Onderscheiden & verbinden Tijdschrift over kunst en cultuur in Rotterdam | januari – maart 2014 | #2 “Eigenlijk zijn in al die jaren studenten niet echt veranderd. De geboren kunstenaars herken je nog steeds. Je ziet het al als ze binnenkomen, die uitstraling, dat dwarse en recalcitrante.” Hans Andringa Puntkomma januari-maart 2014 1 Interview met Hans Andringa Schilder en graficus Hans Andringa ging afgelopen zomer met pensioen als docent aan de Willem de Kooning Academie. Andringa was hoofddocent grafiek in een sterke traditie die voortbouwt op de inspanningen van de grondlegger van de Rotterdamse grafiek Antoon Derkzen van Angeren. Hij combineerde een bloeiende praktijk als kunstenaar met een intensief docentschap. Sinds 1987 passeerden alle kunststudenten van de Rotterdamse academie zijn grafiekklas. Welke alumnus van de academie je ook spreekt, Hans Andringa heeft als docent, door zijn karakter en lesmethode, indruk gemaakt op zijn studenten. Door Hans Walgenbach en Hugo Bongers Foto Dana-Romina Grafiek hoeft niet grootte zijn, kan ook klein, binnen het formaat van het hoofd. Wellicht nergens meer dan in het kunst- Op de middelbare school was ik altijd aan die de studenten moesten natekenen wer- legendarische concert bezoeken op het oude vakonderwijs is de docent een belangrijk het tekenen. Mijn keus voor de kunstaca- den vernietigd, de ‘beeldenstorm’. Ik heb veel Heliportterrein. Het was een brede oplei- rolmodel voor zijn studenten. Hij leert ze demie stond toen al vast, ik wilde naar een gehad aan een docent als de beeldhouwer ding die we kregen, we leerden als student niet alleen de technische vaardigheden en school waar ik altijd kon tekenen, maar mijn Krijn Giezen, die als kunstenaar met tex- autonome kunst van alles, maar ik studeerde de theoretische kennis, de docent ‘leeft’ ouders waren niet direct gelukkig dat ik voor tiel en touw werkte, grote ruwe wandkle- uiteindelijk af met schilderijen, tekeningen het kunstenaarschap zelf voor aan zijn de kunstacademie koos. Ik ben wel met list den maakte. Hij gaf niet echt les in textiele en een gedicht. De kunst werd in die tijd weer studenten. Zo was het in alle eeuwen in en bedrog op de academie gekomen, want ik vormgeving, maar nam een stapel boeken en figuratiever en het werk van David Hock- de kunstenaarsateliers en op de kunst- vertelde thuis dat ik op de afdeling Publiciteit tijdschriften mee naar de les en vertelde veel, ney, R.B. Kitaj, Peter Blake en andere Engelse academies, zo zal het hopelijk ondanks zou gaan studeren. Maar dat was helemaal terwijl hij zelf in het lokaal met z’n eigen werk schilders uit die tijd hadden op mij toen een alle veranderingen in het hoger beroeps- niet wat ik eigenlijk wilde en ik deed toelating bezig was. Henk de Vos bracht ons de kun- sterke invloed. Het verhaal en de figuratie onderwijs ook blijven gaan. Kunste- voor de afdeling TSO, tekenen, schilderen en stenaarsmentaliteit en schildertechniek bij. waren weer terug in de kunst en dat maakte naarschap is behalve techniek en kennis ontwerpen, wat we nu de afdeling autonome Hij kwam om een uur of elf naar ons lokaal, indruk op mij. ook een houding, een levenswijze die je kunsten noemen. Ik werd toegelaten met het model was er al een tijd, wij waren druk niet uit een boek leert. onder andere een tekening van drie non- bezig en hij pakte zelf ook een ezel en ging De docenten vonden de klas waar jij in zat Andringa’s pensionering van de kunst- nen die naar een abstract schilderij kijken, in het lokaal staan schilderen. Wij stonden ook goed en daardoor kregen jullie allerlei academie is voor Puntkomma een goede een beetje cartoonachtig werk. Overigens achter hem te werken en keken wat hij deed. privileges. Dat kunstenaarschap van jullie reden voor een interview waarin de eigen waren niet alleen mijn ouders tegen mijn Tussen de middag nam hij ons mee naar het werd daardoor sterker gevoed dan gebrui- loopbaan, kunstenstad Rotterdam en de keuze voor de kunstacademie en de vrije café, gaf een rondje aan de studenten. Hij kelijk. In jouw lichting zaten ook kunstenaars veranderingen aan de kunstacademie aan schilderkunst. Ook de academiedirecteur ging daarna naar zijn eigen atelier om zelf als Cor Kraat, Henk Tas, Marcelle van Bem- de orde komen. Andringa viert de start van van dat moment, Pierre Janssen, raadde me aan het werk te gaan, wij liepen terug naar de mel, Johan Meijerink en Peter Redert. John zijn volgende levensfase met een tentoon- aan de afdeling publiciteit te kiezen, maar ik academie om in ons lokaal verder te werken. van ’t Slot, en Arie Van Geest zaten een klas stelling in de WTC Art Gallery (nog tot 20 hield vol en ging in twee werelden leven. Ook Van Bouke IJlstra heb ik het etsen geleerd, hoger. Uit jouw klas zijn bovengemiddeld januari 2014 te zien) waarin hij veel ruimte letterlijk, want op de academie droeg ik een