Statenbrief Datum 10 december 2019 Zaaknummer 2018-000845 Inlichtingen Provincieloket 026 359 99 99 [email protected] Onderwerp RegioExpres Achterhoek Blad 1 van 7 Portefeuillehouder Jan van der Meer Ambitie en thema - Ambitie 2: duurzaam; - Ambitie 4: gezond, veilig, schoon en welvarend; - Ambitie 5: economie en mobiliteit; - Mobiliteit (Regionale Bereikbaarheid en Regionaal OV). Doel van deze brief Gedeputeerde Staten verzoeken Provinciale Staten om: - over de inhoud van deze brief te overleggen 1 Inhoud voorstel (beoogd resultaat/doel) De tweede fase van de verkenning naar de RegioExpres Achterhoek is afgerond. • Wij hebben de effecten van de RegioExpres onderzocht en we weten welke oplossingen voor het benodigde dubbelspoor Didam – Doetinchem De Huet kansrijk zijn. De resultaten zijn vastgelegd in de “Notitie Kansrijke Oplossingen”, zie bijlage 1; • De ambitie voor de RegioExpres wegen we af tegen andere ambities in de mobiliteitsvisie; • Vooruitlopend hierop starten we de derde fase van de verkenning. Graag leggen wij, zoals toegezegd (PS2018-326), onze besluiten ter oordeel voor aan uw Staten. Ook kunnen wij de resultaten van de verkenning in een beeldvormende sessie toelichten. 2 Aanleiding De spoorlijn Arnhem – Winterswijk is de ruggengraat van het openbaar vervoer van de Liemers en de Achterhoek. Ongeveer 21.000 reizigers maken dagelijks gebruik van deze spoorlijn, die één van de drukste regionale spoorlijnen van Nederland is. Om de treinen nog beter op tijd te laten rijden en de overstap op treinen richting de Randstad en Nijmegen te verbeteren is in de zomer van 2019 het spoor tussen Zevenaar en Didam verdubbeld en de snelheid tussen Zevenaar en Wehl verhoogd. Maar de ambitie van ons College en uw Staten voor deze spoorlijn is groter. In februari 2018 is daarom gestart met een verkenning naar hoe we deze ambitie kunnen realiseren. Markt 11 | 6811 CG Arnhem BNG Bank Den Haag Postbus 9090 | 6800 GX Arnhem NL74BNGH0285010824 BIC-code BNG Bank: BNGHNL2G 026 359 99 99 [email protected] Btw-nummer: NL001825100.B03 www.gelderland.nl KvK-nummer: 51468751 Datum 10 december 2019 Zaaknummer 2018-000845 Blad 2 van 7 Deze verkenning volgt het kernproces van ProRail en bestaat uit 3 fasen: 1. Startfase, resultaat: startdossier: 2. Analytische fase, resultaat: notitie kansrijke oplossingen; 3. Beoordelingsfase, resultaat: nota voorkeursalternatief. 2.1 Startfase In de periode februari 2018 – mei 2018 hebben we de eerste fase van de verkenning uitgevoerd. Er is onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om de spoorlijn te versnellen door de introductie van sneltreinen, te verduurzamen door middel van elektrificatie en stipter te maken door de realisatie van een vrije spoorkruising Arnhem-Oost en het vervangen van de overweg Europaweg (de drukste van Gelderland) in Doetinchem door een tunnel (PS2018-104). In mei 2018 hebben we uw Staten geïnformeerd over de resultaten van dit onderzoek (PS2018-326). Er zijn drie alternatieven gepresenteerd: 1. Verbeteren kwartierdienst, hiervoor is dubbelspoor Wehl – Doetinchem De Huet nodig; 2. RegioExpres 1x per uur, hiervoor is dubbelspoor Didam – Doetinchem De Huet nodig; 3. RegioExpres 2x per uur, hiervoor is naast extra dubbelspoor ook een vrije kruising Arnhem- Oost en elektrificatie van de lijn nodig. We besloten op 22 mei 2018 de tweede fase van de verkenning te starten naar alternatief 2. Deze afweging (PS2018-326) is op 20 juni 2018 in de commissie BOC van uw Staten besproken, hierin was brede steun voor deze afweging. Alternatief 3 is als eindbeeld voor de spoorlijn bepaald, maar er is besloten dit alternatief nu niet uit te werken. RegioExpres De RegioExpres is een trein die tussen Winterswijk en Doetinchem overal stopt, om vervolgens non- stop door te rijden naar Arnhem Centraal. Het is een extra trein tussen Arnhem en Doetinchem. Dit betekent 5 treinen per uur tussen Doetinchem en Arnhem. Om de RegioExpres te kunnen rijden zijn ook maatregelen nodig om de veiligheid op overwegen te verbeteren. Een tunnel in de Europaweg is daarom ook onderzocht. 2.2 Analytische fase In de begroting 2019 (PS2018-652) hebben uw Staten besloten €1,5 miljoen beschikbaar te stellen voor de verkenning. De tweede fase van de verkenning is afgerond. De effecten van de RegioExpres zijn uitgewerkt en de kansrijke oplossingsrichtingen voor het benodigde dubbelspoor tussen Didam en Doetinchem De Huet zijn bekend. Wij willen de derde fase van de verkenning starten en vragen uw instemming met dit besluit. Datum 10 december 2019 Zaaknummer 2018-000845 Blad 3 van 7 3 Bestaand beleid c.q. kader De spoorlijn Arnhem – Winterswijk is opgenomen in de omgevingsvisie Gaaf Gelderland en ons coalitieakkoord “Samen voor Gelderland”. Dubbelspoor Didam – Doetinchem en de toevoeging van de RegioExpres zorgen voor een snelle, duurzame en robuuste verbinding tussen (Gelderse) regio’s. Hiermee wordt bijgedragen aan een aantrekkelijkere woon- en leefomgeving. De bereikbaarheid, leefbaarheid en het vestigingsklimaat van de Achterhoek en regio Arnhem – Nijmegen verbeteren. De RegioExpres is ook opgenomen in het landelijke Toekomstbeeld OV, waarin onder regie van het Rijk het spoornetwerk voor 2040 wordt bepaald. Dit toekomstbeeld is najaar 2020 klaar. 