Zał ącznik nr 1do Uchwały Nr.XVI/94/2007 Rady Powiatu W ęgorzewskiego z dnia 25 pa ździernika 2007r ZZZIIINNNTTTEEEGGGRRROOOWWWAAANNNYYY PPPRRROOOGGGRRRAAAMMM RRROOOZZZWWWOOOJJJUUU PPPOOOWWWIIIAAATTTUUU WWWĘĘĘGGGOOORRRZZZEEEWWWSSSKKKIIIEEEGGGOOO NNNAAA LLLAAATTTAAA 222000000777---222000111555 Węgorzewo, 2007 rok SPIS TRE ŚCI Wprowadzenie………………………………………………………………………3 Metodyka opracowania PRL……………………………………………………. 5 CZĘŚĆ I - Uwarunkowania zewn ętrzne i wewn ętrzne rozwoju powiatu w ęgorzewskiego 1. Uwarunkowania zewn ętrzne………………………………………… 7 1.1. Unia Europejska – Wytyczne dla Polityki Spójno ści na lata 2007– 2013……………………………………………………………………………… .7 1.1.2. Inicjatywy wspólnotowe, instrumenty wsparcia oraz programy na lata 2007-2013…………………………………………………………… 8 1.2. Priorytety i obszary wykorzystania funduszy unijnych – Narodowa Strategia Spójno ści (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia ) ………..10 1.2.1. Zało Ŝenia Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2007 -2013..11 1.2.2. Projekty ogólnokrajowych Programów Operacyjnych w ramach funduszy strukturalnych na lata 2007-2013……………………………… 11 1.3. Zało Ŝenia Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia-Mazury na lata 2007-2013………………………………………………………………………. 13 2. Uwarunkowania wewn ętrzne…………………………………………15 2.1. Ogólna charakterystyka powiatu w ęgorzewskiego…………………………..15 2.2. Charakterystyka procesów demograficznych w gminach powiatu…………18 2.3. Zasoby ludzkie i zatrudnienie…………………………………………………..22 2.3.1 Infrastruktura społeczna………………………………………………….22 2.4. Ocena gospodarczego poziomu rozwoju powiatu w ęgorzewskiego………38 2.5. Poziom wyposa Ŝenia powiatu w infrastruktur ę techniczn ą…………………47 2.6. Ocena sytuacji w rolnictwie i jej zmiany……………………………………….65 2.7. Zasoby środowiskowe i kulturowe powiatu…………………………………..71 2.7.1. Środowisko przyrodnicze powiatu w ęgorzewskiego………………..71 Zintegrowany Program Rozwoju Powiatu Węgorzewskiego 2.7.2. Zasoby kulturowe powiatu w ęgorzewskiego………………………...81 2.8. Turystyka…………………………………………………………………………88 2.8.1 Opis bazy noclegowej……………………………………………………89 2.8.2 Wyniki bada ń dotycz ących preferencji turystycznych ………………. 91 2.8.3 Promocja …………………………………………………………………95 2.9. Współpraca zagraniczna…………………………………………………….100 3. Uwarunkowania rozwoju powiatu w opinii liderów Ŝycia społeczno-gospodarczego powiatu - identyfikacja problemów i sposoby ich rozwi ązywania……………………………………….101 3.1. Identyfikacja problemów i sposoby ich rozwi ązania ………………….. 102 4. Sytuacja finansowa powiatu w ęgorzewskiego………………….103 4.1. Cz ęść ogólna…………………………………………………………………..103 4.2. Zało Ŝenia bud Ŝetowe na rok 2007…………………………………………...104 4.3. Prognozy do roku 2015………………………………………………………..107 4.4. Mienie Powiatu W ęgorzewskiego…………………………………………….108 CZĘŚĆ II ……………………………………………………………111 1. Wizja przyszło ści i cele programu……………………………………………………111 2. Cele strategiczne i kierunki rozwoju powiatu w ęgorzewskiego…………………..114 3. Przegl ąd planowania programu – matryca…………………………………………..115 CZĘŚĆ III …………………………………………………………...131 1. Sposób monitorowania i oceny realizacji Programu ………………………………131 2. Oceny realizacji programu …………………………………………………………..131 3. Komunikacja społeczna………………………………………………………………132 