PRZEMYSŁAW ŻUKIEWICZ RADOSŁAW FELLNER PRZEMYSŁAW ŻUKIEWICZ Dr hab. nauk społecznych w zakresie nauk o polityce, adiunkt w Instytucie Politologii Uniwersytetu Wrocław- skiego. Autor pięciu książek i kilkudziesięciu artykułów naukowych. Specjalizuje się w problematyce przywódz- twa politycznego, systemów politycznych państw Euro- py Środkowej i Wschodniej oraz polityki transportowej. Kierował projektami bądź uczestniczył w realizacji gran- tów Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego, Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Narodo- wego Programu Rozwoju Humanistyki. Laureat nagród Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych: pierwszej na- grody za najlepszą rozprawę doktorską w zakresie nauk o polityce (2011) oraz wyróżnienia w konkursie na najlep- szą książkę politologiczną roku (2014). Bloger, czechofil i miłośnik kolei. RADOSŁAW FELLNER Magister politologii związany z Centrum Kształcenia Kadr Lotnictwa Cywilnego Europy Środkowo-Wschodniej oraz Katedrą Technologii Lotniczych Wydziału Transpor- tu Politechniki Śląskiej, gdzie prowadzi zajęcia w zakresie prawa lotniczego i procedur operacyjnych. W obsza- rze jego zainteresowań znajdują się: polityka lotnicza, prawo lotnicze, innowacyjność w lotnictwie cywilnym, a także zagadnienia związane z wykorzystaniem bezza- łogowych statków powietrznych. Odbył staż w Parla- mencie Europejskim. Przygotowuje rozprawę doktorską pt. „Wpływ polityki państwa na rozwój transportu lot- niczego w Polsce i jego innowacyjność (2002–2014)”. Członek Polskiego Klubu Lotniczego oraz zespołu Sky Team RPAS. W latach 2010–2015 dziennikarz związany m.in. z Radiem ZET, TVN24, TVN24 Biznes i Świat. PRZEMYSŁAW ŻUKIEWICZ RADOSŁAW FELLNER Recenzenci: dr hab. prof. UJK Agnieszka Kasińska-Metryka Recenzent 2 RECENZENCI : dr hab. prof. UJK Agnieszka Kasińska-Metryka dr hab. prof. USz Łukasz Tomczak Wydawca: Instytut Politologii Uniwersytetu Wrocławskiego WYDAWCA : Instytut Politologii Uniwersytetu Wrocławskiego ISBN: ISBN : 978-83-934585-0-9 Licencja: LICENCJA : Creative Commons 3.0 Polska MIEJSCE I ROK WYDANIA : Wrocław, 2015 (wydanie I) Rok wydania: 2015 S ł O WA KLUCZOWE : nauki o polityce, politologia, internet, cyfrowa nauka Wydanie I LiczbaPROJEKT arkuszy O K ł Awydawniczych: D K I I S K ł A D : Magdalena Powalisz PATRONI PUBLIKACJI : Słowa kluczowe: nauki o polityce, politologia, internet, cyfrowa nauka Patroni publikacji: ProScholars.pl Autorstwo: Przemysław Żukiewicz (rozdz. I: pkty 1, 2, 3.1, 3.2; rozdz. II; rozdz. III: pkty 1, 2, 3.1); RadosławAUTORSTWO Fellner: (rozdz. I: pkty 3.3, 4; rozdz. III: pkt 3.2; część II). Przemysław Żukiewicz (rozdz. I: pkty 1, 2, 3.1, 3.2; rozdz. II; rozdz. III: pkty 1, 2, 3, 4.1); Radosław Fellner (rozdz. I: pkty 3.3, 4; rozdz. III: pkt 4.2; część II). Monografia powstała dzięki wsparciu finansowemu ze środków Ministerstwa Nauki i SzkolnictwaMonografia Wyższego powstała nadzięki prowadzenie wsparciu finansowemu badań naukowych ze środków lub prac Ministerstwa rozwojowych Nauki oraz i Szkol zadań- z nictwanimi związanych, Wyższego na służących prowadzenie rozwojowi badań naukowych młodych naukowcówlub prac rozwojowych oraz uczestników oraz zadań studiów z nimi związanych, służących rozwojowi młodych naukowców oraz uczestników studiów doktoranckich (decyzja nr 5492/E-344/M/2015; projekt wewnętrzny nr 1376/M/IPol/15). doktoranckich (decyzja nr 5492/E-344/M/2015; projekt wewnętrzny nr 1376/M/IPol/15). StanStan prawny prawny i faktycznyi faktyczny na na dzień dzień 30 30 listopada listopada 20152015 r. Zdjęcie na okładce: Unsplash.com – licencja CC Zero. 2 SPIS TREŚCI WSTĘP . 