LOP – 4101-14-03/2012 P/12/068 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli P/12/068 – Przygotowanie gmin i szkół do objęcia dzieci sześcioletnich obowiązkiem szkolnym Jednostka Najwyższa Izba Kontroli przeprowadzająca Delegatura w Opolu kontrolę Kontrolerzy 1. Jarosław Pałęga , specjalista kontroli państwowej , upoważnienie do kontroli nr 82249 z dnia 23 listopada 2012 r. (dowód: akta kontroli str. 1-2) 2. Marcin Blajda, inspektor kontroli państwowej, upoważnienie do kontroli nr 82250 z dnia 23 listopada 2012 r. (dowód: akta kontroli str. 3-4) Jednostka Urząd Gminy w Łambinowicach 1 kontrolowana Kierownik jednostki To masz Karpiński , Wójt Gminy Łambinowice kontrolowanej (dowód: akta kontroli str. 5) II. Ocena kontrolowanej działalności 2 Ocena ogólna Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność Gminy w zakresie jej przygotowania do objęcia dzieci sześcioletnich obowiązkiem szkolnym. Uzasadnienie Wprawdzie Gmina nie ustaliła planów i harmonogramów dotyczących przygotowania oceny ogólnej szkół podstawowych do objęcia obowiązkiem szkolnym dzieci sześcioletnich, to jednak podjęte w tym zakresie działania przyczyniły się do objęcia obowiązkiem szkolnym znacznej liczby dzieci sześcioletnich 3. Było to możliwe w następstwie takich działań Gminy, jak m.in: • informowanie rodziców o możliwości rozpoczęcia nauki przez dzieci sześcioletnie; • zapewnienie odpowiednich środków finansowych na zatrudnienie oraz doskonalenie kadry nauczycielskiej do kształcenia m.in. dzieci sześcioletnich w prowadzonych szkołach podstawowych; • racjonalna organizacja pracy szkół, w których liczebność oddziałów w klasach I w latach szkolnych 2009/2010 - 2012/2013 była zgodna z zalecaną w treści Podstawy programowej kształcenia ogólnego w szkołach podstawowych 4, tj. nie więcej niż 26 uczniów w klasach. Proces 1 Dalej: Gmina. 22 Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna. 3 Odsetek dzieci sześcioletnich objętych obowiązkiem szkolnym w latach 2009-2010-2012/2013 wyniósł średnio 14,5 % . 4 Załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół , które weszło w życie dnia 1 września 2012 r. dalej: rozporządzenie w sprawie podstawy programowej z 2012 r. (Dz. U. z 2012 r. poz. 977). Niniejsze rozporządzenie 2 edukacji wczesnoszkolnej był prowadzony we wszystkich szkołach m.in. z wykorzystaniem utworzonych wydzielonych miejsc zabaw oraz świetlic szkolnych. Stosownie do art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty 5, Gmina zapewniła uczniom z terenu gminy, w tym również klas I, bezpłatny transport do szkół podstawowych oraz opiekę w jego trakcie. Otrzymane w ramach programu Radosna szkoła dotacje na zakup pomocy dydaktycznych do miejsc zabaw zostały wykorzystane i rozliczone zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych 6. III. Opis ustalonego stanu faktycznego 1. Rozpoznanie potrzeb warunków lokalowych i wyposażenia oraz kadry nauczycielskiej prowadzonych szkół podstawowych, a także przyjęcia w tym zakresie programów i harmonogramów przygotowań i zapewnienie ich finansowania Opis stanu 1.1. faktycznego W latach szkolnych 2009/2010 – 2012/2013 na terenie gminy Łambinowice funkcjonowały trzy szkoły podstawowe (w Łambinowicach, Jasienicy Dolnej i Bielicach), które prowadzone były przez Gminę. Ponadto na terenie gminy funkcjonowały dwie publiczne szkoły podstawowe, których organami prowadzącymi były stowarzyszenia, tj.: Szkoła Podstawowa w Lasocicach prowadzona przez Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Lasocice i Piątkowice oraz Szkoła Podstawowa w Mańkowicach prowadzona przez Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Mańkowice. (dowód: akta kontroli str. 3-4, 8-13) W okresie objętym kontrolą na terenie gminy Łambinowice funkcjonowało sześć publicznych przedszkoli (w Łambinowicach, Sowinie, Jasienicy Dolnej, Bielicach, Lasocicach i Mańkowicach). Sieć prowadzonych przez Gminę publicznych przedszkoli ustalono uchwałą Rady Gminy 7. (dowód: akta kontroli str. 14) Z dniem 1 września 2012 r. utworzono Zespół Szkolno–Przedszkolny w Jasienicy Dolnej w skład którego weszła Publiczna Szkoła Podstawowa w Jasienicy Dolnej oraz Publiczne Przedszkole w Jasienicy Dolnej 8. Szkoła i przedszkole zachowały ustalone dla nich obwody. (dowód: akta kontroli str. 15-26) 1.2. było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. dalej: rozporządzenie w sprawie podstawy programowej z 2009 r. (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17). Częścią ww. załącznika nr 2 były Zalecane warunki i sposób realizacji , dalej: Zalecane warunki. 5 Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, ze zm. Dalej: ustawa o systemie oświaty . 