zomer @ººª BERNICE SIEWE BERNICE NOORD op de Helliπ∆ KORS VAN BENNEKOM VAN KORS PHILIPPE MCINTYRE PHILIPPE de Helliπ∆ €, kwartaalblad voor linkse politiek � � PHILIPPEMCINTYRE BERNICESIEWE KORS VAN BENNEKOMKORSVAN de Helliπ∆ zomer @ººª 3 WB-Berichten 34 31 COLOFON De Helliπ∆ is een links tijdschrift over politiek en cultuur. jaargang · nr · zomer Verschijnt viermaal per jaar. Losse nummers: € , 26 mediacommentaar Jaarabonnement: € , Jongerenabonnement (t/m ): € , Gironummer: , t.n.v. tijdschrift de Helliπ∆. Niet voor 1 januari opgezegde abonnementen worden auto matisch 22 voor één jaar verlengd. 14 - Marijntje Denters: Erica Meijers Natasja van den Berg 6 Marijntje Denters Marius Ernsting 40 44 Aysel Sabahoğlu Farid Tabarki Noortje Thijssen 32 Olav Velthuis stagiair: Martin Buunk Tim Manders 36 12 Mark Schalken Verder lezen en kijken 30 Verder 28 ([email protected]) ippeenBart Stuart 18 L 21 Drukkerij Raddraaier % recycled 2 Stichting Wetenschappelijk Bureau GroenLinks Postbus Utrecht tel [email protected] : van scheepswerfvrijplaats van naar : www.dehelling.net : kwartaalblad voor linkse politieklinksekwartaalbladvoor ‘Hellend Vlak’ werd wederom � verzorgd door Jack van Mildert namens Bureau Groei Door Stilstand Eenvrij voorstel Klaar— vander Maakbaarheid van de stad — Floor Lysen en Joachim Sullivan Eenreactie hetoppopulisme Joost— Lagendijk Denk groot en droom! — Jan Donkers Donkers Jan — droom! en groot Denk Spiegelruimtelijkvan Marius denken— Ernsting Greep op de openbare ruimte Amsterdam Noord Amsterdam daarachter en plein blauwe Het “Renaissance” Yuppen naast de Van der Pekbuurt der Van naast de Yuppen oever De groene De Unie slaat terug slaat Unie De Menno Hurenkamp vanuit Moskou De GGZ doorgelicht doorgelicht GGZ De biecht linkse de Voorbij Amerikaanse kunst in crisis in kunst Amerikaanse Kors van Bennekom: 50 jaar fotograferen in Amsterdam Noord 10 Noord Amsterdam in fotograferen jaar 50 Bennekom: van Kors 46 Jonker Groene de van Droombegeleider Mildert: van Jack Marcel van Wees over burgerinitiatieven en bureaucratie — Sylvester Hoogmoed over burgerinitiatieven en bureaucratie van Wees Marcel Rondetafelgespek: Leon Deben, Jeroen Saris en Floor van Dusseldorp – Sylvester Hoogmoed & Erica Meijers Gevolgen van de kredietcrisis — Nando Schellen Nando — kredietcrisis de van Gevolgen Bij een boek van Herman Meijer — Willem Schinkel Willem — Meijer Herman van boek een Bij Analyse van een sector — Bert Vendrik Plannen langs het IJ — Jeroen Kleijne — Jeroen IJ langs het Plannen ([email protected]) €, Helliπ∆ � de de deHelliπ∆ 4 zomer @ººª INLEI D ING: D E OPENBARE RUIMTE De inrichting van de openbare ruimte is jarenlang geen issue geweest in politiek Den Haag. Na zeven jaar stilte heeft de -raad bij wijze van wake-up call op 5 juni een rapport aangeboden aan Jacqueline Cramer, minister van . De openbare ruimte moet weer een onderdeel worden van het beleid, zo hoopt de raad. Dat is geen overbodige luxe, want uit een onderzoek van de Volkskrant bleek al eerder dat de openbare ruimte op nummer 1 staat als het gaat om de grootste ergernissen in het land. De Helling besteedt in dit zomernummer aandacht aan allerlei aspecten van de inrichting van de openbare ruimte. En omdat het een onderwerp is waarover je moeilijk in het algemeen kunt praten, hebben we een casus uitgekozen: Amsterdam