8 CZĘŚĆ I Polska politologia w obliczu przemian – wybrane problemy teoretyczne i praktyczne ROZDZIAŁ I ZMIANA MODELU PROWADZENIA BADAŃ NAUKOWYCH A WYZWANIA DLA POLSKICH POLITOLOGÓW . 16 1 . Upowszechnienie dostępu do wiedzy i zmiana statusu naukowca . 17 2 . Ekonomizacja myślenia o uniwersytecie . 20 3 . Wyzwania dydaktyczne stojące przed współczesnym uniwersytetem . 25 3.1. Ewolucja form kształcenia ................................25 3.2. Spór o kompetencje poznawcze pokolenia Y ...............26 3.3. Możliwości zastosowania nowych technologii w politologicznej praktyce dydaktycznej ....................29 4 . Nowe wyzwania etyczne stojące przed naukowcami . 39 4.1. Etyczne zasady prowadzenia badań naukowych .............40 4.2. Otwartość nauki jako problem etyczny .....................45 4.3. Etyka badań naukowych w aktach normatywnych ...........51 4.4. Aktualne problemy praktyczne związane z etyką prowadzenia badań naukowych ...........................53 ROZDZIAŁ II POLSKA POLITOLOGIA W ZMIENIAJĄCYM SIĘ OTOCZENIU . 61 1 . Polskie naukowe ośrodki politologiczne – liczba i potencjał . 61 2 . Podział dyscyplin naukowych . 66 3 . Zmiany w ofercie dydaktycznej polskich naukowych ośrodków politologicznych . 74 4 . Stosunki pracy w ramach uczelni . 86 4.1. Prekaryzajca zawodu naukowca ...........................86 4.2. Zanik praktyki wieloetatowości ............................90 5 . Ścieżka awansu naukowego w dyscyplinie nauk o polityce . 93 6 . Politolodzy w nowym systemie grantowym – raport z badań . 115 ROZDZIAŁ III POPULARYZACJA DZIAŁALNOŚCI NAUKOWO- -DYDAKTYCZNEJ W ERZE NAUKI CYFROWEJ . 136 1 . Narzędzia cyfrowe w pracy naukowca . 140 2 . Założenia systemu „publikuj albo giń” . 145 3 . Polskie naukowe czasopisma politologiczne . 148 4 . Polska politologia w internecie . 159 4.1. Aktywność internetowa polskich naukowych ośrodków politologicznych. .159 4.2. Aktywność internetowa polskich politologów ..............165 CZĘŚĆ II Indeks politologicznych źródeł cyfrowych 1 . Instytucje i organizacje politologiczne . 179 2 . Prywatne portale politologiczne . 182 3 . Analizy i wyniki wyborów . 183 4 . Parlamentarne ośrodki badawcze . 184 5 . Bazy danych statystycznych . 185 6 . Naukowe serwisy społecznościowe . 189 7 . Administracja publiczna w Polsce . 190 8 . Instytucje Unii Europejskiej . 194 9 . Parlamenty na świecie . 198 10 .Konstytucje wybranych państw . 202 11 . Partie polityczne i ruchy społeczne . 203 12 .Międzynarodowe organizacje, stowarzyszenia i porozumienia 204 13 .System Narodów Zjednoczonych . 205 14 .Think tanki, organizacje III sektora, watchdogi . 206 15 .Bazy i repozytoria umożliwiające wolny dostęp do źródeł i materiałów . 215 16 .Bazy czasopism i repozytoria o ograniczonym dostępie . 219 17 . Katalogi i wyszukiwarki . 