4. Promocja Planu……………………………………………………………………….132 Zał ączniki Nr. 1 Podstawowe informacje o funduszach strukturalnych UE Nr. 2 Wykaz organizacji pozarz ądowych powiatu w ęgorzewskiego Nr. 3 Planowane projekty inwestycyjne na lata 2007-2015 2 Zintegrowany Program Rozwoju Powiatu Węgorzewskiego WPROWADZENIE Zintegrowany Program Rozwoju jest jednym z najwa Ŝniejszych dokumentów o charakterze strategicznym dla wizji rozwoju jednostki samorz ądu terytorialnego, zawiera w sobie priorytety rozwojowe i szczegółowe oraz operacyjne projekty, składaj ące si ę na ich realizacj ę. Z uwagi na powy Ŝsze stanowi podstaw ę ubiegania si ę o dofinansowanie działa ń powiatu ze środków zewn ętrznych, w tym szczególnie z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Jest on równie Ŝ wa Ŝnym narz ędziem kreowania lokalnej polityki zrównowa Ŝonego rozwoju jednostki terytorialnej. Niniejszy dokument powstał w celu wskazania silnych i słabych stron Powiatu Węgorzewskiego, jego potrzeb oraz mo Ŝliwo ści ich zaspokojenia, jak równie Ŝ okre ślenia kierunków i działa ń dalszego rozwoju.. Niezale Ŝnie od potrzeby zachowania nale Ŝytej staranno ści w przygotowaniu Programu, zawsze nosi on znamiona prognozy i jak wskazuje dotychczasowa praktyka b ędzie podlegał w nast ępnych latach ró Ŝnym modyfikacjom. Takie podej ście do planowania jest zwi ązane z dynamicznie zmieniaj ącą si ę sytuacj ą gospodarcz ą i społeczn ą tak w powiecie, jak równie Ŝ w kraju i w Unii Europejskiej. Intencj ą niniejszego dokumentu jest analiza obecnej sytuacji gospodarczej, społecznej, a tak Ŝe ekologicznej powiatu oraz wytyczenie strategicznych kierunków działa ń na lata 2007-2015, z uwzgl ędnieniem zapisów Narodowego Planu Rozwoju, opartego o strategiczne plany rozwoju Unii Europejskiej. Procedura przygotowania Programu Rozwoju Powiatu W ęgorzewskiego Zarz ądzenie Starosty W ęgorzewskiego w sprawie przyst ąpienia do aktualizacji Zinte growanego Programu Rozwoju Przygotowanie projektu Zintegrowanego Programu Rozwoju Powiatu W ęgorzewskiego oraz przedstawienie projektu do konsultacji społecznych Przedło Ŝenie projektu ZPR wraz z uwzgl ędnionymi uwagami na Komisje Rady Powiatu Uchwała Rady Powiatu w sprawie przyj ęcia Zintegrowanego Programu Rozwoju Uspołecznienie programu: - zamieszczenie ZPR w BIP na stronie internetowej powiatu 3 Zintegrowany Program Rozwoju Powiatu Węgorzewskiego Podstaw ą rozpocz ęcia prac nad aktualizacj ą Zintegrowanego Programu Rozwoju Powiatu Węgorzewskiego było Zarz ądzenie Nr 4/2007 Starosty W ęgorzewskiego, z dnia 14 lutego 2007 roku (z pó źniejszym zmianami), w sprawie powołania zespołu do aktualizacji Zintegrowanego Programu Rozwoju Powiatu W ęgorzewskiego. W skład zespołu zostały powołane nast ępuj ące osoby: 1. Barbara Dawcewicz – przewodnicz ąca 2. Lidia Czerniewicz – członek 3. Ewa Kra śniewska – członek Potrzeba aktualizacji Zintegrowanego Programu Rozwoju Powiatu W ęgorzewskiego wynikała przede wszystkim ze zmian jako ściowych, jakie dokonały si ę w ci ągu ostatnich kilku lat po przyj ęciu Polski (1 maja 2004 roku) do Unii Europejskiej. W ci ągu ostatnich lat zmieniło si ę otoczenie, w którym realizowana jest polityka regionalna. Nie chodzi przy tym tylko o rozszerzenie, które