hij leidde op woensdagavond een select veel goede kunstenaars voortgekomen. In maakt voor werk van zijn leerlingen. Met ziekenfondsbrilletje en thuis een andere bril. groepje studenten, het ‘sterrenklasje’. Van zo’n groep ga je elkaar onderling beïnvloe- zijn selectie van deze werken tekent hij als Over die twee brillen heb ik later nog een ets Evert Maliangkay heb ik ontwerpen geleerd. den en begint er in een wisselwerking een het ware een zelfportret aan de hand van gemaakt onder de titel ‘jeugdportret’. We ontwierpen in zijn les LP-hoezen, dat idee over kunstenaarschap te ontstaan? het werk van zijn oud-leerlingen. De sfeer op de kunstacademie, toen nog was een verademing na de schoolse lessen Toch is iedereen later een eigen richting gevestigd aan de G.J. de Jonghweg, was door letter- en lijntekenen die we daarvoor kregen uitgegaan, iedereen had al snel zijn eigen Op je zeventiende jaar begon je aan de de komst van directeur Pierre Janssen erg van Straus, de docent voor dat vak. We kre- beeldtaal gevonden. Maar de academie was Rotterdamse kunstacademie te studeren. veranderd. Hij stelde veel nieuwe en jongere gen via Bouke IJlstra opdracht de decors te voor mij een goede plek om het vak te leren. Waarom koos je daarvoor en hoe was de docenten aan. Die hoefden geen grijze stof- bouwen voor het concert van Jimi Hendrix, Het was een goede broedplaats, daar moest sfeer op de academie toen, in 1966? jassen meer te dragen. De gipsen modellen het was de flowerpower tijd. We konden het je zijn. Een docent als Klaas Gubbels leerde Puntkomma januari-maart 2014 2 Interview met Hans Andringa Puntkomma januari-maart 2014 3 Interview met Hans Andringa REDACTIONEEL Vervolg ontstaat door het poetsen en schrapen en weer polijsten waardoor een residu achter blijft als een litteken en er een gelaagdheid Rotterdam heeft wat met grafiek. In de jaren vijftig van de vorige Interview met van het beeld ontstaat. Techniek is alleen eeuw heeft Rotterdam de naam ‘stad van de kleurgrafiek’ te zijn. het gereedschap om tot iets te komen. Een Een hele lichting jonge kunstenaars werd ingewijd in de techniek Hans Andringa zelfde gelaagdheid zoek ik ook in mijn schil- van ets, litho, zeefdruk, linoleum- en houtsnede. Musea en derijen, dat wegschrapen op het linnen, het dun laag over laag schilderen, dat hoort bij particuliere verzamelaars kochten volop grafiek. Die grafiektraditie ons kijken, hoewel ik dat nog het meest had mijn manier van werken, dicht op de huid. is misschien minder zichtbaar geworden, maar niet verdwenen. Er geleerd van mijn opa, een echte vogelaar Dat zoekende, dat aftastende in het etsen had lijkt zelfs sprake van een revival. Voor de zomer van 2013 ging Hans die mij als jongetje meenam op zijn wande- mijn ‘etsvader’ Bouke IJlstra niet, die was veel lingen door de natuur. De academie gaf ons directer in zijn werk. Die noemde mij ”een Andringa na bijna drie decennia als hoofddocent grafiek aan de breed les. Pierre Janssen had ook een goed gevoelige klootzak”. Ik heb dat uit zijn mond Willem de Kooning Academie met pensioen: reden om stil te staan studium-generaleprogramma ingevoerd en altijd als een compliment beschouwd. Voor bij het vertrek van een van de meest aimabele docenten van de daarmee werd je breed in de samenleving mij hoort het erbij, die twijfel, dat zoeken geïntroduceerd. Van Jan Kassies tot Johnny door steeds weer opnieuw te schrapen en kunstacademie. ‘de selfkicker” van Doorn. Mary Zeldenrust polijsten. Ook aandacht voor uiteenlopende tentoonstellingen. Het van de Nederlandse Vereniging voor Seksu- Stedelijk Museum Schiedam heeft een prachtige collectie ele Hervorming werd uitgenodigd een lezing Je werk heeft altijd een titel. Nederlandse kunst vanaf 1945. Nog het gehele volgende jaar is de geven en die legde uit wat een condoom is. Ik vind het belangrijk dat een werk een titel We werden erg gestimuleerd om naar buiten heeft, dat maakt het leven overzichtelijker. Hans Andringa helft van het museum gewijd aan hoogtepunten uit de eigen te gaan, naar tentoonstellingen zoals die in Eigenlijk heb ik meer titels geschreven dan het Prentenkabinet van Museum Boijmans werken gemaakt. Ik heb altijd veel dagboek- collectie. Witte de With heeft sinds twee jaar een nieuwe artistieke Geboren: 1948, Rotterdam Van Beuningen waar we de Rotterdamse aantekeningen gemaakt die nog op zoek zijn leiding. De producties van de afgelopen tijd geven reden om stil te Opleidingen: Academie voor Beeldende Kunsten grafici leerden kennen zoals Elenbaas, Van naar een beeld. Levensfragmenten uit mijn Rotterdam, 1966 – 1971 staan bij de opvallend eigenzinnige en spirituele koers van dit Heusden, Dikkenboer, Motz, etc. David dagboeken groeien uit tot een kunstwerk centrum. Het Nieuwe Instituut is de naam van de nieuwe fusie- Hockney, ik dacht in 1968/69 in het Utrecht, waarin de titels als vanzelf ontstaan.