ED‹TÖRDEN Dünya Mimarlk Günü Kutlu Olsun! Eylül 2010 • Y›l: 10 • Say›: 37 Yay›n Türü: Yerel, süreli Dergimizin bu saysn sunarken Dünya Mimarlk Günü dolaysyla düzenlediğimiz Yay›nlayan Kent Şenliği VI etkinliklerine hazrlanyoruz. Ülkemizde ve dünyada meslektaşlar TMMOB Mimarlar Odas› ‹stanbul Büyükkent fiubesi arasnda belirli temalar ve tartşmalar destekleyen bu özel günler, mimarlk Sahibi çevrelerinde ortak kararlara vurgu yapmas açsndan önem taşyor. Dünya TMMOB Mimarlar Odas› ‹stanbul Büyükkent fiubesi ad›na Mimarlar Birliği (UIA), 2010 yl için Mimarlk Günü temasn “Daha İyi Kentler, Deniz ‹nceday› Daha İyi Yaşamlar: Tasarm Yoluyla Sürdürülebilir” (Better Cities, Better Genel Yay›n Yönetmeni Lives: Sustainable by Design) olarak belirledi. Tema, 2009 Aralk aynda Deniz ‹nceday› Danimarka’nn Kopenhag kentinde BM tarafndan gerçekleştirilen COP 15 iklim Yay›n Koordinatörü değişikliği zirvesine bağl olarak gündeme getirildi ve UIA, sürdürülebilirlik Fatma Öcal fikrinin tasarm politikas olarak yaygnlaşmasn desteklemek üzere Yaz› ‹flleri Sorumlusu Metin Karada¤ “sürdürülebilirlik stratejisi” çalşmalarn başlatt. Kavram, gelişen yeni boyutlaryla birçok meslek alannda yoğun tartşmalar tetikliyor. Tarih içinde Yay›n Kurulu Zafer Akay, Ayflen Ciravo¤lu, T. Gül Köksal, Kubilay Önal, dünya fuarlarnda çevre, kültür, kentsel yaşam, ekonomi vb. konular çerçevesinde Ahmet Tercan, H. Bülend Tuna, Mücella Yap›c› ele alnan başlklar, bugünün konjonktüründe yeniden değerlendirmeye açlyor. Dan›flma Kurulu 2010 Shanghai Dünya Fuar temas da ayn bakşla, “Daha İyi Kentler, Daha İyi Zeynep Ahunbay, Nur Ak›n, Ülkü Alt›noluk, Bilge Ar›kan, Yaşamlar” olarak belirlenmişti. 1900 Paris veya 1933 Chicago dünya fuarlar gibi Ersin Ar›soy, Harun Bat›rbaygil, Afife Batur, Cengiz Bektafl, ‹hsan Bilgin, Çelen Birkan, Hasan Çak›r (Almanya), H. tarihsel bir eşik oluşturma hedefine odaklanan UIA, kentsel planlama ve mimari Besim Çeçener, Oktay Ekinci, Cengiz Eruzun, Nur Esin, tasarmn disiplinler üstü ilişkilerini ve sorumluluklarn bu çerçevede gündeme Nuran Zeren Gülersoy, Sümer Gürel, Ersen Gürsel, Yücel taşmay amaçlyor. 1980’li yllarda, ağrlkl olarak teknik ve enerji odakl Gürsel, Havva Kanbur (‹spanya), Ruflen Kelefl, Do¤an Kuban, Mehmet Küçükdo¤u, Derya Oktay (K›br›s), Sabri alglanan kavram, bugün “sürdürülebilir yaşam”, “toplam kalite” düşünceleriyle Orcan, Selim Ökem, Deniz Erinsel Önder, Hakk› Önel, bütünleştirilerek, tasarm alannda yeni önerilere açlyor. Farkl aktörler arasnda, Gülflen Özayd›n, Hasan Cevat Özdil, Asl› Erim Özdo¤an, kentsel/bölgesel planlama ile mimarlğn toplum yaşamndaki etkisine yönelmek Y›ld›z Sey, fiükrü Sürmen, Mete Tapan, U¤ur Tarhan, Necdet Teymur, Afflar Timuçin, Rüksan Tuna, Hülya Turgut, Y›ld›z temel hedef olarak tanmlanabilir. Uysal, Mücella Yap›c›, Hüsnü Ye¤eno¤lu (Hollanda), Zekiye Yenen, Emre Zeytino¤lu UIA’nn tasarm yoluyla sürdürülebilirlik stratejisi; mimari ve kentsel tasarm Tarand›¤› ‹ndeksler enteraktif sistemin parças olarak değerlendirmesi, kültürel / sosyal faktörlerle DAAI - Design and Applied Arts Index ilişkilendirmesi açsndan da önemli. Araştrma, ayn zamanda tasarmda Yay›n Yönetim Yaz›flma Adresi duyarllk fikrini çok yönlü ele almay, ekonomik