STRATEGIA ROZWOJU AGLOMERACJI OPOLSKIEJ STRATEGIANA LATA 2014–2020 Dokument opracowany przez firmę Lider Projekt Sp. z o.o. www.LiderProjekt.pl We współpracy z: Magdalena Szydłowska – Urząd Miasta Opola Aniela Wojtowicz – Urząd Miasta Opola Anna Wójcik – Urząd Miasta Opola Aleksandra Tyła – Stowarzyszenie Aglomeracja Opolska Katarzyna Harnyś-Mielnik – Stowarzyszenie Aglomeracja Opolska oraz Gminy Aglomeracji Opolskiej STRATEGIA ROZWOJU AGLOMERACJI OPOLSKIEJ NA LATA 2014–2020 SPIS TREŚCI Wprowadzenie .................................................................................................................................................................................................5 CZĘŚĆ 1. Jak funkcjonują aglomeracje? ................................................................................................................................................7 1.1. Modele funkcjonowania aglomeracji w warunkach europejskich .........................................................................8 1.2. Uwarunkowania prawne tworzenia aglomeracji w Polsce.......................................................................................11 1.3. Spójność Strategii rozwoju Aglomeracji Opolskiej z dokumentami strategicznymi na poziomie europejskim, krajowym i regionalnym ...........................................................................................................................................14 CZĘŚĆ 2. Jaka jest Aglomeracja Opolska? .........................................................................................................................................19 2.1. Delimitacja obszaru Aglomeracji Opolskiej ........................................................................................................................20 2.2. Analiza porównawcza ......................................................................................................................................................................28 2.3. Świadomi swoich mocnych i słabych stron odnajdujemy szanse i niwelujemy zagrożenia – czynniki strategiczne SWOT ..................................................................................................................................................................41 CZĘŚĆ 3. Jaka będzie Aglomeracja Opolska? ..................................................................................................................................47 3.1. Razem możemy więcej. Jak to wykorzystamy? Rozstrzygnięcia strategiczne ..............................................48 3.1.1. Koncepcja funkcjonowania Aglomeracji Opolskiej ..............................................................................................48 3.1.2. Wizja Aglomeracji Opolskiej w 2020 r. ..........................................................................................................................50 3.1.3. Wyzwania strategiczne – obszary współpracy ........................................................................................................51 3.1.4. Cele strategiczne i projekty, które przyczynią się do realizacji celów ........................................................59 3.2. W jaki sposób zamierzamy osiągnąć założone cele? Założenia do procesu wdrażania Strategii rozwoju Aglomeracji Opolskiej na lata 2014–2020 ..............................................................................................67 3.2.1. Podmioty wdrażające ..............................................................................................................................................................67 3.2.2. Źródła finansowania .................................................................................................................................................................69 3.2.3. Monitoring i ewaluacja Strategii rozwoju Aglomeracji Opolskiej na lata 2014–2020 ..........................71 3.2.4. Zasady aktualizacji .....................................................................................................................................................................74 CZĘŚĆ 4. Udział społeczeństwa w pracach nad Strategią rozwoju Aglomeracji Opolskiej na lata 2014–2020 .....................................................................................................................................................................................75 CZĘŚĆ 5. Podsumowanie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko ...........................................................83 Załącznik 1 – Syntetyczna diagnoza strategiczna Aglomeracji Opolskiej wraz z oceną potencjałów ........87 I. Charakterystyka zagospodarowania przestrzennego .......................................................................................................88 II. Mieszkańcy i kapitał społeczny Aglomeracji Opolskiej ...................................................................................................93 III. Gospodarka i rynek pracy .............................................................................................................................................................. 