Noord. Dit grootste, maar altijd stiefmoederlijk behandelde stadsdeel van de hoofdstad heeft in de loop van haar geschiedenis vele concepten van stedenbouw en ruimtelijke ordening over zich heen gekregen. Tegenwoordig is het een uiterst divers stadsdeel, met net zoveel inwoners als een grote provinciestad: 88.000. Sommige delen zijn tot Vogelaarwijken bestempeld, maar aan de randen van Noord wonen ook ministers in prachtige villa’s. Het stadsdeel staat bekend om zijn groen en zijn ruimte en dat zou ook de reden zijn dat – hoewel niemand er wil wonen – wie er woont er nooit meer weg wil. En tegenwoordig schieten de trendy cafe´s langs het IJ als paddestoelen uit de grond, is er een cultureel debatcentrum in oprichting en verwacht men de komst van het filmmuseum naar de Noordkant van het IJ. Kunstenaars, architecten en cultuurminnaars vestigen zich er omdat er van alles gebeurt en nog van alles ontwikkeld kan worden. Kortom: Noord is volop in beweging. In deze Helling bekijken we van dichtbij hoe dit proces verloopt, waarbij thema´s aan de orde komen als de verhouding tussen publieke en private ruimte, de betrokkenheid van bewoners bij de herinrichting van pleinen en straten en de rol van het (grote) geld en de politiek. De wensen in de openbare ruimte zijn legio en staan vaak op gespannen voet met elkaar: aan de ene kant wil men meer overzicht en sturing, aan de andere kant zijn er dermate veel partijen betrokken bij de inrichting van straat en wijk dat de simpelste projecten nogal eens verzanden. Veiligheid en eenvoudig onderhoud staan hoog op de agenda van de gemeente, maar dat gaat nogal eens ten koste van de esthetiek en bewonersvriendelijkheid van een buurt. En hoe kan voorkomen worden dat de openbare ruimte steeds meer wordt bepaald door de partijen met geld, waardoor er diepe sociale tegenstellingen ontstaan tussen arme en lelijke buurten en rijke en geheel gestylde wijken? Met deze Helling willen we de wake-up call van de - raad van harte ondersteunen: er is alle reden de inrichting van de openbare ruimte hoog op de politieke agenda te plaatsen en het niet langer als een restpost te verwaarlozen. Erica Meijers de Helliπ∆ 5 zomer @ººª Werk aan de Noordzuidlijn: de halte Sixhaven, direct aan het IJ in Noord (inmiddels geschrapt). Foto: Philippe McIntyre sylvester hoogmoed & erica meijers de Helliπ∆ 6 zomer @ººª greep op de openbare ruimte Op een zonnige lentemid- worden. Zoals een winkelcentrum, geldt niet alleen voor de openbare dag schuiven vier heren en een een park of een straat waar auto’s ruimte.” dame aan voor een gesprek over rijden. Zelfs de toegankelijkste Voor we inzoomen op openbare ruimte. Ze zijn te gast ruimten zijn bijna altijd onder- Beleid Amsterdam-Noord op het kantoor van de Stad bv, van hevig aan beperkingen: doorgan- Ernsting: “Jullie constateren dus waaruit Jeroen Saris adviseert op gen moeten vrijgelaten worden, een sluipende tendens tot privati- moeten eerst een aantal het gebied van stedelijke ontwik- straathandel is verboden, er mag sering. Als je kijkt naar het beleid algemene vragen over keling. Van 1990 tot 1994 was hij niet rondgehangen worden, enzo- met betrekking tot de openbare wethouder ruimtelijke ordening voort.” ruimte, wat is daarin veranderd?” openbare ruimte wor- voor GroenLinks in Amsterdam. Saris: “Zo helder als de defini- Deben: “Vroeger waren ste- den beantwoord: waar Stadssocioloog Leon Deben tie is, zo onhelder is het begrip denbouw en architectuur geïnte- was tot eind 2007 verbonden aan in de praktijk. Dat komt door greerd, zeker in Amsterdam. De hebben we het over de Universiteit van Amsterdam, het Nieuwe Bouwen, waar we architecten van de Amsterdamse en welke kwesties spe- maar ook nu nog volgt hij de in Nederland langdurig mee te School namen de openbare ontwikkelingen in de openbare maken hebben gehad. Die archi- ruimte mee: bruggen, parken, len er op dit moment? ruimte op de voet. Ook hij was tecten creëerden zoveel ruimte alles. Dat is langzamerhand uit Een ronde tafelgesprek politiek actief, namelijk als frac- rondom de private ruimte, dat je elkaar getrokken, vooral na de tievoorzitter van de PvdA in niet wist waar de publieke ruimte jaren zestig. Nu worden er land- over de stedelijke open- het Amsterdamse stadsdeel nou precies uit bestond. Was dit schapsarchitecten ingehuurd om bare ruimte met drie Centrum. Hoewel het aan deze nou de straat, of ook het plant- de dozen die architecten neerzet- ronde tafel niet speciaal over soen? Nu zie je veel privatisering ten in de openbare ruimte te inte- Amsterdamse ingewij- Amsterdam-Noord gaat, zullen daarvan, het wordt bijvoorbeeld greren. Openbare ruimte is toch den. de twee deelnemers uit dat stads- parkeerruimte, of terras. Terwijl je een restpost. Men denkt opeens: deel het gesprek toch alvast wat het ook een prima publieke func- o ja, we moeten ook nog wat aan in die richting trekken. Floor van tie zou kunnen geven.” die omgeving doen.” Dusseldorp is beeldend kunste- Deben: “Tussen de openbare Van Dusseldorp: “Een goed naar en houdt zich vooral bezig en publieke ruimte heb je wat wij ontwerp combineert architectuur met kunst in de openbare ruimte. altijd ‘het parochiale domein’ noe- en de inrichting van de openbare Gespreksleider Marius Ernsting men. Ik heb een paar jaar geleden ruimte. Dat zit hem vaak in een- woont al jaren naar tevredenheid met Lodewijk Brunt een artikel voudige dingen, die samenhang in Noord en kent er Jan en alleman. geschreven getiteld ‘De ijle zone’, geven, zoals kleuren. En één boom Erica Meijers is er vooral voor de dat is eigenlijk hetzelfde. Die zone op de juiste plek kan wonderen verslaglegging, maar kan het niet is verdampt, inderdaad onder doen.” laten zich af en toe ook in het meer door het Nieuwe Bouwen, Saris: “Maar hoe ver moet je gesprek te mengen. met al dat groen dat van niemand gaan in het aanbrengen van die was, maar wel onderhoud vergde. eenheid tussen stedenbouw en Ernsting steekt onmiddellijk van Binnenplaatsen, collectieve tuinen, architectuur? De Amsterdamse wal met de hamvraag: wat is open- van wie zijn die? Je ziet dat daar binnenstad heeft wel structuur, bare ruimte? conflicten ontstaan. Sommigen maar het grachtenpatroon is in Deben: “Ik heb daar een heel eigenen zich een stukje toe, zet- de loop van de tijd ingevuld door pragmatische definitie voor: dat ten er een hek omheen. Als de heel veel verschillende architec- is die ruimte waar je kunt zitten, grenzen tussen publiek en privé ten.” rondhangen, verblijven zo lang onduidelijk zijn, dan krijg je een Deben: “De meeste huizen zijn als je wilt. En je hoeft er niet voor soort grijs gebied daartussen. niet eens gebouwd door architec- te betalen.