4 Argumenten/afwegingen/risico’s Resultaten tweede fase van de verkenning Onder leiding van ProRail hebben we -samen met Arriva, Connexxion, gemeente Doetinchem en gemeente Montferland- de spoorverdubbeling tussen Didam en Doetinchem uitgewerkt. Daarnaast hebben we onderzoek gedaan naar reizigersaantallen, de effecten op de bereikbaarheid van de Achterhoek en het draagvlak voor de RegioExpres. Hieronder worden de resultaten toegelicht: A. Reistijden en reizigersaantallen Met de RegioExpres reis je binnen een uur van Winterswijk naar Arnhem en van Doetinchem naar Utrecht Centraal. Zonder de RegioExpres gaat de reistijd juist verslechteren. Als gevolg van het (Rijks)Programma Hoogfrequent Spoorvervoer (hierna: PHS) gaan treinen slechter op elkaar aansluiten. In de huidige situatie sluiten de treinen uit de Liemers en Achterhoek ieder kwartier goed aan. Met PHS gaan er 6 intercity’s per uur rijden tussen Utrecht en Arnhem, waardoor de aansluiting 2x per uur verbroken wordt. De RegioExpres zorgt voor een reistijdverbetering van 13 – 20 minuten voor ongeveer 2.000 reizigers per dag. Niet alleen wordt de verbinding tot Arnhem sneller, ook de overstap op treinen van/ naar de Randstad en Nijmegen wordt verbeterd. Als gevolg van het extra dubbelspoor profiteren daarnaast alle 21.000 reizigers van een nog hogere betrouwbaarheid van de dienstregeling. De RegioExpres trekt ongeveer 600 nieuwe reizigers per dag tussen de Achterhoek en Arnhem. Ook zijn er meer zitplaatsen in de stoptreinen voor reizigers uit de Liemers, doordat reizigers uit de Achterhoek gebruik maken van de RegioExpres. Dit is ook een financieel en duurzaam voordeel in de exploitatie, doordat treinen naar Winterswijk minder lang hoeven te zijn en dus minder diesel verbruiken. Een kleine groep reizigers krijgt als gevolg van de RegioExpres een langere reistijd. Een reiziger die van Varsseveld naar Didam wil reizen kan dit nu 2x per uur rechtstreeks. Met de RegioExpres erbij kan dat nog maar 1x per uur rechtstreeks. De andere keer moet deze reiziger overstappen op station Doetinchem. De overstaptijd is 2 minuten en is op hetzelfde perron. Dit geldt voor ongeveer 250 Datum 10 december 2019 Zaaknummer 2018-000845 Blad 4 van 7 reizigers die dagelijks van Gaanderen t/m Winterswijk reizen naar één van de stations tussen Doetinchem en Arnhem. De waarde van alle reistijdeffecten in € bedraagt tussen de €31 en €46 miljoen. Omdat er (nog) geen maatschappelijke kostenbatenanalyse is uitgevoerd, zijn andere effecten nog niet in geld uitgedrukt. B. Bereikbaarheid Achterhoek en draagvlak De RegioExpres verbetert de bereikbaarheid en leefbaarheid van de Achterhoek. Het is een snel en duurzamer alternatief voor de auto, zeker gelet op de files op de A12 en A18. De Achterhoek komt per spoor 13 – 20 minuten dichterbij Arnhem/ Nijmegen en de Randstad te liggen en wordt daardoor aantrekkelijker om te wonen of te werken. Een student uit Terborg kan binnen 90 minuten op de campussen van Nijmegen Heyendaal en Utrecht Science Park zijn. Wageningen Campus is met de RegioExpres binnen ongeveer 60 minuten te bereiken en Arnhem Presikhaaf in ongeveer 45 minuten. Voor bedrijven in Arnhem, Nijmegen of Utrecht wordt personeel uit de Achterhoek interessanter, doordat ze sneller bij hun fabriek of kantoor kunnen komen. Omgekeerd treedt hetzelfde effect op, waardoor bedrijven uit de Achterhoek mogelijk interessanter zijn voor potentiële werknemers. Werkgevers zijn daarom ook positief over de RegioExpres, dat geldt ook voor gemeenten, ProRail, regio, vervoerders, het ROCOV en de reizigers. Er is daarmee een groot en breed maatschappelijk draagvlak. C. Infrastructuur en investeringskosten Voor het rijden van de RegioExpres is spoorverdubbeling tussen Didam en Doetinchem De Huet nodig. Deze maatregel is uitgewerkt om de haalbaarheid te beoordelen en een meer nauwkeurig beeld van de investeringskosten te bepalen. In deze fase zijn kansrijke oplossingsrichtingen benoemd en -waar mogelijk- is voor delen van het traject al een voorkeursalternatief bepaald. Voor een verdere toelichting verwijzen wij naar de Notitie Kansrijke Oplossingen (bijlage 1). De investeringskosten voor de spoorverdubbeling zijn in 2015 door een ingenieursbureau geraamd op €63 miljoen met een bandbreedte tussen de €52 en €80 miljoen. ProRail heeft in deze fase een eigen kostenraming opgesteld op