102 IV. Edukacja i nauka ................................................................................................................................................................................. 112 V. Infrastruktura kulturalna Aglomeracji Opolskiej ............................................................................................................... 117 VI. Aktywny wypoczynek i dziedzictwo kulturowe Aglomeracji Opolskiej .......................................................... 121 VII. Środowisko............................................................................................................................................................................................ 128 VIII. Infrastruktura techniczna i transport ................................................................................................................................... 136 IX. Atrakcyjność gmin Aglomeracji Opolskiej ......................................................................................................................... 145 WPROWADZENIE Aglomeracja Opolska to silnie urbanizujący się ob- terytorialnych. Strategia jest potwierdzeniem wspólnie szar, gdzie rzeczywistość społeczna, gospodarcza i prze- obranego kierunku integracji międzygminnej przy jedno- strzenna podlega intensywnym przemianom. Pojawiają czesnym solidarnym współdziałaniu wszystkich najważ- się nowe trendy demograficzne i społeczne, przekształ- niejszych podmiotów w ramach całej Aglomeracji. ceniu ulega struktura gospodarki, środowisko przyrodni- Prezentowany dokument składa się z pięciu części. cze oraz krajobraz miast i obszarów wiejskich. Istotnym W pierwszej wskazane zostały uwarunkowania krajowe czynnikiem wpływającym na obszar Aglomeracji Opol- oraz europejskie tworzenia aglomeracji miejskich oraz skiej jest postępująca suburbanizacja. Ma ona kluczowy wykazana została spójność zapisów Strategii rozwoju wpływ na postrzeganie Aglomeracji jako zwartej struk- Aglomeracji Opolskiej na lata 2014–2020 z europejskimi, tury przestrzenno – funkcjonalnej, na którą składają się krajowymi i regionalnymi dokumentami strategicznymi. odrębne administracyjnie jednostki. W części drugiej przedstawione zostały wyniki delimitacji Stojące przed Aglomeracją Opolską wyzwania rozwo- obszaru funkcjonalnego miejskiego ośrodka wojewódz- jowe wymagają określenia nowych zasad, reguł i planów kiego oraz analizy porównawczej Aglomeracji Opol- działania samorządów lokalnych, partnerów społecznych skiej z pozostałymi miejskimi obszarami funkcjonalnymi i gospodarczych. Niniejsza Strategia rozwoju Aglomeracji ośrodków wojewódzkich w Polsce. Zarówno delimitacja, Opolskiej na lata 2014–2020 pełni funkcję planu działania jak i analiza porównawcza zostały przeprowadzone na w perspektywie do 2020 roku. Jej realizacja winna przy- podstawie specjalnie wyselekcjonowanych wskaźników. czynić się do budowania spójności i konkurencyjności Podsumowaniem tej części dokumentu jest analiza sil- całego obszaru funkcjonalnego ośrodka wojewódzkie- nych i słabych stron Aglomeracji Opolskiej oraz szans i za- go – Opola. grożeń mogących istotnie wpłynąć na jej rozwój (analiza Gminy tworzące Aglomerację Opolską, będące w peł- SWOT). Została ona przeprowadzona na podstawie do- ni świadome stojących przed nią wyzwań rozwojowych głębnej analizy sytuacji społeczno-gospodarczej Aglome- oraz identyfikujące się z ideą integracji aglomeracyjnej, racji, która stanowi załącznik do niniejszego dokumentu. podjęły się wspólnej realizacji Strategii rozwoju na najbliż- Zasadniczą częścią Strategii jest rozdział III o charakte- sze lata. Prezentowany dokument strategiczny stanowi rze postulatywnym. Określona została tu wizja Aglome- potwierdzenie woli intensyfikowania współpracy samo- racji Opolskiej w 2020 roku oraz kluczowe wyzwania stra- rządów lokalnych w ramach Aglomeracji Opolskiej, która tegiczne w perspektywie najbliższych lat. Realizacja wizji wyrażona została w podpisanym we wrześniu 2012 roku możliwa będzie poprzez wyznaczone cele strategiczne Porozumieniu w sprawie utworzenia Aglomeracji Opol- i szczegółowe stanowiące odpowiedź na zdefiniowane skiej oraz sformalizowana powołaniem w październiku wyzwania rozwojowe. Ponadto rozdział zawiera najważ- 2013 roku Stowarzyszenia Aglomeracja Opolska. niejsze informacje o podmiotach wdrażających, źródłach Strategia rozwoju Aglomeracji Opolskiej na lata 2014– finansowana oraz zasadach monitoringu i aktualizacji