220 18 .Ośrodki badania opinii publicznej . 221 19 .Indeksy i rankingi . 222 20 . Słowniki . 224 21 . Varia . 224 ZAKOŃCZENIE . 226 BIBLIOGRAFIA . 230 WSTĘP POLSKA POLITOLOGIA W OBLICZU W Y Z WA ń NAUKI CYFROWEJ 8 miany społeczne i instytucjonalne obserwowane na przełomie XX i XXI wie- ku znacząco wpływają na sposób uprawiania nauki i styl pracy naukowców: Zzarówno w aspekcie dydaktycznym, jak i badawczym. Niniejsza praca po- wstała, ponieważ ciekawi byliśmy tego, jak polscy politolodzy zareagowali (i wciąż reagują) na te zmiany. Zauważalny był dla nas następujący dysonans: z jednej strony problemy demograficzne oraz reformy administracyjne wywołały ogrom- ne poruszenie, a niekiedy nawet mobilizację środowiska studentów i uczonych (vide takie ruchy, jak: Obywatele Nauki czy Komitet Kryzysowy Humanistyki Pol- skiej), z drugiej zaś strony – naukowcy „podporządkowali” się nowym regułom gry, uczestnicząc aktywnie w rywalizacji o granty, tworząc sylabusy zgodne z wy- mogami Krajowych Ram Kwalifikacji oraz dostosowując swoje strategie publi- kacyjno-organizacyjne do zmodyfikowanych kryteriów związanych z uzyskiwa- niem stopni doktora oraz doktora habilitowanego, a także tytułu profesora. Wyraźnie także dostrzegamy swoisty opór przed wykorzystywaniem przez ka- drę naukową nowych technologii oraz sceptycyzm wielu naukowców wobec praktyk szerokiego upowszechniania wyników swoich badań (zwłaszcza w for- mule wolnego dostępu – Open Access – na takich platformach, jak Platforma Otwartej Nauki lub Otwórz Książkę) czy wobec aktywności popularyzatorskiej na forum internetowym. Zadaliśmy sobie zatem następujące ogólne pytania badawcze: 1. W jaki sposób polskie naukowe ośrodki politologiczne reagują na zauwa- żalny spadek zainteresowania politologią wiązany z przemianami na ryn- ku pracy oraz z problemami demograficznymi? 2. W jakim stopniu zmiany instytucjonalne w obszarze nauki i szkolnictwa wyższego w ostatnich pięciu latach wpłynęły w Polsce na dyscyplinę nauk o polityce? POLSKA POLITOLOGIA W OBLICZU W Y Z WA ń NAUKI CYFROWEJ 9 3. Jak intensywnie polscy politolodzy oraz polskie naukowe ośrodki poli- tologiczne wykorzystują nowe technologie do komunikowania wyników badań oraz popularyzacji swojej działalności naukowo-dydaktycznej? 4. Jakie zasoby internetowe mogą być szczególnie przydatne we współcze- snych badaniach politologicznych? Każdemu ogólnemu pytaniu badawczemu towarzyszyło kilka pytań szczegó- łowych. Ad 1: 1.1. Jakie jest społeczne tło instytucjonalnych zmian, które wpływają na funk- cjonowanie polskich naukowych ośrodków politologicznych? 1.2. Jakie kierunki i specjalności zostały w ostatnich latach uruchomione przez polskie naukowe ośrodki politologiczne? 1.3. Jakie wyzwania dydaktyczne stoją przed polskimi naukowymi ośrodkami politologicznymi w dobie rewolucji cyfrowej i społeczeństwa informacyj- nego? 1.4. Jakie nowe wyzwania etyczne stoją przed polskimi politologami w dobie rewolucji cyfrowej i społeczeństwa informacyjnego? Ad 2: 2.1. Jak zmiany instytucjonalno-prawne zainicjowane w 2010 roku wpłynęły na środowisko pracy polskich politologów oraz na postępowania awansowe prowadzone według nowych zasad i zmodyfikowanych kryteriów oceny? 2.2. Jak polscy politolodzy wykorzystali