przyniosło ze sob ą wi ększe zró Ŝnicowanie poziomu rozwoju regionalnego w Unii Europejskiej. Wa Ŝniejszym aspektem zwi ązanym z potrzeb ą kreowania lokalnej polityki rozwoju jest post ępuj ący proces globalizacji gospodarki, którego wpływ jest odczuwany nawet w najbardziej odległych zak ątkach Europy, w tym równie Ŝ w gminach północno-wschodniej Polski. Wa Ŝnym dla rozwoju naszego powiatu stał si ę fakt, Ŝe wzdłu Ŝ północno-wschodniej cz ęś ci województwa warmi ńsko-mazurskiego rozci ąga si ę granica zewn ętrzna Unii Europejskiej ze wszystkimi tego konsekwencjami. Po zmianach geopolitycznych w Europie Środkowej to wła śnie region Warmii i Mazur stał si ę jedynym w kraju granicz ącym z Federacj ą Rosyjsk ą (Obwodem Kaliningradzkim). Oprócz tak wa Ŝnego strategicznie s ąsiedztwa tak w kategoriach polityki krajowej, regionalnej, jak i lokalnej, zmieniły si ę równie Ŝ uwarunkowania społeczno-gospodarcze i ekonomiczne funkcjonowania jednostek samorz ądu terytorialnego. Cały region, równie Ŝ i powiat w ęgorzewski dotkn ęła fala migracji osób młodych i wykształconych poza granice kraju - do Anglii, Irlandii , a ostatnio równie Ŝ do Holandii, Danii i Norwegii. Powy Ŝsze trendy migracyjne sprawiły, Ŝe zaistniała konieczno ść zrewidowania podej ścia samorz ądu Powiatu W ęgorzewskiego do strategii rozwoju powiatu. W warunkach globalnej konkurencyjno ści podstawow ą cech ą konkurencyjnej gospodarki lokalnej jest zdolno ść do kreowania procesu zmiany. Zbudowanie tego rodzaju zdolno ści jest zadaniem bardzo zło Ŝonym, wymagaj ącym zaanga Ŝowania wszystkich publicznych i prywatnych uczestników Ŝycia gospodarczo-społecznego. Wa Ŝne z punktu widzenia poprawy konkurencyjno ści powiatu w ęgorzewskiego staj ą si ę posiadane lokalne zasoby, na których mo Ŝna oprze ć wzrost gospodarczy, tworzenie nowych, atrakcyjnych miejsc pracy, rozwijanie innowacyjnych przedsi ębiorstw, a w przypadku szkół – dostosowanie profilu kształcenia do potrzeb rynku pracy oraz współpraca z placówkami naukowo-badawczymi i uczelniami wy Ŝszymi. Mo Ŝliwo ść kreowania wizerunku społecznego, kulturowego i gospodarczego powiatu spowodowana mo Ŝliwo ści ą pozyskania środków na realizacj ę projektów z zewn ętrznych 4 Zintegrowany Program Rozwoju Powiatu Węgorzewskiego źródeł, zaktywizowała w tym kierunku wiele środowisk społecznych, a zwłaszcza przedsi ębiorców, jednostki kultury i przedstawicieli organizacji pozarz ądowych. Nie bez znaczenia, dla przyszłego rozwoju obszarów wiejskich i społecze ństwa go zamieszkuj ącego jest wdro Ŝenie Programu Pilota Ŝowego Leader + Schemat I i II. W skali kraju program ten funkcjonuje ju Ŝ od 2005 roku, natomiast w powiecie w ęgorzewskim od 2006 roku. Obecnie utworzona w ramach Schematu I Lokalna Grupa Działa ń (LGD 9) realizuje schemat II PP Leader+ na terenie 9 gmin , będących członkami LGD9. Wizja rozwoju powiatu, zdeterminowana przez warunki zewn ętrzne (wytyczne wspólnoty europejskiej, trendy rozwojowe, polityk ę makroekonomiczn ą, polityk ę regionaln ą), a tak Ŝe uwarunkowania wewn ętrzne (gospodarcze, kulturowe, zasoby ludzkie), musi mieć wymiar strategiczny, tj. obejmowa ć długoterminowy horyzont czasowy, uwzgl ędnia ć tendencje rozwojowe i zmieniaj ącą si ę rol ę własnych