gelişmeyi, toplumsal refah ve Kemankefl Cad. No.31 Karaköy, Beyo¤lu 34425 ‹stanbul özgürlükleri desteklemeyi ve doğal kaynaklara aklc yaklaşm savunuyor. Tel: (212) 251 49 00 Faks: (212) 251 94 14 e-posta: [email protected] Uluslararas ekiple yürütülen çalşmalarn sonuçlar, Tokyo 2011 Dünya Mimarlk www.mimarist.org/yayinlar/mimarist Kongresinde açklanarak Genel Kurul’a onay için sunulacak. Mali Koordinasyon Sami Y›lmaztürk İstanbul açsndan düşünüldüğünde, kavramla ilişkili olarak ele alnmas gereken saysz konu var. Kentsel dönüşüm projeleri, yaratlan sosyal sorunlar ve zorunlu Görsel Yönetmen Zehra fieno¤uz göç, kültür değerlerinin yitirilişi, koruma alannda yaşanan süreçler bunun somut örnekleri olarak saylabilir. Kentsel mekânn ve kamusal alann yeniden Ofset Haz›rl›k Ekol Tan›t›m düzenlenmesinde mesleğimizin sorumluluk kapsam bu çerçevede önemli bir Kireçburnu, Prof.Dr. Aykut Barka Cad. tartşma başlğna dönüşüyor ve bu nedenle, gelecek saylarmzda da yayn Alpaslan Sok. No: 42/2 Sar›yer 34457 ‹stanbul Tel/Faks: (212) 223 81 51 (pbx) programmzda konuyu gündemde tutmaya, farkl tartşmalar siz değerli e-posta: [email protected] okuyucularmzla paylaşmaya özen göstereceğiz. Bask›-Cilt Mü-Ka Matbaas›, ‹stanbul Dünya Mimarlk Günü dolaysyla Şubemiz tarafndan düzenlenen Kent Şenliği VI Tel: (212) 549 68 24 kapsamnda ulusal ve uluslararas konferanslar, film gösterimleri, sergiler, atölye Bask› Tarihi çalşmalar, paneller vb. gibi çok saydaki etkinliği izleyebilir, tartşma Eylül 2010 platformlarna katlabilirsiniz. Meslek alanmzda eleştirel düşüncenin giderek Da¤›t›m kritik önem kazandğ günümüzde bu çabalar ve çalşmalar umuyoruz ki, daha çok Zip Da¤›t›m tartşmaya, diyaloga ve sorgulamaya araç olur. Reklam ve Yap›m Organizasyon Mimarl›k Vakf› ‹ktisadi ‹flletmesi 38. saymzn dosya konusunu İstanbul’un önemli bir tarihî semtine ayracağz. Kemankefl Cad. No.31 Karaköy, Beyo¤lu 34425 ‹stanbul Üsküdar’n farkl yönleriyle araştrlmasna açlacak dosya, tarihten bugüne Tel: (212) 244 86 87 pbx Faks: (212) 244 86 88 semtin biçimlenişini, sosyal kültürel özelliklerini, mimari değerlerini tartşmaya Fiyat›: 7,50 TL sunacak. Yl sonunda yaymlanacak saymz için katk ve önerilerinizi bekliyor, Y›ll›k abone ücreti: 26,00 TL Ö¤rencilere % 50 indirim uygulan›r. okuyucularmza sağlk ve esenlik dolu günler diliyorum. “mimar.ist” dergisi Mimarlar Odas› ‹stanbul Büyükkent fiubesi üyelerine Sayglarmla, ücretsiz olarak gönderilir. Yaz›larda ileri sürülen görüfllerin sorumlulu¤u yazarlar›na aittir. Dergi ad› belirtilmek kofluluyla al›nt› yap›labilir. Deniz İnceday mimar•ist 2010/3 1 mimar.ist Eylül 2010/3 ISSN 1302-8219 4 HABER / ETK‹NL‹K Dam Notlar›... / Hasan Çak›r............................................................................................................................ 4 Henri Prost’un ‹stanbul Düflü / ‹pek Yada Akp›nar............................................................................................ 5 Bizantion’dan ‹stanbul’a, Bir Baflkentin 8000 Y›l› / Zafer Akay......................................................................... 5 Kent Düflleri Atölyeleri Farkl› Çal›flmalarla Son Buldu / Derya Karada¤ ........................................................... 