ABC MIĘDZYNARODOWEGO RUCHU ZAWODOWEGO abc MIĘDZYNARODOWEGO RUCHU ZAWODOWEGO WYDAWNICTWO ZWIĄZKOWE CRZZ • WARSZAWA 1964 Tytuł oryginału: ABC mezin&rodniho odboroveho hnuti opracowali Kareł Kr&l i Kv6ta Venerova Przełożył JÓZEF GRZYB Według wydania rosyjskiego opracowała Gustawa Kofman Obwolutę, okładkę i stronę tytułową projektował Henryk Białoskórski Redaktor techniczny Korektor Jerzy Trzebiński Alicja Kowalska WYDAWNICTWO ZWIĄZKOWE CRZZ — WARSZAWA 1964 Nakład 5000+250 egz. Ark. wyd. 22, ark. druk. 18,5 Papier druk. mat. kl. IV, 65 g. Oddano do składania 29. I. 64 Podpisano do druku 3. XI. 64. Druk ukończono w listopadzie 1964 Łódzka Drukarnia Dziełowa, Łódź, ul. Piotrkowska 86 Zam. nr 202/A/64. F-8. Cena zł 50.— Od Wydawnictwa Międzynarodowy ruch zawodowy stanowi obecnie potężną silę. Związki zawodowe — masowe organizacje ludzi pracy — zrzeszają pracowników różnych przekonań politycznych, różnych ras i naro­ dowości. 1 Ogarniając swą działalnością coraz to szersze kręgi pracownicze, coraz to nowe kraje — związki zawodowe systematycznie dążą do poprawy warunków życia ludzi pracy. Prowadzą ożywioną działalność, mającą na celu zdobycie i obronę swobód demokratycznych i praw związkowych, utrzymanie i utrwalenie pokoju. Wspólne te dążenia związków zawodowych stwarzają- pod,stawę do rozszerzania się jed­ ności ich działania w poszczególnych krajach i w ruchu międzyna­ rodowym. ‘ | Wraz ze zwiększeniem się "znaczenia; związków zawodowych, ich roli i udziału w życiu społecżnynykażdego kraju, zwiększa się za­ interesowanie ludzi pracy ruchem zawodowym. W celu zaspokojenia tych zainteresowań, zapoznania czytelnika z historią i orientacjami politycznymi poszczególnych związków w ruchu międzynarodowym wydajemy „ABC międzynarodowego ruchu zawodowego”. Jest to przekład z języka czeskiego , książki pod tym tytułem, wydanej w Pradze w 1962 roku. Przygotowując książkę do wydania w języku polskim dokonano niektórych skrótów, uwzględniono zmiany wprowadzone w wydaniu rosyjskim, szerzej omówiono działalność polskich związków zawodo­ wych i opracowano skorowidze. Oddając publikację do rąk czytelników, Wydawnictwo żywi na­ dzieję, że spotka się ona z życzliwym przyjęciem. Jest to bowiem pierwsza praca kompletująca podstawowe wiadomości o międzyna­ rodowym ruchu zawodowym. ACTU 7 ACTU — patrz Australijska Ra­ Afrykańska Regionalna Organiza­ da Związków Zawodowych. cja (AFRO) została założona Aden — patrz Arabski Pół­ w 1960 roku. Jednoczy organizacje wysep. afrykańskich związków zawo­ AFL-CIO — patrz Amerykań­ dowych, wchodzące w skład ska Federacja Pracy — Kongres MKWZZ. Siedzibą AFRO jest sto­ Przemysłowych Związków Zawo­ lica Nigerii, Lagos. Oprócz AFRO dowych. MKWZZ posiada swoje organiza­ „AFL-CIO News” — oficjalny cje regionalne w Europie, Azji i organ prasowy amerykańskiej w Ameryce. centrali związków zawodowych Afrykański ruch zawodowy — AFL-CIO. Tygodnik, wychodzi W 1962 roku w Afryce zatrudnio­ w Waszyngtonie (patrz AFL-CIO). nych było około 12 milionów AFRO — patrz Afrykańska Re­ robotników, z których tylko 3 gionalna Organizacja MKWZZ. miliony były zorganizowane Afrykańska Powszechna Konfe­ w związkach zawodowych. Cho­ deracja Pracy (CGAT) — centra­ ciaż afrykańskie związki zawodo­ la zrzeszająca organizacje związ­ we nie były ani liczne, ani też kowe byłej Francuskiej Afryki silne organizacyjnie, ich udział Równikowej (Gabon, Czad, Kon­ w walce ludów afrykańskich go Brazzaville, Republika Środ­ o wolność narodową był duży. kowo-Afrykańska). Powstała w Przed drugą wojną światową 1957 roku. W 1959 roku zrzeszała związki zawodowe rozwijały się około 50 000 pracujących. Nale­ w niektórych krajach Afryki Pół­ żała do ŚFZZ. CGAT przestała nocnej (Egipt, Tunis, Algieria), a istnieć w 1961 r. w związku z po­ także w Afryce Południowej. W wstaniem Ogólnoafrykańskiej Fe­ końcu lat dwudziestych i na po­ deracji Związków Zawodowych czątku trzydziestych zaczęły po­ (patrz Afrykański ruch zawodo­ wstawać związki zawodowe w an­ wy). gielskich koloniach — Gambii i Afrykańska Regionalna Organi­ Kenii. Począwszy od 1937 r. w zacja MKWZZ (AFRO) — jedna niektórych koloniach francuskich z regionalnych organizacji Mię­ działały związki zawodowe po­ dzynarodowej Konfederacji Wol­ wstałe w okresie rządu Frontu nych Związków Zawodowych. Ludowego. Prawdziwy jednak ro­ 8 Afrykański ruch zawodowy zwój ruchu zawodowego w Afryce ciw dyskryminacji rasowej i uci­ datuje się dopiero od pierwszych skowi kolonialnemu. Długotrwałe lat po drugiej wojnie światowej. i uporczywe akcje organizacji Wielu Afrykańczyków służyło w związkowych zakończyły się uch­ czasie drugiej wojny światowej waleniem szeregu ustaw realizu­ w armiach państw kolonialnych, jących najważniejsze żądania mas przeszło wiele krajów i poznało pracujących. Organizacje związ­ ich życie. W czasie wojny Angli­ kowe Algierii, Tunisu, Maroka, cy, Francuzi, Belgowie zmuszeni byłej Francuskiej Afryki Równi­ byli do rozbudowy afrykańskiego kowej i innych krajów miały bez­ przemysłu, dróg kolejowych i pośrednią łączność z SFZZ, która portów. Zwiększyła się liczba ro­ służyła im radą i pomocą. botników, wzrosło uświadomienie. Organizacje związkowe w kolo­ Ogromny wpływ na rozwój niach brytyjskich powstawały pod afrykańskiego ruchu zawodowego wpływem brytyjskich trade-unio- miała Światowa Federacja Związ­ nów o tradycjach raczej reformi- ków Zawodowych. Przy jej po­ stycznych. W byłym Kongu Bel­ parciu i aktywnej pomocy zaczęło gijskim ruch związkowy rozwijał powstawać coraz więcej organi­ się w bardzo trudnych warun­ zacji związkowych we wszystkich kach, był narażony na bardzo częściach świata, a także w Afry­ ostre sankcje i dyskryminację ra­ ce. W roku 1947 SFZZ zorgani­ sową. Szczególnie bezwzględna zowała Pierwszą Ogólnoafrykań- dyskryminacja rasowa ujawniała ską Konferencję Związkową w się w związkach zawodowych Dakarze, w której uczestniczyło Unii Południowo-Afrykańskiej, 60 delegatów, reprezentujących gdzie działalność związkowa 80 000 związkowców z różnych wśród tubylców była zabroniona. krajów afrykańskich. W rezolu­ W koloniach hiszpańskich i por­ cjach swoich konferencja doma­ tugalskich wszelkie zrzeszanie się gała się dla pracujących w Afry­ ludności pracującej było (i jest ce prawa do tworzenia własnych nadal) zabronione. organizacji związkowych, wpro­ Poza prawem znajdowały się wadzenia zasady równej płacy za również związki zawodowe w Al­ równą pracę