lokalnej. W opracowaniu niniejszego dokumentu brali udział przedstawiciele Łódzkiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. oraz przedstawiciele Urz ędu Gminy Lutomiersk, a tak że inne osoby zainteresowane rozwojem Gminy. W trakcie prac przeprowadzone zostały rozmowy z reprezentantami Urz ędu Gminy, a w celu zebrania opinii od mieszka ńców i kluczowych interesariuszy (radnych oraz przedstawicieli funkcjonuj ących na terenie Gminy instytucji i jednostek) przeprowadzone zostały ankiety i wywiady telefoniczne. Niniejsza strategia składa si ę z sze ściu rozdziałów oraz bibliografii. We Wst ępie przedstawiono cel i struktur ę dokumentu oraz zastosowane podej ście metodologiczne. Rozdział pierwszy obejmuje krótkie podsumowanie całego dokumentu, zawiera informacje o kluczowych zało żeniach i wnioskach wynikaj ących ze strategii. Rozdział drugi przedstawia opis stanu obecnego Gminy. Zawiera przygotowan ą przez Urz ąd Gminy diagnoz ę zasobów analizowanych pod kątem informacji na temat zagospodarowania przestrzennego oraz sytuacji społeczno - gospodarczej. Rozdział trzeci jest podsumowaniem rozdziału drugiego w postaci analizy SWOT, czyli wskazania mocnych i słabych stron Gminy oraz szans i zagro żeń dla jej dalszego rozwoju. W rozdziale czwartym zawarto wyniki badania sonda żowego przeprowadzonego w śród mieszka ńców oraz głównych interesariuszy strategii. W rozdziale pi ątym zdefiniowano misj ę i wizj ę Gminy Lutomiersk, wskazano ogólne kierunki jego rozwoju stanowi ące zarówno wyraz aspiracji władz Gminy, jak i pozostałych interesariuszy strategii. Nakre ślono cele strategiczne, które posłu żyły jako konstrukcja realizacji celów operacyjnych. W rozdziale uwzgl ędniono prezentacj ę przykładowych działa ń i inicjatyw, które władze Gminy mog ą podejmowa ć w ramach realizacji poszczególnych celów strategicznych. W rozdziale szóstym