7 6 KÜTÜPHANE Osmanl› ‹mparatorlu¤u’nda Yunan Mimarlar (19-20. Yüzy›l) / Bülend Tuna.................................................... 6 Brunelleschi’nin Kubbesi / ‹lker Ertu¤rul ......................................................................................................... 7 Cumhuriyet Sonras› Dönem Mimarl›¤› Tart›flmalar›na 1923-1960/‹zmit Kenti Üzerinden Farkl› Bir Katk› / Bilge Ar›kan...................................................................... 7 11 GÖRÜfi Dünya Miras Komitesi Brezilya Toplant›s›n›n Ard›ndan: ‹stanbul Listede Kald›, Peki Ya Sonra? / Nur Ak›n......................................................................................... 11 16 ‹STANBUL 2010 Europa Nostra-Türkiye Çal›flmalar›na Bafll›yor / Orhan Silier .........................................................................16 21 T ASARIM Milano Tasar›m Haftas› / Yavuz Irmak.............................................................................................................. 21 25 ‹NCELEME Dolmabahçe Saray› Ek Yap›lar›n›n Bilinmeyen ‹nflaat Süreçleri / Oya fienyurt ................................................ 25 30 PROJE / PROF‹L Ayfle Aky›l: “Tarih için yaratmak heyecanl› bir keflif yolculu¤u...” / Söylefli: Gül Köksal .................................. 30 2 mimar•ist 2010/3 ‹Ç‹NDEK‹LER 37 DOSYA: “KÜTÜPHANE YAPILARI” Kütüphane Yeniden... / Ahmet Tercan ............................................................................................................ 37 Kütüphanenin Mekânsal Evrimi / Derleyen: Ahmet Tercan................................................................................ 40 Kütüphanenin De¤iflen Mimarisi / Hasan Kesero¤lu...................................................................................... 46 Bilgiyi Toplama Mekân›: Kütüphane Binalar› / Berrin Küçükcan..................................................................... 55 Rumelihisar›’nda Bo¤aziçi Üniversitesi Aptullah Kuran Kitapl›¤› / Sevinç Hadi.............................................. 60 Kütüphaneler Seçkisi / Derleyen: S›rmahan Tunç ............................................................................................ 67 Sessizlikten Oyunlaflan Mekânlara: Özgürlefltiren Ö¤renme Ortamlar› Olarak Çocuk Kütüphaneleri / Ayla Ayy›ld›z Potur ..................................... 74 Kültürel Çeflitlilik Politikalar›nda Kütüphanelerin Rolü: UNESCO/IFLA Bildirgeleri / Pelin Gökgür ................80 84 KENT ‹stanbul’dan Geriye Ne Kalacak? / Eser Ya¤c›.................................................................................................84 ‹stanbul Bo¤aziçi Sit Alan›na Yönelik Bir Kentsel Rejim Çözümleme Denemesi / Mehmet Hakan Uzbek - ‹clal Dinçer.................................................90 100 KENT ARKEOLOJ‹S‹ Kent Arkeolojisi ve Sulukule / Arkeologlar Derne¤i ‹stanbul fiubesi ............................................................... 100 103 F ARKLI ‹NSANLIK DURUMLARI Uluslararas› Kapitalizmin De¤ifltirilemez ‹mkâns›zl›¤› / fiükrü Sürmen .........................................................103 107 Y API F‹Z‹⁄‹ / MALZEME / DETAY “Çevresel Gürültünün De¤erlendirilmesi ve Yönetimi” Yönetmeli¤inin Mimarlara Getirdi¤i Sorumluluklar /