6 Dz.U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1240, ze zm. 7 Uchwała Rady Gminy Łambinowice nr XXI/128/2004 z dnia 23 września 2004 r. w sprawie ustalenia sieci publicznych przedszkoli prowadzonych przez Gminę Łambinowice. 8 Uchwała Rady Gminy Łambinowice nr XVII/139/12 z dnia 28 czerwca 2012 r. w sprawie utworzenia zespołu szkolno- przedszkolnego. 3 W latach szkolnych 2009/2010 – 2012/2013 obowiązek rocznego wychowania przedszkolnego realizowało odpowiednio 94% (62 z 66), 90% (71 z 79), 75% (55 z 73) oraz 78% (42 z 54) dzieci sześcioletnich zamieszkałych na terenie gminy Łambinowice. W analogicznym okresie odsetek uczniów sześcioletnich realizujących obowiązek szkolny w pierwszej klasie szkoły podstawowej wynosił odpowiednio 4,6% (3 z 66), 10,1% (8 z 79), 24,7% (18 z 73) oraz 18,5% (10 z 54). (dowód: akta kontroli str. 27) 1.3. Gmina nie opracowywała i nie zatwierdzała planów, programów czy harmonogramów działań w związku z rozpoznaniem potrzeb w zakresie warunków lokalowych, wyposażenia i kadry nauczycielskiej, związanych z objęciem dzieci 6-letnich obowiązkiem szkolnym w prowadzonych trzech szkołach podstawowych, tym samym Gmina nie określiła wielkości potrzebnych środków związanych z dostosowaniem szkół do przyjęcia sześciolatków. (dowód: akta kontroli str. 133-136) Wójt Gminy wyjaśnił m.in., iż: W związku z tym, że gmina jest niewielka i prowadzi tylko 3 nieduże szkoły podstawowe nadawanie podejmowanym działaniom takiej formy nie jest uzasadnione. Gmina jest w stałym i bezpośrednim kontakcie z Dyrektorami wszystkich placówek oświatowych w zakresie wszelkich kwestii dotyczących; organizacji, funkcjonowania i finansowania działalności szkoły. W sprawie przygotowania właściwych warunków organizacyjnych kształcenia dostosowanych do potrzeb uczniów sześcioletnich toczyły się i nadal trwają bieżące konsultacje zarówno w sprawach dotyczących organizacji pracy jednostek, jak i polityki kadrowej oraz potrzeb finansowych. Wszystkie szkoły obecnie prowadzone przez Gminę Łambinowice, zgodnie z treścią art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty już od 1991 roku powinny być i były przygotowane pod względem technicznym do przyjęcia dziecka 6-letniego do szkoły. (dowód: akta kontroli str. 133-136) Gmina nie planowała i nie szacowała kosztów zadań niezbędnych do przygotowania szkół do objęcia dzieci sześcioletnich obowiązkiem szkolnym. Wójt Gminy wyjaśnił, iż: Nie podejmowano prób precyzyjnych obliczeń, bo brak było podstaw do takich działań. Jeśli uznano, że nie ma potrzeby podejmowania specjalnych remontów, przebudowy czy rozbudowy w związku z 6-latkami nie było potrzeby planowania na ten cel specjalnych środków finansowych. Dyrektorzy szkół nie wnioskowali i nie zgłaszali konieczności przebudowy czy rozbudowy np. łazienek w związku z przyjęciem 6-latków. Jeśli były wnioski remontowe to dotyczyły bieżących potrzeb realizowanych z planów finansowych jednostek. Zadanie związane z lepszym (dostosowanym do podstawy programowej dla 6-latków) wyposażeniem bazy dydaktycznej szkół zostało w sposób naturalny rozłożone w czasie. Cyklicznie przyznawane w planach finansowych środki na bieżące naprawy, remonty, doposażenia i tym podobne rutynowe działania zostały ukierunkowane tylko pod kątem poprawy bazy dydaktycznej szkół ze szczególnym priorytetem dla maluchów. (dowód: akta kontroli str. 133-136) Szczegółowa analiza kierowanych przez dyrektorów szkół podstawowych pism określających potrzeby szkół na lata szkolne 2009/2010 – 2012/2013 wykazała, iż dyrektorzy nie wskazywali na konieczność przeprowadzenia inwestycji i remontów związanych z objęciem sześciolatków obowiązkiem szkolnym. Formułowane wnioski dotyczyły spraw związanych z ogólnym funkcjonowaniem szkół, tj. m.in. remont 4 dachu i holu szkoły, zakup kosiarki oraz pieca o większej mocy (dyrektor PSP w Jasienicy Dolnej), remont dachu sali gimnastycznej, zakup lamp do sal lekcyjnych, komputerów, telewizora, mebli, remonty lamperii, itp. (dyrektor PSP w Łambinowicach) oraz zakup mebli, stolików, krzesełek, komputerów, wymiana płyt chodnikowych (dyrektor PSP w Bielicach). (dowód: akta kontroli str. 33-34) W latach szkolnych 2009/2010 – 2011/2012 w wyniku zgłoszonych przez dyrektorów szkół podstawowych potrzeb wynikających z konieczności zapewnienia właściwego procesu dydaktycznego łączne wydatki na realizację zadań z tym związanych wyniosły 472,1 tys zł, z tego: - 190,5 tys. zł w PSP w Łambinowicach z przeznaczeniem m.in. na: zakup pomocy dydaktycznych w ramach programu Radosna szkoła (11,9 tys. zł), „Dobry Start” (86,0 tys. zł), „Indywidualizacja nauczania” (2,4 tys. zł), zakup mebli do miejsca zabaw (2,5 tys. zł), zakup krzeseł i narożnika (3 tys. zł), bieżące prace remontowe (16,2 tys. zł), - 171,7 tys. zł w PSP w Jasienicy