oraz stworzenia sy­ gierii, które działały w sąsiedniej stemu zabezpieczenia społecznego. Tunezji i utrzymywały kontakt Związki zawodowe kolonii fran­ z walczącym ludem swojego kra­ cuskich, które powstawały z ini­ ju. W niewielu tylko krajach cjatywy Powszechnej Konfede­ afrykańskich działają jednolite racji Pracy (CGT) we Francji, organizacje związkowe. Są to: realizowały cele Światowej Fe­ Gwinea, Ghana, Mali oraz czę­ deracji Związków Zawodowych. ściowo Tunezja i Maroko. Związki głównie kierowały walką W przeciwieństwie do bezinte­ ludzi pracy o lepsze życie, prze­ resownej pomocy SFZZ przy two- Afrykański ruch zawodowy 9 rżeniu jednolitego, demokratycz­ nentu afrykańskiego, druga zmie­ nego ruchu zawodowego w Afry­ rza do podporządkowania ruchu ce, MKWZZ od chwili jej powsta­ robotniczego Afryki Międzyna­ nia w 1949 roku prowadziła ro­ rodowej Konfederacji Wolnych botę rozłamową wszędzie tam, Związków Zawodowych. Źródeł gdzie przejawił się postępowy i drugiej tendencji nie należy szu­ bojowy charakter organizacji kać w Afryce, ale poza jej grani­ związkowych. Swą działalnością cami, w planach i dążeniach neo- wbrew żywotnym interesom ludzi kolonialistów i wykonawców ich pracy MKWZZ, w istocie rzeczy, poleceń. pomagała utrzymywać system ko­ Najaktywniejszymi zwolennika­ lonialny, a obecnie sprzyja umac­ mi pierwszej tendencji są: Kon­ nianiu wpływów neokolonialnych. gres Związków Zawodowych Gha­ Aby umocnić swoje wpływy w ny, Krajowa Konfederacja Związ­ szeregach afrykańskich ludzi pra­ ków Zawodowych Gwinei i Kra­ cy, MKWZZ zwołała swój V Kon­ jowe Zrzeszenie Pracujących Ma­ gres w Tunisie, założyła szkoły li. Według opinii kierownictwa związkowe w Akrze (Ghana) i w tych centrali niezbędnym warun­ Kampali (Uganda), wysyła do kiem uczestnictwa w ogólnoafry- Afryki liczne delegacje i pro­ kańskiej federacji związków za­ wadzi szeroko zakrojoną propa­ wodowych byłoby wystąpienie z gandę. nieafrykańskich centrali związko­ Jednak życie przekonuje coraz wych. Uzasadniają to potrzebą bardziej afrykańskich robotników, poświęcenia uwagi problemom że w ich własnym interesie leży czysto afrykańskim. Jednocześnie zjednoczenie ruchu związkowego. akcentują, że ogólnoafrykańska W 1957 roku założono Powszechną federacja związków zawodowych Unię Robotników Czarnej Afryki współpracowałaby z innymi cen­ (UGTAN). Zjednoczono organiza­ tralami związkowymi w celu li­ cje związkowe byłej Francuskiej kwidacji kolonializmu, zapewnie­ Afryki Równikowej w jedną cen­ nia postępu socjalnego i utrwale­ tralę, która w styczniu 1958 ro­ nia międzynarodowej solidarności ku przyjęła nazwę Afrykańskiej pracujących. Powszechnej Konfederacji Pracy Kongres konstytucyjny tej o- (CG AT). gólnoafrykańskiej centrali odbyć W rozwoju afrykańskiego ruchu się miał w maju 1960 roku w Ca­ zawodowego można w ostatnich sablance. SFZZ powitała z sympa­ latach zauważyć dość wyraźnie tią tę inicjatywę, zmierzającą do dwie tendencje. Pierwsza polega utrwalenia jedności ludzi pracy na stworzeniu niezależnej ogólno- w Afryce i udzieliła afrykańskim afrykańskiej federacji związko­ związkom zawodowym niezbędnej wej, która zjednoczyłaby wszyst­ pomocy. MKWZZ natomiast uczy­ kie centrale związkowe